به گزارش خبرنگار پایگاه خبری یازاکو، این نشست که به همت کمیته برگزاری سال استان آذربایجان شرقی (انجمن مفاخر معماری ایران و انجمن روابط‌عمومی ایران) با همکاری بنیاد ایران‌شناسی آذربایجان شرقی و پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری کشور برگزار شد، کارشناسان و صاحب‌نظران به بررسی راهکارهای حفاظت از خانه‌های تاریخی در برابر بلایای طبیعی و مخاصمات پرداختند.
فهرست
نقش کلیدی مردم در حفظ و بقا ابنیه تاریخی و تاریخ این خاک
محمد طاهری خسروشاهی، رئیس بنیاد ایران‌شناسی آذربایجان شرقی در این نشست با اشاره به اهمیت روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی، گفت: “حفظ ابنیه تاریخی به‌مثابه یک وظیفه دینی و ملی است و این وظیفه در کشوری مانند ایران که از پشتوانه‌ای عظیم در حوزه فرهنگ و تمدن برخوردار است، اهمیتی چندان دارد.”
وی با بیان اینکه یکی از مهمترین مسائل مرتبط به حوزه آثار وابنیه تاریخی مردمی سازی این مقوله است گفت: نقش مردم در حفاظت از آثار تاریخی و نگاهداشت میراث معنوی حایز اهمیت بوده ولزوم یک برنامه ریزی جامع در این خصوص با محوریت سیاست های تشویقی احساس می شود.
حمایت و حفاظت از آثار تاریخی یک ضرورت جهانی است
اسکندر مختاری طالقانی، استاد دانشگاه و عضو هیئت‌مدیره ایکوموس ایران نیز در این نشست با اشاره به شعار سال روز جهانی بافت‌ها و بناها، گفت: “برای سال ۲۰۲۴ دو موضوع بلایا، مخاصمه و منشور ونیز در کنار هم موضوع سال انتخاب شدند.”
وی با بیان اینکه باتوجه‌به جامعیت منشور ونیز که در سال ۱۹۶۴ تدوین شده و همواره یکی از مهمترین ملاک‌های عمل در اقدامات حفاظتی بوده است، افزود: “اقدام شورای حفاظت از بناها و بافت‌های تاریخی (ایکوموس) در نام‌گذاری ۳ سال متوالی به نام بلایا و مخاصمه و تاب‌آوری بر اهمیت موضوع تاکید دارد.”
سال ۱۴۰۳ ،سال استان آذربایجان شرقی
علیرضا قهاری، رئیس انجمن مفاخر معماری ایران نیز در این نشست با اشاره به تاریخچه انتخاب استان سال در انجمن مفاخر معماری ایران گفت: “از سال ۱۳۸۶ و باهدف معرفی مظاهر فرهنگی، تاریخی و اجتماعی استان‌ها هر سال یک استان به عنوان استان سال انتخاب شده و برنامه و نشست و اقداماتی برای معرفی این استان صورت می گیرد.
وی سال ۱۴۰۳ را سال استان اذربایجان شرقی دانست و افزود: این استان با داشتن ظرفیت های بالا کمتر نیاز به معرفی دارد ولی خوشبختانه رسانه ها بسیار خوب بر این استان متمرکز شده و اخبار مرتبط راپوشش می دهند.
قهاری ابراز امیدواری کرد درپایان سال شاهد تدوین کتابی برای استان آذربایجان شرقی باشیم.
وی با اشاره به‌ضرورت توجه به بحث تاب‌آوری، شناخت مصائب و مسائل حفاظت بناها و محوطه‌های تاریخی گفت: برخی معتقدند که بناها باید عمر طبیعی خود را سپری کنند و نباید نگران تاب اوری و حفاظت از آن ها بود باید در پاسخ بگویم؛ بسیاری از کشورهای که فاقد آثار تاریخی هستند به دنبال هویت سازی هستند و این نشانگر آن است که دنیا به خرده فرهنگ ها وخرده تمدن ها توجه دارد و چه برسد به تمدن های بزرگی همانند ایران که اهمییت حفظ آثار تاریخی را دوبرابر می کند.
وی توجه و رعایت حریم آثار و محوطه های تاریخی در توسعه شهری ضروری دانست و گفت: لازم است تا از فناوری های نوین در بحث مقاوم سازی ابنیه تاریخی بهره گیریم.
حفاظت از بناها یک ضرورت است
ناصر رضایی، رئیس گروه گردشگری و گروه میراث طبیعی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری کشور نیز در این نشست به موضوع اهمیت روز جهانی بافت‌ها و بناهای تاریخی از دیدگاه گردشگری پرداخت و گفت: “از دیدگاه گردشگری، لزوم توجه به بناها و محوطه‌های تاریخی از دو منظر عرضه و تقاضا دارای اهمیت می‌باشد.”
وی با بیان اینکه در بخش عرضه، با تبدیل داشته به دارایی و محصول می‌توان از پتانسیل‌های این بناها در جهت گسترش گردشگری بهره برد، افزود: “در بخش تقاضا باید توجه داشته باشیم که سرمایه ما نیازمند نگهداری، پاسداشت، مرمت و احیاست و باید توجه ویژه به ظرفیت تحمل در بخش بهره‌برداری داشته باشیم و در بازدید و بهره‌برداری از بناها و محوطه های تاریخی باید مدیریت و محدودیت وجود داشته باشد.”
