به گزارش پایگاه خبری یاز اکو به نقل از بی بی سی؛ بیش از یک قرن تقلا برای به دست آوردن نفت باعث به راه انداختن جنگ‌ها، شکل‌گیری ائتلاف‌های غیرمعمول و منازعات دیپلماتیک زیادی شده است.
حالا دو قدرت اقتصادی بزرگ دنیا در حال جنگ بر سر یک منبع ارزشمند دیگر هستند: نیم‌رساناها یا چیپ‌ها یا تراشه‌هایی که به معنای واقعی کلمه کارهای زندگی روزمره ما را راه می‌اندازند.
این قطعات کوچک سیلیکون، قلب صنعتی ۵۰۰ میلیارد دلاری هستند که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ ارزش آن دو برابر شده باشد. و هر آنکه زنجیره تامین این صنعت را کنترل میکند – شبکه درهم‌تنیده‌ای از شرکت‌ها و کشورهای سازنده تراشه‌ها- کلیدی را در دست دارد که او را ابرقدرت بی‌رقیب می‌سازد.
چین می‌خواهد فناوری تولید تراشه‌ها را داشته باشد. به همین دلیل است که آمریکا، منشا اصلی این فناوری، می‌خواهد دست چین را از این چرخه کوتاه کند.
کریس میلر، نویسنده کتاب جنگ تراشه‌ها و دانشیار دانشگاه تافتس می‌گوید که دو کشور به وضوح درگیر مسابقه تسلیحاتی در آسیا و اقیانوسیه هستند.
اما او اضافه میکند که این مسابقه چیزهای بیشتری هم دارد: «[این] هم در بخش‌های سنتی مثل تعداد کشتی‌ها یا موشک‌های تولیدی است هم به طور فزاینده‌ای در قسمت کیفیت الگوریتم‌های هوش مصنوعی اتفاق می‌افتد که می‌تواند در سیستم‌های نظامی به کار گرفته شود.»
در حال حاضر آمریکا دارد برنده می‌شود اما جنگی که ایالات متحده بر سر تراشه‌ها با چین شروع کرده، اقتصاد دنیا را از نو شکل می‌دهد.
ساخت نیم‌رساناها پیچیده، تخصصی و عمیقا درهم پیچیده است.
گوشی آیفون تراشه‌هایی دارد که در آمریکا طراحی شده، در تایوان، کره جنوبی و ژاپن ساخته شده و در چین مونتاژ شده است. هند که در حال سرمایه‌گذاری در این صنعت است، در آینده می‌تواند نقش بزرگتری در این عرصه ایفا کند.
نیم‌رساناها یا نیم‌هادی‌ها در آمریکا اختراع و ساخته شدند اما در گذر زمان عمدتا به دلیل مشوق‌های دولتی از جمله دادن یارانه تولید، آسیای شرقی به یک مرکز تولید آنها تبدیل شد.
این به واشنگتن اجازه داد تا روابط تجاری و اتحادهای استراتژیکی را در آن بخش از آسیا شکل بدهد که در برابر نفوذ روسیه در طول جنگ سرد آسیب‌پذیر بود. در حال حاضر با نفوذ فزاینده پکن در آسیا و اقیانوسیه، این اتحاد استراتژیک به همان اندازه مفید است.
مسابقه برای ساخت بهترین و کارآمدترین تراشه‌ها در جریان است؛ هرچه کوچک‌تر، بهتر. چالش چیست؟ چه تعداد ترانزیستور می‌توان روی کوچک‌ترین ویفر (زیرلایه یا برش) سیلیکونی قرار داد. ترانزیستورها کلیدهای الکتریکی کوچکی هستند که می‌توانند جریان الکتریسیته را قطع و وصل کنند.
جو وانگ، یکی از شرکای شرکت بین اند کمپانی در دره سیلیکون آمریکا می‌گوید: «این همان چیزی است که در صنعت تراشه‌ها قانون مور می‌نامند؛ اینکه تعداد ترانزیستورها روی یک تراشه با مساحت ثابت هرچند سال یک بار دو برابر می‌شود و این هدف سختی برای دستیابی است.»
«این همان چیزی است که باعث می‌شود تلفن‌های ما به مرور زمان سریع‌تر شوند، عکس‌های دیجیتال بزرگ‌تر و با کیفیت‌تر شوند یا وسایل هوشمند خانه‌های ما به مرور زمان هوشمندتر و شبکه‌های اجتماعی ما پرمحتواتر شوند.»
