به گزارش پایگاه خبری یاز اکو به نقل از تجارت‌نیوز، چیزی تا پایان سال آبی نمانده است. اما امسال هم مانند سال گذشته با خشکسالی به پایان می‌رسد. وضعیت منابع آبی به گونه‌ای است که احتمالا امسال از چاه‌ها برای تامین آب شرب استفاده شود و شاهد قطعی بیشتر آب و برق باشیم.
بارش‌ها طی سه ماه اخیر در همه استان‌ها کمتر از حد نرمال بود. ضمن اینکه پاییز هم با کاهش بارش مواجه بودیم. روی هم رفته بارش‌های اردیبهشت ماه هم نمی‌تواند کمبود بارش‌ها را جبران کند.
به دنبال این وضعیت به گفته احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی، مجموع ذخایر سدها در کشور ۵۰ درصد خالی شد. ضمن اینکه احتمالا سال آبی بعدی نیز با خشکسالی مواجه باشیم.
فهرست
استفاده از چاه برای تامین آب شرب کشور
خشکسالی و کاهش ذخایر سدها موجب می‌شود برخی به برداشت آب‌های زیرزمینی و کندن چاه روی آورند. ضمن اینکه همین حالا هم بیش از یک میلیون و ۴۰۰ هزار چاه در کشور داریم. از این میان نیمی از این چاه‌ها غیرمجاز است. اما آیا ممکن است که در چنین شرایطی امسال با کمبود آب آشامیدنی مواجه شویم؟
فاطمه پاسبان، عضو مرکز تحقیقات منابع طبیعی و کشاورزی استان خراسان رضوی در این مورد می‌گوید: «صد در صد. همین الان با مشکل مواجه هستیم و این بحث وجود دارد که از چاه‌ها برای تامین آب شرب مردم استفاده شود. ضمن اینکه منابع آب زیرزمینی چندانی هم نداریم. این منابع نابود شده‌اند.»
او با اشاره به وضعیت سال گذشته که در برخی مناطق قطعی آب و برق داشتیم، می‌گوید: «امسال هم همان وضعیت تکرار می‌شود و شاید شدیدتر.»
فاجعه ورشکستگی آبی در ایران
این کارشناس اقتصاد کشاورزی می‌گوید: «ما کمبود آب نداریم بلکه ورشکستگی آبی داریم. در ایران دیگر آبی نداریم که بخواهیم مدیریت کنیم. این یک فاجعه است که به این مرحله رسیدیم.»
موضوع تنها کاهش بارندگی در کشور نیست. پاسبان می‌گوید: «گاهی حتی باران شدید هم داریم. سیل می‌آید اما باز هم نمی‌توانیم آن را ذخیره کنیم و از آن استفاده کنیم. ما همه چیز را از جمله آبخوان و آبخیزداری و… کنار گذاشته‌ایم، دیگر آب قابلیت جذب به زمین هم ندارد. کشورهای دیگر از همه نظر در حال مدیریت هستند.»
اما در همین ورشکستگی آبی و با آنچه که باقی مانده، چه باید کرد؟ پاسبان می‌گوید: «برای خارج شدن از ورشکستگی آبی، لازم است دولت باید دست به کار شود. ین بحران را دولت‌ها ایجاد کردند. اگر مردم را تشویق به حفر چاه نمی‌کردند، اگر مراقب جنگل‌های کشور بودند و… حالا شاهد این وضعیت نبودیم. چاره‌ای ندارند، باید به منابع آبی فرصت دهند تا دوباره احیا شود. کارهایی انجام دهد.
تکلیف کشاورزان در دوره خشکسالی چیست؟
بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران سهم شاغلان در بخش کشاورزی نسبت به کل شاغلان کشور بیش از ۱۷ درصد است. تدوام خشکسالی نیز موجب شده که کشاورزی حال و روز خوبی نداشته باشد. اما در این شرایط تکلیف کشاورزان چیست؟
پاسبان در این مورد می‌گوید: «در دوره خشکسالی همه نگاه‌ها به سمت مصارف کشاورزی است. در حالی که صنایع مانند صنایع فولاد بیشتر آب‌بر است. اگر قرار است در موضوع آب مدیریت شود باید، همراه با کشاورزی، صنایع و خدمات را هم ببینیم.»
عضو مرکز تحقیقات منابع طبیعی و کشاورزی استان خراسان رضوی ادامه می‌دهد: «در حوزه کشاورزی موضوع فقط آب نیست. باید کشاورزی را از همه زوایا از جمله، آب، خاک، الگوی کشت مدیریت کرد. با توجه به این موضوعات باید برنامه‌ریزی کرد که در کدام استان‌ها چه چیزی کشت شود. متاسفانه ما نگاه سیستمی نداریم.»
دولت به کشاورزان یارانه دهد تا کشت نکنند
اما نمی‌توان ناگهانی به کشاورزان گفت که محصول همیشگی را کشت نکنند یا آنها را مجبور به تغییر الگوی کشت کرد. سوال اینجاست که کشاورزان چگونه معیشت خود را تامین کنند؟ دولت چگونه باید این وضعیت را مدیریت کند؟
برخی از کارشناسان می‌گویند دولت باید برای کشاورزان کسب‌وکار دیگری ایجاد کند تا آنها منبع درآمد دیگری داشته باشند. در این صورت می‌توان از آنها انتظار داشت که در زمین‌ها کشت نداشته باشند تا قدری منابع آبی احیا شود.
پاسبان می‌گوید: «علاوه بر ایجاد اشتغال، دولت می‌تواند به کشاورزان یارانه دهد. مثلا به آن میزان که کشاورز از محصول خود درآمد دارد، یارانه تعلق گیرد تا زمین بدون کشت بماند. منابع آبی هم حفظ می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «البته نه اینگونه که به همه کشاورزان یارانه تعلق گیرد. کارشناسان وضعیت استان‌ها را از نظر بحرانی بررسی کنند و اولویت‌بندی شود. ضمن اینکه تاکنون هم ندیدم که مناطق بحرانی شناسایی شود، فقط برآوردهای شخصی صورت گرفته نه کلان.»
پاسبان در پایان گفت: «تنها با یارانه دادن مشکل حل نمی‌شود. در کنار موارد بالا، دولت باید از فناوری‌های نوین استفاده کند تا بارش‌ها را ذخیره و بهینه استفاده کنیم. در غیر این صورت نمی‌توان این وضعیت را مدیریت کرد.»