وی گفت : دربسیاری از بخش های دنیا بازدید از بنا و فضای های تاریخی محدودیت بازدید کننده دارد چرا که معتقدند حتی تنفس زیاد در این بنا ها ممکن است به اثر آسیب برساند.
وجود بیش از ۲۰۰۰ محوطه و اثرتاریخی ثبتی در آذربایجان شرقی
وحید نواداد، معاون میراث‌فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان شرقی با اشاره به وجود بیش از ۲۰۰۰ اثر ثبتی شامل محوطه و تپه‌های تاریخی، خانه‌ها، مساجد، قلعه‌ها و حمام‌های تاریخی در استان آذربایجان شرقی، گفت: “در این میان خانه‌های تاریخی، نقش بسیار برجسته در هویت بافت‌های تاریخی استان دارند به طوری که می‌توان تبریز را شهر خانه‌های تاریخی نامید.”هرچند این استان و شهرهایش کمتر در زمره شهرهای با خانه های تاریخی همانند یزد قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه درگذشته به جهت حفاظت آثار، خانه‌های دارای ارزش تاریخی توسط دولت و نهادهای عمومی خریداری شده و به جهت حفظ و نگهداری آنها کاربری فرهنگی و موزه‌ای به آنها داده شده است، افزود: “وقتی تنها در شهر تبریز نزدیک به هزار خانه ارزشمند تاریخی وجود دارد نمی‌توان همه آنها را تملک کرده و یا تبدیل به موزه و رستوران و هتل نمود، تنها راه حفاظت از آنها، افزایش آگاهی میراثی و مشارکت مردم جهت احیا و حفظ اصالت کاربری بناهاست.
نواداد با اشاره به اینکه تبریز در طول تاریخ همواره با مخاطرات و منازعات مختلفی نظیر جنگ‌ها و بلایای طبیعی دست‌وپنجه نرم کرده است، گفت: “باتوجه‌به شعار سال ایکوموس در خصوص توجه به تاب‌آوری در مواجهه با تغییرات اقلیمی، منازعات و بلایای طبیعی، مطالعه و پژوهش و بهره‌گیری از توان جامعه علمی بسیار حایز اهمیت است.”
وی احتمال وقوع زلزله، نشست خاک و روان آب پس از زلزله و مسدود شدن مسیل ها توسط ساخت و سازهای بی حساب و کتاب و تغییرات اقلیمی همانند خشک شدن دریاچه ارومیه را عمده تهدیدات بناها تاریخی در تبریز دانست.
وی وجود دانشگاه هنر اسلامی را یک ظرفیت و فرصت بسیار عالی برای تبریز و استان توصیف کرد و ادامه داد: این دانشگاه جزو پیشگامان در حوزه مقاوم سازی و مرمت سازه های تاریخی است
روابط عمومی ها باید فراتر از وظیفه سازمانی اگاهی بخش باشند
خسرو رفیعی، رئیس انجمن روابط‌عمومی ایران نیز در نشست تخصصی و علمی “راهبردهای تاب‌آوری و بازیابی در حفاظت از خانه‌های تاریخی در برابر بلایا و مخاصمات” با بیان اینکه خانه‌های تاریخی گنجینه‌های ارزشمندی هستند که از گذشتگان به یادگار مانده‌اند، گفت: “حفاظت از آنها وظیفه‌ای همگانی است و این کار تنها با تلاش دولت و متخصصان امکان‌پذیر نیست، بلکه نیازمند مشارکت فعالانه مردم و به‌خصوص نهادهای فرهنگی و اجتماعی است.”
وی با اشاره به نقش روابط‌عمومی‌ها به‌عنوان پل ارتباطی بین سازمان‌ها و مردم، افزود: “روابط‌عمومی‌ها می‌توانند با استفاده از ابزارها و روش‌های مختلف اطلاع‌رسانی، مانند رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و برگزاری رویدادهای فرهنگی، مردم را با اهمیت خانه‌های تاریخی و ضرورت حفاظت از آنها آشنا کنند و آنها را به مشارکت در حفظ این میراث ارزشمند تشویق کنند.”
ضرورت بروزسانی و تدوین قوانین ویژه خانه های تاریخی
ابراهیم مولائی رئیس انجمن روابط‌عمومی آذربایجان شرقی و دبیر برگزاری استان سال ۱۴۰۳ ایران، بر ضرورت تدوین ضوابط و مقرراتی ویژه برای خانه‌های تاریخی تأکید کرد و با بیان اینکه بسیاری از خانه‌ها در تملک دولت نیست، افزود: “احیای خانه‌های تاریخی نیازمند حمایت‌های دولتی و ارائه تسهیلات به مالکان است چرا که هزینه مرمت، نگهداری، و بازسازی این بناها بالاست و از توان بسیاری از مالکان خصوصی خارج است.”
گفتنی است نشست تخصصی “راهبردهای تاب‌آوری و بازیابی در حفاظت از خانه‌های تاریخی در برابر بلایا و مخاصمات” شامگاه چهارشنبه ۲۹ فروردین‌ماه ۱۴۰۳ در محل خانه تاریخی شربت اوغلی تبریز برگزار شد.
