به گزارش پایگاه خبری یازاکو به نقل از ایرنا، مجموعه بزرگ باغ و عمارت کلانتر معروف به خانه کلانتر با وسعت شش هزار و ۵۵۰ مترمربع در بخش شمال شرقی شهر تبریز و محله قدیمی بیلانکی قرار دارد که مالکیت آن در اختیار آموزش و پرورش آذربایجان شرقی است.
این اثر منحصر به فرد که متعلق به دوران قاجار (سال ۱۳۱۱ ه.ق) است به تاریخ ۲۷ مرداد ۱۳۸۲ و با شماره ۹۷۱۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است که متاسفانه با وجود انجام برخی اقدامات استحکام بخشی، هنوز شرایط لازم برای بازدید گردشگران را ندارد.
خانه کلانتر مجموعه ای بی نظیر از خانه-باغ میرزا ابراهیم خان باغمیشه‌ای ملقب به شرف‌الدوله و مشهور به کلانتر از نمایندگان مردم تبریز در نخستین دوره مجلس شورای ملی (۱۲۳۱-۱۳۱۱ ه.ش) در دوره قاجار است که در سال ۱۳۶۰ توسط “محمد اخوان”‘ از دبیران بازنشسته تبریزی خریداری شد.
این بنای کوشکی داخل باغی ساخته شده است که دارای ۲ طبقه بوده و معماری آن برگرفته از معماری منطقه قفقاز است.
در حالی که مدیران وقت آموزش و پرورش و میراث فرهنگی آذربایجان شرقی از آغاز مرمت و بازسازی این اثر تاریخی بی مانند در سال ۱۳۹۶ خبر داده بودند، اما تاکنون هیچ اقدام موثر و مفید که بتواند این خانه تاریخی را در معرض دید شهروندان تبریزی و گردشگران قرار دهد، به انجام نرسیده است.
هرچند در همان سال ها در قالب طرح نجات بخشی و رفع خطر خانه تاریخی کلانتر با همکاری اداره کل آموزش و پرورش و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی فعالیت های صورت گرفت، اما تاکنون این اقدامات به سر منزل مقصود نرسیده و تداوم این روند بی توجهی ها، خطر نابودی و فرو ریختن آنرا محتمل تر کرده است.
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان تبریز با اعلام اینکه آموزش و پرورش آذربایجان شرقی عهده‌دار تامین اعتبارات لازم برای احیا، مرمت و بازسازی خانه تاریخی کلانتر تبریز است، بر توجه جدی برای جلوگیری از نابودی این اثر زیبا تاکید کرد.
رامین اسبقی نارضایتی‌های گردشگران از شرایط کنونی خانه کلانتر را مورد اشاره قرار داد و گفت: شهروندان و فعالان حوزه میراث فرهنگی از وضع نامطلوب کنونی خانه تاریخی کلانتر تبریز بسیار ناراضی هستند و آموزش و پرورش استان باید پاسخگوی این شرایط باشد.
وی اظهار کرد: خانه تاریخی کلانتر تحت مالکیت آموزش پرورش است که با توجه به قانون مربوط به مرمت آثار تاریخی، اعتبارات لازم به منظور مرمت، احیا و ساماندهی باید از محل اعتبارات داخلی آموزش و پرورش آذربایجان شرقی تامین شود.
اسبقی یادآور شد: بر اساس قانون ششم برنامه توسعه کشور مقرر است هر دستگاه و سازمان دولتی، عمومی و غیردولتی برای مرمت، احیا و ساماندهی خانه‌های تاریخی و بناهای تحت اختیار خود وارد عمل شده و تامین اعتبار کند و در غیر این صورت تخلف و قصور از تکالیف قانونی صورت گرفته است.
وی ادامه داد: شایسته است آموزش و پرورش آذربایجان شرقی با تامین اعتبارات لازم، برنامه‌های مطالعاتی، حفاظتی و ساماندهی این خانه تاریخی را در دستور کار خود قرار دهد.
اسبقی با اشاره به لزوم هماهنگی و همکاری دستگاه‌های مختلف برای حفاظت از میراث فرهنگی، اظهار کرد: اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان تبریز نیز در راستای وظایف و تکالیف قانونی و ذاتی خود آماده است تا خدماتی همچون خدمات مهندسی و نظارتی برای حفاظت از این خانه تاریخی ارائه کند.
در همین رابطه مدیرکل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی نیز با اعلام اینکه بخش اعظمی از خانه کلانتر تبریز در تملک آموزش و پرورش است، گفت: این دستگاه تمام تلاش و همت خود را برای احیای این خانه قدیمی و تاریخی و حفظ هویت تاریخی آن به کار گرفته است.