رسیدن به اینجا حتی برای بهترین تراشه‌سازهای دنیا کار راحتی نیست. اواسط سال ۲۰۲۲ میلادی، سامسونگ تبدیل به اولین کارخانه‌ای شد که تولید انبوه تراشههای ۳ نانومتری را آغاز کرد. اواخر آن سال شرکت صنایع نیم‌رسانای تایوان (تی‌اس‌ام‌سی) که بزرگ‌ترین تولیدکننده تراشه جهان و اولین تامین‌کننده تراشه برای شرکت اپل است، به تولید انبوه تراشههای ۳ نانومتری رسید.
این تراشه چقدر باریک است؟ بسیار باریک‌تر از یک تار موی انسان که بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار نانومتر است.
این تراشههای «پیشرو» کوچک‌تر، قدرتمندتر هم هستند. به این معنی که وارد دستگاه‌های باارزش‌تری مثل ابررایانه‌ها، دستگاه‌های هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء (آی‌او‌تی) می‌شوند.
بازار تراشههای «عقب‌افتاده» هم که انرژی بخش‌های پیش پا افتاده زندگی ما مانند مایکروویو، ماشین لباسشویی و یخچال را تامین می‌‌کنند، هنوز سودآور است. اما تقاضا در آینده کاهش خواهد یافت.
بیشتر تراشههای جهان در حال حاضر در تایوان ساخته می‌شوند و این جزیره خودمختار آنطور که رییس‌جمهورش می‌گوید «سپر سیلیکون» خوانده می‌شود. سپری که به بیان دیگر این جزیره را در مقابل چین که ادعای مالکیت آن را دارد، محافظت میکند.
پکن هم تولید تراشه‌ها را اولویت ملی خود قرار داده و به شدت در بخش ابررایانه‌ها و هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری میکند. آقای میلر می‌گوید چین به هیچ عنوان نزدیک این مرحله هم نیست که سرآمد تراشه‌سازان جهان شود اما در دهه گذشته به سرعت در این زمینه، به‌ویژه از نظر قابلیت طراحی تراشه‌ها، پیشرفت کرده است.
او اضافه میکند: «به طور تاریخی همیشه شاهد بوده‌ایم که هر زمان کشورهای قدرتمند در زمینه فناوری کامپیوتری پیشرفتی داشته‌اند، آن را در بخش سیستم‌های اطلاعاتی جاسوسی و نظامی به کار گرفته‌اند.»
این موضوع به علاوه وابستگی به تایوان و سایر کشورهای آسیایی برای تامین تراشه، آمریکا را آزار می‌دهد.
دولت بایدن در تلاش است دسترسی چین به فناوری تولید تراشه را قطع کند.
اکتبر گذشته واشنگتن مقررات گسترده کنترل صادرات را اعلام کرد که فروش تراشه‌ها، تجهیزات ساخت تراشه و نرم‌افزارهای حاوی فناوری اطلاعات ایالات متحده به چین را برای شرکت‌ها غیر ممکن میکند، صرف‌نظر از اینکه شرکت‌ها در کجای دنیا مستقر باشند.
بر اساس این مقررات همچنین شهروندان آمریکایی و افراد دارای اقامت آمریکا هم از حمایت از «توسعه یا تولید» تراشه‌ها در کارخانه‌های مشخصی در چین منع شده‌‌اند.
این مقررات به شدت به چین ضربه می‌زند چون برای توسعه صنعت نوپای تولید تراشههای خود هم سخت‌افزار و هم نیروهای مستعد را وارد کشور میکند.
شرکت ای‌اس‌ام‌ال هلند حدود یک چهارم درآمدی را که از چین به دست می‌آورد، از دست خواهد داد. این شرکت هلندی تنها شرکتی است که پیشرفته‌ترین ماشین‌های لیتوگرافی ساخت تراشههای «پیشرو» را تولید میکند.
لینها بائو، تحلیلگر موسسه تحقیقات سیاستگذاری تریویوم چین می‌گوید: «نیروهای مستعد در این صنعت اهمیت زیادی دارند… اگر به مدیران شرکت‌های نیم‌رسانای چین نگاه کنید، بسیاری از آنها گذرنامه یا گرین کارت آمریکا دارند، و در ایالات متحده آموزش دیده‌اند. این برای چین مشکل بسیار بزرگی است.»
آمریکا همچنین می‌خواهد تراشههای بیشتری تولید کند. قانون فدرال تراشه و علم که اوت ۲۰۲۲ اجرایی شد، به شرکت‌هایی که در داخل خاک آمریکا تراشه بسازند ۵۳ میلیارد دلار یارانه کمکی می‌دهد. بسیاری از بازیگران بزرگ از این امتیاز استفاده خواهند کرد. تی‌اس‌ام‌سی تایوان در دو کارخانه تولید تراشه به ارزش ۴۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری میکند که تنها کارخانه‌های این شرکت در خارج از تایوان است.
