بهسازی نظام آموزشی، مدت‌های مدیدی است که در نظام تعلیم و تربیت دنیا و در کشورهای مختلف مورد توجه قرار گرفته، اما اینکه متولیان سیستم‌های آموزشی تا چه اندازه توانسته‌اند در تحقق این هدف مهم، موفق عمل کنند، همواره جای سوال و تامل بوده است؛ چرا که روش تدریس‌های جدید و انعطاف‌پذیری آموزش خارج از چارچوب‌های پذیرفته شده، جسارت و خلاقیتی را می‌طلبد که به نظر می‌رسد بسیاری از معلمان، طراحان آموزشی و برنامه‌ریزان درسی، هنوز آنطور که باید به اهمیت آن واقف نیستند.
درس پژوهی نیز از علل موثر در بهسازی نظام آموزشی به شمار می‌آید که کارگاهی با همین عنوان روز دوشنبه در تبریز برگزار شد و پرفسور سرکار آرانی که در قامت استاد در این کارگاه، حاضر شده بود، با تواضع تمام، با کودکان، کودکی کرد و از دانش‌آموزان حاضر در جلسه که همراه با والدینشان آمده بودند، خواست تا روی سن آمده و جمله‌ی “ای کاش معلمم می‌دانست که …” را تکمیل کنند؛ چرا که او معتقد بود، توجه به پیشنهادات و حرف‌های بچه‌ها می‌تواند پاسخ بسیاری از مشکلات آموزشی را به ما بدهد.
دانش‌آموزان، زودتر از زمان چند دقیقه‌ای و کوتاه تعیین شده، دستشان را برای پاسخ دادن به سوال، بالا بردند و میکروفون به دست بدون تعارف حرف‌هایشان را زدند:
«کاش معلمم می‌دانست که خنده‌هایم از شیطنت نیست
کاش معلمم می‌دانست که من بعضی درس‌ها را دوست ندارم
کاش معلمم می‌دانست که چقدر دوستش دارم و خیلی زرنگ هستم
کاش معلمم می‌دانست که چقد برای درس‌هایم وقت می‌گذارم
کاش معلمم می‌دانست که دوست دارم با بچه‌ها بازی کنم و …»
نظرات صادقانه دانش‌آموزان، خنده حضار را به دنبال داشت و استاد سرکار آرانی معتقد بود که شاید نظرات این دانش‌آموزان به مراتب مفیدتر از چندین کارگاه باشد.
پروفسور محمد رضا سرکار آرانی با اشاره به ۱۵۰ سال تقلا و پیشینه طولانی تلاش برای بهسازی آموزشی در نظام تعلیم و تربیت کشورمان در دوره‌های متعدد، اظهار کرد: همه متولیان این امر، لزوم بهسازی را پذیرفته‌اند؛ اما گیر افتادن در تله تکرار و پرده‌خوانی صرف در کلاس درس، مانع از نیل به این هدف شده است.به نظر می‌رسد همه ما دنبال بهسازی در آموزش هستیم؛ اما در مورد اینکه از کجا شروع کنیم، دچار اختلافیم.
وی با تاکید بر اینکه برای داشتن مدرسه، دانش‌آموز و معلم توانمند باید بهسازی آموزشی را از همان ۵۰ دقیقه کلاسی با در بسته شروع کنیم، ادامه داد: در این مدت سایر مسئولان بالادستی نظام تعلیم و تربیت از کلاس بی‌خبرند و کاری کنیم که کلاس‌های درس ما با بازسازی و وارسی سناریو اثربخش‌تر از گذشته باشند. با بهسازی آموزشی است که می‌توانیم از پرده‌خوانی به پرده‌نویسی، طراحی آموزشی و محتوانویسی برسیم و با یافتن شیوه جدید تدریس به این امر، کمک کنیم؛ تمامی این امور به طور فردی دشوار است و انجام مشارکتی آن نتیجه کار اثربخشی بیشتری خواهد داشت.