مسعود سعادتی افزود: بر این اساس کارشناسان موضوع از ادارات کل آموزش و پرورش، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، امور اقتصادی و دارایی و نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان، شهرداری تبریز و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی نشست های مختلف هم‌اندیشی جهت ساماندهی این مجموعه برگزار کرده اند.
به گفته وی با توجه به کمبود فضای آموزشی در شهرستان تبریز، هرگونه راهکار اجرایی در مورد خانه کلانتر باید منجر به توسعه فضای آموزشی و ایجاد مدرسه شود.
سعادتی پیشنهادات ارائه شده برای بهسازی خانه کلانتر تبریز را قابل بررسی خواند و ادامه داد: طرح های مختلاف ارایه شده در قالب ساز و کارهای قانونی قابل اجرا است و تلاش می‌شود از بین راهکارهای پیشنهادی، راهکاری اتخاذ شود که هم به نفع دستگاه های ذینفع و هم به نفع شهر و تاریخ منطقه باشد.
وی با بیان اینکه حفظ بنای تاریخی خانه کلانتر برای آموزش و چپرورش استان از اهمیت بالایی برخوردار است، افزود: هدف اصلی ما این است که چشم‌انداز بنا به همان روال کنونی و بدون هیچ عامل بصری دیگری قابل رویت باشد.
سعادتی به کمبود فضای آموزشی در شهرستان تبریز به ویژه ناحیه یک اشاره و ابراز امیدواری کرد هرگونه راهکار اجرایی در مورد خانه کلانتر منجر به توسعه فضای آموزشی و ایجاد مدرسه شود تا هم این اثر تاریخ حفظ شود و هم کمکی برای رفع مشکلات آموزشی کند.
معاون میراث فرهنگی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان‌شرقی نیز با تاکید بر اینکه اداره کل آموزش و پرورش استان موظف به مرمت خانه قدیمی و تاریخی کلانتر تبریز می باشد، دلیل این امر را در اختیار داشتن مالکیت این بنا با این اداره کل عنوان کرد.
وحید نواداد افزود: با وجود اینکه مسئولیت مرمت این خانه تاریخی بر عهده آموزش و پرورش آذربایجان شرقی است، اما میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان به دلیل احساس مسئولیت و وظیفه ذاتی خود از چند سال قبل اقدام به اجرای طرح هایی برای مرمت این اثر کرده است.
وی با اشاره به اینکه مرمت این اثر تاریخی از سال ۱۳۹۷ توسط میراث فرهنگی استان آغاز شده است، اظهار کرد: در این راستا عملیات مرمت اظطراری و استخکام بخشی به انجام رسید و قرار بود اداره کل آموزش و پرورش استان آن را ادامه دهد که به رغم مکاتبات عدیده با این مجموعه، هنوز اقدامی اساسی به این منظور صورت نگرفته است.
نواداد گفت: مطالعات در خصوص این مجموعه از سال ۱۳۹۱ آغاز شد و هم اکنون مطالعات مدون در خصوص خانه کلانتر در دسترس است.
به گفته وی عملیات مرمت و استحکام‌بخشی خانه کلانتر یک بار در سال ۱۳۹۷ و با صرف اعتبار دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال و یک نوبت نیز در سال ۱۴۰۰ با اعتباری بالغ بر سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال انجام گرفته است.
وی یادآور شد: خانه کلانتر تبریز مجور مرمت از وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دارد و آموزش و پرورش آذربایجان شرقی هیچ کسل و مانع قانونی در این خصوص ندارد.
نواداد ابراز امیدواری کرد عملیات استحکام‌بخشی، مرمت و بازسازی خانه کلانتر با همکاری، تعامل و اقدامات مشترک بین میراث فرهنگی و آموزش و پرورش آذربایجان شرقی تسریع شده و به بهره‌برداری برسد.
به گزارش ایرنا خانه کلانتر، خانه سومین شهردار تبریز میرزاابراهیم خان کلانتر ملقب به شرف‌الدوله و نماینده اولین دوره مجلس شورای ملی بوده است که بر اساس برخی منابع کاربری‌های مختلفی از جمله تیمارستان، مدرسه و خانه چندین شهردار تبریز را در سابقه خود دارد.
میرزا ابراهیم خان شرف‌الدوله باغمیشه‌ای دو نوبت و نخست از سال ۱۲۸۹ تا ۱۲۹۲ و بار دوم از سال ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۲ شهردار تبریز بود.
خاندان کلانتر صاحب، ارباب و کدخدای محله باغمیشه تبریز بودند که هم اکنون نیز آثاری از آنها از جمله مسجد کلانتر باغمیشه به یادگار مانده است.
تاسیس مدرسه شرف یا شرفیه که بعدها به نام خیام نامیده شد و احداث کارخانه قالیبافی در محله باغمیشه تبریز از جمله قخدمات خاندان کلانتر در تبریز است.