مایکرون تکنولوژی، بزرگ‌ترین تولید کننده تراشههای حافظه در آمریکا (مورد استفاده ابررایانه‌ها، سخت‌افزارهای نظامی و هر دستگاهی است که پردازنده دارد)، اعلام کرده که قصد دارد تا ۱۰۰ میلیارد دلار در ۲۰ سال آینده در یک کارخانه تراشههای کامپیوتری در شمال نیویورک هزینه کند.
سانجی مهروترا، مدیر اجرایی شرکت مایکرون می‌گوید: «قانون تراشه و علم می‌تواند شکاف بین تفاوت هزینه‌هایی را که تولید در ایالات متحده و آسیا دارد، پر کند. مایکرون به سرمایه‌گذاری در کارخانه‌های ما در آسیا ادامه خواهد داد.»
بازی چین
محدودیت‌های اعمال شده توسط ایالات متحده آمریکا جایی را نشانه گرفته که به چین ضربه خواهد زد.
بر اساس گزارش‌ها، بعد از این محدودیت‌ها شرکت اپل قرارداد خرید تراشههای حافظه از شرکت یانگ‌تسه مموری تکنولوژی (وای‌ام‌تی‌سی) را لغو کرده است.
به گفته آقای بائو، تجربه شرکت هواوی نشان می‌دهد که این ماجرا به کجا ختم خواهد شد. او می‌گوید این غول دنیای ارتباطات از دومین تولیدکننده بزرگ گوشی‌های هوشمند جهان پس از سامسونگ، به یک شرکت «واقعا مرده» تبدیل شد.
او می‌گوید: «واشنگتن به راحتی می‌تواند یک شرکت فناوری چینی را فلج کند. چین واقعا گزینه جایگزینی برای پاسخ‌دادن به آمریکا ندارد. پیش از این، ایالات متحده شرکت‌های چینی را هدف قرار می‌داد. اما این بار دامنه این موضوع به کل کشور تسری یافته است.»
آیا چین می‌تواند در واکنش کاری بکند؟ خودداری از خرید کالا و خدمات یا ایجاد محدودیت برای صادرات محصولات خودش، بیش از فایده می‌تواند در این شرایط رکود اقتصادی به زیان چین باشد.
چین به سازمان تجارت جهانی شکایت کرده اما صدور یک قطعنامه می‌تواند سال‌ها زمان ببرد.
در همین حال کارشناسان اعتقاد دارند چین سرمایه‌گذاری و حمایت از صنعت تولید تراشه داخلی خود را دو برابر خواهد کرد.
شی جین پینگ، رییس‌جمهور چین، در بیستمین کنگره حزب کمونیست چین در ماه اکتبر گفت: «ما بر نیازهای استراتژیک ملی تمرکز خواهیم کرد تا با جمع‌کردن توان خود برای انجام تحقیقات علمی و فناوری بومی و پیشرو، قاطعانه در نبرد در عرصه فناوری‌های کلیدی پیروز شویم.»
چه پیش خواهد آمد؟
در کوتاه مدت، این صنعت باید با رکود جهانی ناشی از جنگ اوکراین، تورم فزاینده و بازگشایی پر دست‌انداز اقتصاد چین دست و پنجه نرم کند.
پکن با توجه به اینکه اقتصادش به خاطر همه‌گیری کرونا آسیب بزرگی متحمل شده، می‌خواهد به آرامی و با احتیاط وضعیت اقتصادی‌اش را بازسازی کند.
آقای میلر می‌گوید: «هنوز بین شرکت‌های آمریکایی، تایوانی، شرکت‌های چینی و شرکت‌های کشورهای دیگر مذاکرات و رفت و آمدهای زیادی وجود خواهد داشت. این فقط در بخش تراشههای حافظه و پردازش است که شاهد خواهیم بود آمریکا تلاش میکند تا دست چین را از شبکه‌های نوآورانه تولید قطع کند و در مقابل چین هم به دنبال تامین نیازهای تراشه‌ای خود بدون احتیاج به آمریکا خواهد بود.»
او اضافه میکند که این می‌تواند به معنای جداسازی نسبی در اکوسیستم موجود باشد؛ یکی متمرکز بر چین و دومی بقیه جهان.
این پیامدهای بزرگی برای اقتصاد جهانی دارد. این کار بازیگران را مجبور میکند یک طرف منازعه را انتخاب کنند و احتمالا دسترسی بسیاری از بازار چین قطع خواهد شد.
