به گزارش پایگاه خبری یاز اکو به نقل از شهریار، آیا پس از گذشت چندین سال از مقوله توسعه سرویس های بهداشتی و اهمیت رسیدگی و بهداشت این اماکن همچنان در این ذهنیتیم؟ شاید در ابتدا، بحث در خصوص بهداشت و توسعه سرویس بهداشتی های عمومی، مسئله خنده دار به نظر آید ولی اهمیت ساخت و بهداشت توالت به قدری است که روزی در تقویم را به خود اختصاص داده است.
۱۹ نوامبر (۲۸ آبان) روز جهانی توالت (به انگلیسی: World Toilet Day) است و سازمان ملل متحد نیز هر ساله به همین مناسبت آماری را از افرادی که به توالت دسترسی ندارند، منتشر می‌کند.
هر چند ما ایرانی ها، حتی گاها در خیابان از پرسیدن اینکه نزدیک ترین سرویس بهداشتی به این محل کجاست و یا در گفتن اینکه نیاز به سرویس بهداشتی داریم زمین و زمان را به هم می چینیم تا جمله جایگزین بگویم که هدف را برساند ولی مستقیم به آن اشاره نکنیم مثلا گلاب به روتون، نیاز به قضای حاجت، روم به دیوار و امثال این قبیل گفته ها.
یا حتی در تربیت کودکانمان تاکید داریم که در جمع وقتی نیاز به توالت دارند از اشاره مستقیم بپرهیزند و با رمز که بین والدین و کودک قبلا هماهنگ شده، عنوان شود و گاها به این حد اکتفا نمی کنیم و اصرار بر در گوش گفتن این خواسته داریم این معذب کردن کودک گاها تا جایی پیش می رود که دیگر کاری از دست کودک بر نمی آید و قبل از رسیدن کودک به توالت این نیاز برطرف می شود.
از فرهنگ ما ایرانی ها در خصوص گفتن این امر که بگذریم و نگاهی به تاریخچه ساخت سرویس بهداشتی در کشورمان بیندازیم متوجه می شویم که روند تقریبا یک نواختی را تا به اکنون در ساخت توالت پشت سر گذاشته ایم. گویا ما ایرانی ها چه در ساخت توالت های خانگی و یا در سروبس بهداشتی های عمومی سطح شهر چندان به اصولی و استاندارد بودن این بنا اهمیت نمی دهیم و نسبت به اهمیت آن بی تفاوتیم. این گفته را با فکر کردن به مدل توالت های خانه های پدربزرگ هایمان و یا دیگر خانه های قدیمی می توانیم درک کنیم.
خانه های قدیمی که اتفاقا در متراژ های بالا و شامل حیاط بزرگ و اتاق های زیاد بود که مشکل نورگیری و جا هم نداشت همیشه سرویس های بهداشتی مان در کورترین نقطه حیاط بود تا جایی که خیلی وقت ها در شب های سرد زمستان و ترسناک تابستان، نصف شب قید رفتن به توالت را زده ایم و در عوض تا صبح انواع دردهای گوارشی را تحمل کرده ایم.
گویا ما همچنان باهمان ذهنیت این روند را تا به امروز ادامه داده ایم با این تفاوت که از آن متراژ و نورگیرها خبری نیست و همچنان ما قناسی خانه کوچکمان را با یک توالت کج و کوله جفت و جور می کنیم و به کیفیت آن اهمیتی نمی دهیم و حتی محل حمام خانه هایمان بیشتر از توالت اهمیت دارد.
از مقوله سرویس های بهداشتی خانه هایمان که بگذریم و در مجال بزرگ تر به سرویس های بهداشتی شهرمان نگاهی بیاندازیم چندان نیازی برای تحقیق و بررسی وضعیت سرویس ها نیست چون اکثرا گذرمان کمابیش به این مکان افتاده است.
اصولا ما ایرانی ها عادت داریم مسائلی از این قبیل را به حالت مخفیانه و یا طنز بیان کنیم ولی از شوخی که بگذریم تا چندین سال پیش وضعیت به این منوال بود که در تمامی شهرهای کشورمان، عموما نه تنها سرویس بهداشتی به اندازه کافی وجود نداشت، بلکه همان اندک میزان موجود نیز چنان وضعیت خوشایندی نداشتند و این موضوع باعث می شد شهروندان چنانچه اکثر مواقع در عین نیازمندی به سرویس های بهداشتی، قید استفاده از آن را بزنند تا به مقصد برسند.
البته ناانصافی است اگر تمام این عیوب را متوجه مسئولان شهری کنیم و نقش شهروندان را نیز نادیده بگیریم چرا که بارها مشاهده کرده ایم که در برخی توالت های عمومی با وجود استاندارد بودن و تازگی و اصولی بنا نهادن آن، شهروندانی نظافت را رعایت نکرده و در قبال استفاده از آن مسئولیت و تکالیف شهروندی را بجا نیاورده اند.
امروزه یکی از شاخصه های اصلی شهرهای مدرن و توسعه یافته، سطح رفاه شهروندانی است که در آنجا سکوت دارند. سطح رفاه شاخص های متعددی دارد که شامل تمام ابعاد رفاهی و سلامتی می شود.
توزیع متناسب و خوب امکانات رفاهی از حمل و نقل عمومی گرفته تا سرانه فضای سبز، امکانات پزشکی، سرویس دهی به موقع در خصوص جمع آوری زباله های شهری و بسیاری از مسایل ریز و درشتی را شامل می شودکه جزو شاخصه های اصلی شهرهای توسعه یافته است.
