در قارا یانوار/ ژانویه خونین ( ۲۰ ژانویه ۱۹۹۰/ ۳۰ دی ۱۳۶۸ ) در باکو چه گذشت؟

یازاکو، دکتر توحید ملک زاده – بالاخره بغض ۷۰ ساله اشغال آذربایجان توسط قوای بلشویک روس و ارمنی پس از اعلام اصلاحات پروستوریکا ( اصلاحات اقتصادی) و گلاسنوست ( انتقال قدرت از حزب کمونیست به شوراهای محلی) گورباچف- صدر حزب کمونیست شوروی- در ژانویه ۱۹۹۰ ترکید و مردم آذربایجان طی تظاهرات چند صد هزار نفری که از دو سال قبل شروع شده بود و براساس قانون اساسی جمهوری شوروی آذربایجان و اتحاد جماهیر شوروی خواستار جدایی از ترکیب شوروی و در حقیقت روسها گردیدند.
با اینحال روسها با انجام هزاران ترفند مانع جدایی آذربایجان از کشور بودند تا منافع استعماریشان صدمه ای نبیند. همزمان با این اوضاع متشنج در باکو، ۹ ژانویه ۱۹۹۰ ارمنستان طی مصوبه ای منطقه قره باغ را به ارمنستان ملحق نمود که باعث تشنج بیشتر بین آذربایجان و ارمنستان گردید. بنابراین قشون روس با این بهانه وارد عمل شده و در مناطق مرزی آذربایجان و ارمنستان قرار گرفتند. دولت شوروی حتی در گنجه حالت فوق العاده اعلام نمود.
یئوگنی پریماکوف از سران حزب کمونیست شوروی که بعدها وزیر خارجه روسیه نیز گردید بارها عدم تمایل مقامات شوروی از خارج شدن آذربایجان از شوروی را اعلام نمود. بنابراین برای کنترل تحرکات مردمی و جلوگیری از روند استقلال آذربایجان، ارتش و تانکهای شوروی در شب ۱۹ ژانویه به ۲۰ ژانویه از چندین طرف به باکو حمله کرده و بیش از ۱۴۶ نفر شهید، ۷۴۴ مجروح و ۸۴۱ زندانی محصول این حملات گردید. در این حمله بیش از ۲۰۰ خانه با آتش تانکها منهدم شد و ۸۰ ماشین که در میانشان آمبولانس هم دیده می شد زیر تانکها له شدند.
کشتار اهالی باکو دو نتیجه داشت: استمرار تظاهرات مردمی آذربایجان برای کسب استقلال از شوروی و درسی شد برای روسها که با زور نمی توان ملل مستعمره را در اسارت خود نگه داشت.
یکسال و نیم بعد، در هیجدهم اوت ۱۹۹۱ استقلال جمهوری آذربایجان از شوروی اعلام شد و هجدهم اکتبر همان سال آیاز مطلب‌اف که به عنوان رئیس‌جمهور عمل می‌کرد این استقلال را رسماً تصویب کرد .