به گزارش پایگاه خبری یازاکو، فرش ایرانی قدمتی هزاران ساله دارد که به‌واسطه سرپنجه هنرمندان و رفوگران این خطه از میلیون‌ها گره با صبر و آرامش، میلی‌متر به میلی‌متر آن بافته شده است؛ به‌طوری‌که می‌توان گفت تولید انبوه و عدم نیاز به تشکیلات وسیع اداری یا مؤسسات بزرگ مالی، ایجاد اشتغال و درآمد به‌ویژه درمناطق روستایی، عدم احتیاج به سرمایه‌گذاری زیاد، ایجاد اشتغال در مشاغل جنبی نظیر پشم‌ریسی، رنگرزی و…. متکی بودن بر امکانات داخلی و منبع مهم ایجاد درآمدهای ارزی از مهم‌ترین ویژگی‌های صنعت فرش ایران قلمداد می‌شود.
فهرست
گره در صادرات فرش دستباف ایرانی
صادرات فرش دستباف ایران که زمانی از مهم‌ترین کالاهای صادراتی این کشور به شمار می‌رفت، اکنون با چالش‌های متعددی روبه‌رو شده است.
به گزارش تحلیل‌گران بازار، صادرکنندگان فرش ایرانی از محدودیت‌های بانکی، تحریم‌ها و کاهش تقاضا در بازارهای جهانی به دلیل رقابت کشورهای دیگر آسیب دیده‌اند.
تغییرات نرخ ارز در ایران و سخت‌گیری‌های بانکی بر معاملات بین‌المللی به مشکلات صادرکنندگان دامن زده است. این نوسانات به‌ویژه برای صادرکنندگان کوچک که به درآمد ارزی برای ادامه فعالیت خود نیاز دارند، چالش‌برانگیز شده است.
تحریم‌های اقتصادی اعمال شده بر ایران، صادرات فرش را نیز تحت‌الشعاع قرار داده است. این محدودیت‌ها به قطع روابط بانکی بین‌المللی و محدودیت‌های لجستیکی در ارسال کالا منجر شده که دسترسی صادرکنندگان ایرانی به بازارهای هدف را سخت کرده است.
کشورهایی نظیر هند، پاکستان و نپال با عرضه فرش‌های مشابه و قیمت پایین‌تر، سهم بازار ایران را به خطر انداخته‌اند. کاهش تقاضا برای فرش ایرانی در برخی بازارها از جمله اروپا و آمریکا ناشی از همین رقابت فزاینده است.
به‌دلیل کاهش سرمایه‌گذاری و کمبود نیروی کار ماهر در این صنعت، کیفیت فرش دستباف ایرانی که زمانی به‌عنوان برندی جهانی شناخته می‌شد، رو به افت گذاشته و مشتریان خارجی به گزینه‌های ارزان‌تر و باکیفیت‌تر دیگر روی آورده‌اند.
ضرورت به تشکیل سازمان ملی فرش زیرمجموعه وزارت صمت
سید مرتضی حاجی آقامیری؛ رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق بازرگانی ایران، فرآیند تغییر و تحولات جایگاه فرش در دولت‌های مختلف را تشریح کرد و افزود: با مخالفت بخش خصوصی، سازمان فرش را در سال ۱۳۸۲ از حوزه مرکزی وزارت بازرگانی در سطح معاونت وزیر، نتوانستند حذف کنند، ولی به‌دلیل اینکه جایگاهی در چارت نداشت با دفتر صنایع ورزشی و خلاق ادغام شد و به زیرمجموعه معاونت صنایع عمومی انتقال یافت.
وی، وضعیت موجود حوزه فرش را نتیجه سیاست‌های اتخاذی سالیان گذشته علیه صنعت فرش دانست و گفت: کوچک‌ترین گشایشی که در سال‌های گذشته شکل گرفته بود با بی‌توجهی و بی‌اهمیتی از بین رفته و موجب کاهش صادرات فرش از چند میلیارد دلار به ۴۰ میلیون دلار شده است و همچنین عدم برگزاری نمایشگاه باکیفیت فرش تهران مصداقی بر این امر است.