سرویس های بهداشتی شهری از جمله مبحث مهمی است که در این مقوله مطرح است. اهمیت بهداشت عمومی و دقت در حفظ سلامت جامعه، از شاخص های رفاه و پیشرفت هر مجموعه شهری محسوب می شود. زمانی که در یک شهر، بهداشت عمومی به واسطه نبود خدمات رفاهی ضروری نظیر سرویس های بهداشتی، با مسئله و چالش روبه رو می شود، آسیب هایی گریبانگیر جامعه خواهد شد که درصورت تداوم، تأثیرات نامطلوبی فرهنگی، گردشگری، سرمایه گذاری و … بر جا می گذارد.
گذری به تاریخ نشان می دهد نخستین بار سرویس های بهداشتی سال ۱۸۵۰ میلادی یعنی سال ۱۲۲۹ شمسی در لندن و با توجه به افزایش جمعیت این شهر ساخته شد و در ایران هم اگر چه از سال های دور، ساخت سرویس های بهداشتی در مکان های عمومی مثل پارک ها رایج بوده اما از اوایل دهه ۸۰ ساخت و توسعه این اماکن به شکل جدی تر در دستور کارشهرداری ها قرار گرفت.
جا گیری نامناسب، عدم رعایت مسائل بهداشتی در تاسیس و نگهداری، نورگیری نامناسب، غیرقابل استفاده بودن برخی از سرویس ها خصوصا مواردی که در قسمت های خلوت شهر بود و نهایتا نارضایتی مردم از این وضعیت باعث شد تا مسئولان شهری در احداث سرویس های بهداشتی جدید، تجدید نظر کنند تا رضایت مندی شهروندان را جلب کنند.
از طرفی با توجه به سبک زندگی کنونی شهروندان ایرانی که علاقمند به پیک نیک های داخل شهری در چهارفصل سال هستند و بیشتر پارک ها را جهت اتراق خود انتخاب می کنند، اهمیت دسترسی آسان و البته مسئله بهداشت سرویس بهداشتی ها را چندین برابر کرده است.
احداث سرویس بهداشتی از پروژه های مهم شهری است که شهرداری ها به آن اولویت خاصی می دهند و برایش حساسیت ویژه ای دارند. مسئولان شهری باید به این امر واقف باشند که به دلیل فرهنگ سنتی جامعه ما، بسیاری از شهروندان از اظهار نظر در خصوص عدم دسترسی به موقع با توجه به فراوانی کم سرویس بهداشتی در سطح شهر معذب هستند و این عدم درخواست به حالت مستقیم به معنای عدم نیاز نیست.
مجموعه شهرداری تبریز از چند سال قبل تا به اکنون نسبت به جاگذاری و تأمین بهداشت سرویس های بهداشتی بی تفاوت نبوده و این مسأله را در دستور کار خود قرار داده است. هر چند این تعداد هنوز جوابگوی جمعیت نزدیک به دو میلیونی تبریز نیست و همچنان ساخت سرویس های بهداشتی به طور میانگین سالانه در برنامه کاری تمام مناطق دهگانه شهرداری تبریز قرار دارد.
چندین سال است که تعداد سرویس های بهداشتی عمومی در سطح شهر به صورت تصاعدی افزایش یافته است و در مجموع می توان گفت بیش از ۱۸۳ باب تا پایان سال ۱۴۰۰در سطح شهر تبریز وجود داشت که در سال ۱۴۰۱ نیز چهار مورد (پارک غزه، پارک نور، شنب غازان و پلیس راه تبریز و صوفیان) در برنامه کاری مناطق دهگانه قرار دارد که تا پایان سال جاری به بهره برداری می رسد.
از این رو، تعداد سرویس های بهداشتی موجود در سطح منطقه یک ۲۳ باب، منطقه دو ۲۶ باب، منطقه سه ۱۹باب، منطقه چهار ۳۱ باب، منطقه پنج ۱۴باب، منطقه شش ۲۰ باب، منطقه هفت ۲۲ باب، منطقه هشت ۸ باب و منطقه ده ۶ باب است. که در مجموع ۱۳۸ باب فعال و ۴۵ باب سرویس بهداشتی به حالت غیرفعال و نیمه فعال هستند.
در مجموع ۱۸۳ باب سرویس بهداشتی مناطق دهگانه ۸۳۶ تعداد چشمه وجود دارد که از این رقم نیز ۷۱۵ چشمه فعال و ۱۲۱ چشمه غیرفعال می باشد.
علاوه بر آمار سرویس بهداشتی های مناطق می توان به این آمار سرویس های بهداشتی سازمان ها از جمله ۸ باب سرویس بهداشتی سازمان پارک ها، ۱۰ باب سرویس سازمان عون بن علی، ۷ باب سازمان آرامستان ها، ۲ باب سرویس سازمان پایانه ها را هم اضافه کرد.
طبق آمار هرچند تعداد سرویس ها طی سال های اخیر افزایش یافته ولی سوالی که در ذهن مخاطب ایجاد می شود رقم نسبتا بالای سرویس های نیمه فعال و غیرفعال سطح شهر است که انتظار می رود مدیریت شهری در این باره نیز تدابیری بیندیشد تا در اختیار شهروندان قرار گیرد.