لطفا کمی عقب بایستید و اجازه دهید بچه‌ها نفس بکشند
استاد دانشگاه ژاپن و پژوهشگر برتر حوزه درس پژوهی، خطاب به معلمان و سرگروه‌های درسی حاضر در جلسه و با اشاره به برخی روش‌های تربیتی سخت‌گیرانه و مستبدانه، بیان کرد: لطفا کمی عقب بایستید و اجازه دهید بچه‌ها نفس بکشند و فضای روانی آنان را متشنج نکنید. معلمان باید از نقش ماشین آموزشی به تسهیل کننده تبدیل شده و با توجه به بازاندیشی و کیفیت یادگیری از خود سوال کنند که آیا روش من و کلاس درسم منجر به یادگیری می‌شود یا نه؟
همه چیز در چارچوبی به نام موضوع درسی خلاصه شده است
وی با اشاره به حجم زیاد دورس و برخی رقابت‌های تحصیلی ناسالم، اظهار کرد: در دوره متوسطه، پشت حصار موضوع درس گرفتار شده‌ایم و موضوع‌های درسی انقدر ابهت و وزن پیدا کرده‌اند که میدان‌دار و جایگزین خلاقیت، آگاهی و نقادی شده‌اند و همه چیز در چارچوبی به نام موضوع درسی خلاصه شده است.
سرکار آرانی با بیان اینکه مدرسه باید محل قرار و تحرک اجتماعی باشند، خاطرنشان کرد: کمک گرفتن از بچه‌ها و تلاش برای حذف رقابت‌های ناسالم به ویژه در دوره متوسطه باید مورد توجه قرار گیرد. باید به هم کمک کنیم و من این کمک را در قالب درس‌پژوهی و تحت عنوان رحم کردن به هم در فرایند بهسازی آموزشی معنا می‌کنم.
استاد دانشگاه ناگویا ژاپن در پایان، رهایی از حصار دیوارهای خودساخته را یکی از راه‌های موفقیت در بهسازی اموزشی عنوان کرد و گفت:دیوارهای موضوعی مانند سن، سنوات خدمت، موضوع درس، بودجه‌بندی محتوا و ابهت دروس، مانع تحقق این هدف مهم خواهد شد.
مدیرکل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی نیز در این خصوص با اشاره به استقبال دستگاه تعلیم و تربیت استان از هر گونه روش جدید و تحولی و تلاش جدی برای توانمندسازی معلمان و افزایش کیفیت آموزش، تحول در نظام تعلیم و تربیت را لازمه پیشبرد اهداف آموزشی و تربیتی و مورد تاکید سند تحول بنیادین آموزش و پرورش دانست و گفت: برای ایجاد تحول در نظام تعلیم و تربیت، نیازمند ایجاد تغییر در کلاس‌های درس هستیم و معلمان نقش بی‌بدیلی را در این میان ایفا می‌کنند؛ اگر می‌خواهیم کشوری توانمند و قدرتمند داشته باشیم، باید آموزش و پرورش و مدارس توانمند و قوی داشته باشیم که این مهم نیز بدون تحول در مدرسه و کلاس درس مقدور نیست.
مسعود سعادتی متذکر شد: ریاست محترم جمهوری، ۱۲ ماموریت به وزیر آموزش و پرورش ابلاغ کرده‌اند که دو مورد از آن در محور تحول در مدارس بوده و این موضوع، اهمیت و لزوم تغییر در نظام تعلیم و تربیت از برنامه درسی گرفته تا روش‌های تربیتی را می‌رساند.
وی در بخش پایانی سخنانش، خاطرنشان کرد: برای تحول در آموزش و پرورش باید ضمن بهره‌مندی از ارزش‌ها و باورهای ایرانی_اسلامی، شناخت تحولات آموزشی، تغییرات برنامه درسی و روش‌های آموزشی جدید را نیز مد نظر داشته باشیم.