وی ادامه داد: متاسفانه در چارت جدید وزارت صمت دولت چهاردهم نیز به شأن و جایگاه فرش توجه نشده است.
آقامیری به تشکیل سازمان ملی فرش زیرمجموعه وزارت صمت تاکید کرد و گفت: در جلسه‌ای که در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد، احیای مرکز ملی فرش را به وزیر محترم صمت ابلاغ کردیم.
آقامیری، دلایل عدم شرکت در نمایشگاه تهران را تشریح کرد و متذکر شد: مجریان برگزاری نمایشگاه بدون همفکری و اتخاذ نظر از فعالان حوزه فرش تصمیم به کاهش روزهای برگزاری نمایشگاه از ۷ روز به ۵ روز کرده‌اند، افزایش ۲۸۰ درصدی هزینه‌های اجاره، کاهش ۲۰ درصدی مساحت نمایشگاه، عدم ارائه امکانات و تسهیلات جدید از جمله دلایل عدم حضور در این دوره نمایشگاه فرش تهران است.
وی، به مشارکت فعال و همفکری مستمر مجریان نمایشگاه با فعالان حوزه فرش تاکید کرد و گفت: ما انتظار داریم سال بعد در تمام فرآیندهای برگزاری نمایشگاه مشارکت فعال داشته باشیم.
رئیس اتحادیه فرش ایران با بیان اینکه شرکت در نمایشگاه فرش تهران صلاح، مفید و کارآمد برای فعالان این عرصه نخواهد بود، یادآور شد: طی ۲۰ سال گذشته همواره مسؤول ستاد اجرایی نمایشگاه بوده‌ام ولی امسال با بی‌تدبیری‌های اساسی از سوی مجریان امر مواجه هستیم.
وی به عدم حضور اتحادیه‌های فرش‌فروشان و فعالان این عرصه در نمایشگاه تاکید کرد و بیان داشت: ما هر ساله حدود ۳۰ میلیارد در نمایشگاه هزینه می‌کنیم که متاسفانه خروجی و عایدی خاصی ندارد.
صادرات ۲٫۱ میلیارد دلاری فرش به ۳۹ میلیون دلار رسید
احد عظیم‌زاده؛ رئیس کمیسیون فرش، صنایع‌دستی و گردشگری اتاق بازرگانی تبریز با انتقاد از سیاست‌های ارزی دولت، خواستار حذف پیمان‌سپاری ارزی شد.
وی با بیان اینکه صادرکننده به قیمت ارز آزاد صادرات می‌کند، تصریح کرد: اما دولت او را موظف می‌کند که پس از صادرات، ارز را به قیمت نیمایی بازگرداند، منطقی نیست.
وی اذعان داشت: صادرات فرش از دو میلیارد و ۱۵۰ میلیون دلار به ۳۹ میلیون دلار رسیده است و این رقم سال به سال کمتر نیز می‌شود.
عظیم‌زاده گفت: در حال حاضر بالغ بر ۲ میلیون تولیدکننده فرش در استان فعالیت دارند و در صورت تداوم این وضع، شغل خود را از دست خواهند داد.
رئیس کمیسیون فرش، صنایع دستی و گردشگری اتاق بازرگانی تبریز با اشاره به شعار سال «جهش تولید با مشارکت مردم» ادامه داد: بحث پیمان‌سپاری ارزی در مغایرت با فرمایشات مقام معظم رهبری است و عده‌ای در لباس دولتمردان به کشور و نظام ضربه می‌زنند.
وی با تاکید بر اینکه بدون صادرات، تولید فایده‌ای ندارد، ابراز کرد: اگر بحث پیمان‌سپاری ارزی حذف شود، بسیاری از صادرکنندگان دوباره، صادرات فرش خود را به سایر کشورها از سر می‌گیرند.
عظیم‌زاده در ادامه با اشاره به برگزاری نمایشگاه بین‌المللی فرش که همه ساله در تهران برگزار می‌شود، گفت: هزینه شرکت در این نمایشگاه بسیار افزایش یافته است و با این شرایط، حضور در آن، برای فعالان فرش صرفهای ندارد، بنابراین در حال حاضر اتحادیه‌های فرش دستباف کشوری، برای عدم حضور در این دوره اتحاد کرده‌اند.
پیگیری موضوع مهم رباط‌بافی
علی سلیمانی؛ رئیس اداره فرش سازمان صمت استان آذربایجان‌شرقی به عملکرد این اداره اشاره کرد و افزود: علی‌رغم اینکه دستور کشوری برای کسب پروانه فعالیت در حوزه فرش برای ما ابلاغ شده، ولی ما الزامی برای افراد در استان قرار نداده‌ایم همچنین موضوع مالیاتی را تحت پیگیری خود قرار داده‌ایم.
وی به موضوع رباط‌بافی اشاره کرد و متذکر شد: امروزه با توجه به اینکه ما صادرات ناچیز فرش را داریم، این مسئله زیاد به چشم نمی‌آید، ولی این موضوع مهم، پیچیده است که به هویت و اصالت فرش ضربه می‌زند.
سلیمانی از پیگیری موضوع مهم رباط‌بافی خبر داد و بیان داشت: ما با برگزاری جلسات متعدد کارشناسی و هماهنگی استانداری آذربایجان‌شرقی، تشکل‌های فرش و مرکز ملی فرش چندین مصوبه برای این امر تصویب کرده‌ایم.
سلیمانی به حمایت تمام و کمال دولت از حوزه فرش تاکید کرد و افزود: دولت در کنار تصمیمات فعالان حوزه فرش است.
غایبان نمایشگاه فرش
ابوالفضل صادقی؛ رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف قم با بیان اینکه اگر بخواهیم مشکلات موجود برای سال بعد تکرار نشود، باید اقداماتی را در جهت برگزاری باشکوه نمایشگاه فرش از اکنون انجام دهیم، یادآور شد: ما قبل از اینکه تقویم نمایشگاهی سال بعد بسته شود، باید با مسؤولان مربوطه نمایشگاه دیدار کرده و تدابیر لازم را اتخاذ کنیم.
سعید عصاچی؛ رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف اصفهان از بی‌اعتنایی مسئولان و مجریان نمایشگاه به نظرات فعالان حوزه فرش انتقاد کرد و گفت: متاسفانه مسئولان هیچگونه نظری از تشکل ها نخواسته‌اند و در راستای همدلی و اتحاد کشوری فعالان حوزه فرش، فروشندگان فرش اصفهان در نمایشگاه شرکت نخواهند کرد.
وی ادامه داد: حدود ۸۰ نفر از علاقه‌مندان از استان اصفهان می‌خواستند که در نمایشگاه شرکت کنند ولی با توجه به شرایط موجود به جز ۱۵ الی۱۷ نفر، همگی انصراف دادند و افراد باقی‌مانده منتظر دریافت وجه پرداخت شده به نمایشگاه هستند.
بید مشکلات بر تار و پود فرش ایرانی
احد هریسچیان؛ رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف استان آذربایجان‌شرقی به عدم شرکت در نمایشگاه فرش تهران اشاره کرد و افزود: اعضای اتحادیه صادرکنندگان با برگزاری جلسات متعدد همدل، همراه و هم‌اتفاق در راستای عدم شرکت در نمایشگاه فرش تهران هستیم.
وی با اشاره به مشکلات تولیدکنندگان حوزه فرش خاطرنشان کرد: افزایش قیمت مواد اولیه، کاهش صادرات و تحریم های همه‌جانبه از جمله مشکلات عمده در حوزه صادرات فرش است.
هریسچیان از امضای تفاهم‌نامه‌ای میان دانشگاه آزاد اسلامی تبریز و اتحادیه صادرکنندگان فرش تبریز خبر داد و هدف از این اقدام را هم‌افزایی بیشتر و تبادل نظرات تخصصی عنوان کرد.
حمیدرضا ذوالانواری؛ رئیس کمیسیون فرش و صنایع دستی اتاق بازرگانی فارس، توصیه‌ای به حضور و بازدید از نمایشگاه‌های استان‌های مختلف کرد و یادآور شد: من خودم شیرازی هستم، ولی بهترین نمایشگاه فرش برای استان اصفهان است که توسط اتحادیه فرش استان برگزار می‌شود.
وی به برگزاری نمایشگاه آبرومند و در سطح جهانی فرش تاکید کرد و افزود: صنعت فرش کشور نیاز به نمایشگاه آبرومند دارد و در این راستا مسئولان و مجریان برگزار کننده نمایشگاه باید از بطن فعالان حوزه فرش باشند.
وی مشکلات فرش را تشریح کرد و گفت: مشکلاتی که از سال گذشته در حوزه فرش وجود داشت علاوه بر اینکه حل نشده‌اند بلکه به این مشکلات نیز اضافه شده‌است.
راهکارهای طلایی برای رونق صادرات فرش ایرانی در بازارهای جهانی
بهبود کیفیت و استانداردسازی
یکی از مشکلات اصلی صادرات فرش، نبود استانداردهای مشخص و ثابتی است که مورد قبول بازارهای بین‌المللی باشد. با استانداردسازی تولید و توجه به کنترل کیفیت، می‌توان اعتماد بیشتری در بازارهای جهانی ایجاد کرد.
توسعه بازاریابی بین‌المللی
بازاریابی ضعیف و عدم شناخت کافی از سلایق مشتریان خارجی، از موانع صادرات موفق فرش است. تحقیق در بازارها، استفاده از نمایشگاه‌های بین‌المللی، و تبلیغات هوشمندانه می‌تواند به جذب مشتریان جدید کمک کند.
حل مشکلات نقل و انتقال مالی
وجود محدودیت‌های مالی و تحریم‌ها، انتقال وجه را برای صادرکنندگان دشوار کرده است. یافتن راه‌حل‌های جایگزین مانند استفاده از ارزهای جایگزین یا کانال‌های مالی مطمئن‌تر می‌تواند این چالش را تا حدی کاهش دهد.
تسهیل قوانین و کاهش هزینه‌های صادرات
برخی از قوانین دست و پاگیر و هزینه‌های گمرکی بالا، صادرات را دشوار می‌سازد. با اصلاح و تسهیل قوانین صادرات و کاهش تعرفه‌های گمرکی می‌توان هزینه‌های صادرکنندگان را کاهش داد.
ارتقاء آموزش و نیروی انسانی ماهر
تربیت نیروی انسانی ماهر در زمینه طراحی و تولید فرش می‌تواند منجر به تولید فرش‌هایی با کیفیت بالاتر و مطابق با سلیقه بازارهای جهانی شود.
بسته‌بندی و حمل‌ونقل مناسب
بسته‌بندی فرش باید به گونه‌ای باشد که در طول حمل‌ونقل دچار آسیب نشود و جلوه مناسبی داشته باشد. بهبود بسته‌بندی و استفاده از روش‌های حمل‌ونقل مدرن و ایمن می‌تواند در افزایش اعتماد خریداران موثر باشد.
حمایت دولت و ارائه تسهیلات مالی
دولت‌ها می‌توانند با ارائه تسهیلات مالی و بانکی مناسب، صادرکنندگان را در تأمین مالی و گسترش صادرات یاری کنند.
توجه به تجارت الکترونیک
با گسترش اینترنت و تجارت الکترونیک، بسیاری از مشتریان بین‌المللی علاقه‌مند به خرید آنلاین هستند. ایجاد بسترهای فروش آنلاین و همکاری با پلتفرم‌های بزرگ می‌تواند فرصت‌های جدیدی برای صادرات فرش فراهم کند.
این اقدامات می‌تواند باعث تقویت جایگاه فرش در بازارهای جهانی و افزایش تقاضا برای این محصول هنری شود.
بسیاری از کارشناسان توصیه می‌کنند که ایران برای احیای جایگاه فرش خود در بازارهای جهانی، مشوق‌های صادراتی را افزایش داده و بر تبلیغات بین‌المللی متمرکز شود.
