به گزارش پایگاه خبری یازاکو، موزه‌های نسخ خطی و سنگ نوشته های تاریخی زنجان یکی از موزه‌های تخصصصی زنجان بود. این موزه همانطور که از نامش مشخص است، محل نگهداری از نسخ خطی، کتیبه‌های قدیمی و سنگی بود. کتیبه‌هایی که برخی از آنها صدها سال قدمت داشتند و این موضوع ارزش بالایی به این موزه می داد.
حدود ۱۲۰ مورد نسخ خطی و قرآن‌کریم همچنین ۵۰ نمونه سنگ نوشته که قدیمی ترین آنها مربوط به دوره سلجوقی قرن ششم هجری قمری بوده، در این موزه به نمایش درآمده بود. این نمونه ها از کاوش های گنبد سلطانیه و زنجان به دست آمده است و متعلق به دوره های ایلخانی، تیموری، صفوی و قاجار بودند.
در سمت غربی بافت قدیمی شهر زنجان، آرامگاه موسوم به مقبره میرزا قرار گرفته است. این همان آرامگاهی است که ادوارد براون نیز در آثارش ذکری از آن کرده است. صاحب آرامگاه میرزا ابوالقاسم مجتهد است. ایشان یکی از روحانیون طراز اول عصر ناصری در شهر زنجان است که در قلع و قمع عوامل ملامحمد علی باب مؤثر بوده است.
مقبره سید (میرزا) ابوالقاسم مجتهد میرزایی یکی از آثار ملی ثبت‌شده ایران در زنجان است که قدمت آن مربوط به قاجاریه است. این بنا در تاریخ ۱۳۸۲/۰۵/۱۴ به شماره ثبت ۹۴۴۵ در مجموعه آثار تاریخی ایران ثبت‌شده است.
در این آرامگاه حداقل ۲ شخصیت مذهبی مدفون است. نخست آیت الله محمد کاظم، پدر میرزا و سپس در سال ۱۲۹۲ هجری قمری میرزا ابوالقاسم مجتهد پسر ایشان، در این محل مدفون هستند.
بنای آرامگاه میرزا در وسط محوطه‌ای که با استفاده از دیوار محاط شده قرار دارد و در مدخل این محوطه یک واحد عنصر شبیه به مناره ایجادشده است. پلان این مناره آجری در رقوم کف فعلی، هشت‌ضلعی متمایل به منتظم و سپس پلان آن به دایره تبدیل‌شده و پایان‌بخش آن مقرنس‌های آجری نسبتا زیبا آن را مزیّن کرده‌اند.
بنای آرامگاه در کلیات از ۲ قسمت تشکیل یافته، قسمت نخست، ایوان ورودی و اتاق‌های جانبی آن و قسمت دوم شبستان است. سقف ایوان با قوس‌های پنج او هفت تند مزین است و در بالای آن پوشش آجری یکنواختی را از ایوان سلب می‌کند. در طرفین این ایوان ۲ ستون نمای چسبیده به آن تعبیه‌شده است. اتاق‌های ایوان ۲ طبقه بوده و از سمت جنوبی راه پله ای دارد که به پشت‌بام هدایت می‌شود. قسمت دوم که محل اصلی آرامگاه است بلا واسطه پشت سر ایوان احداث‌شده و سقف شبستان را گنبدی با ساقه‌ی نسبتاً» بلند پوشش می‌دهد. ارتفاع ساقه گنبد زیاد و نسبت به ارتفاع عرقچین نامتناسب است. روشنایی شبستان از طریق شبکه‌های ساقه گنبد تأمین می‌شود و تاروپود بنا از آجر و تقریبا فاقد تزیینات است.
فهرست
موضع میراث فرهنگی ایجاد کاربری در بنای میرزایی به صورت بخش خصوصی است
سرپرست میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان با بیان اینکه میراث فرهنگی آماده واگذاری این بنا به خود مالکان آن برای بهره برداری های میراثی است، گفت: ما توان نگهداری از این بنا را نداریم و اعلام کرده ایم تا مالکان (خاندان میرزایی) بیایند و با مشارکت خودشان از این ظرفیت بهره برداری شود.
داریوش نادری افزود: موضع خاندان میرزایی این است که میراث فرهنگی برای بهره برداری از بنا هزینه کند، اگر چه میراث فرهنگی چند نوبت اقدام به مرمت این بنا کرده ولی در زمان حاضر ما توان تامین نیرو برای بهره برداری از این مجموعه را نداریم، در واقع در این مجموعه نسبت هزینه به فایده برای میراث فرهنگی صرفی ندارد.
وی اظهار کرد: بر اساس اعلام وزارتخانه، اگر خاندان میرزایی پای کار بیایند، میراث فرهنگی آماده است تا کمک های لازم را برای ایجاد کاربری در این بنا انجام دهد به صورتی که مجموعه به صورت خصوصی و البته تحت نظارت میراث اداره شود.
انتقال آثار موزه نسخ خطی و سنگ نوشته‌های تاریخی زنجان به انبار میراث فرهنگی
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان طی مدتی که موزه سنگ نوشته‌های تاریخی زنجان در بنای تاریخی مقبره مجتهد میرزایی دایر بوده به واسطه موقعیت قرارگیری بنا استقبال قابل توجهی از آن نشد و آثار آن هم جمع آوری و به انبار میراث فرهنگی منتقل شد.
محمدرضا محمدپور افزود: این بنا هم اکنون در اختیار خود مالکان (خاندان میرزایی) قرار داده شده است و میراث فرهنگی نقش نظارتی خود را در این باره ایفا می کند.
وی اظهار کرد: یک بنای دیگری هم در مجاورت آرامگاه میرزایی ( آرامگاه میرزا مهدی، فرزند مرحوم حاج سید ابو عبدالله موسوی از خاندان های میرزایی زنجان ) وجود دارد که چندی پیش موزه نسخ خطی استان در آن راه اندازی شد ولی احتمالا به دلیل موقعیت قرار گیری بنا در بافت قدیمی شهر و عدم سهولت دسترسی، بازدید کننده های قابل توجهی به آن مراجعه نکردند و در نهایت این مجموعه آثار هم جمع آوری شد.
تلاش در جهت ترغیب خاندان میرزایی برای ایجاد کاربری در بنای تاریخی
دبیر انجمن خیرین میراث فرهنگی استان زنجان به تلاش برای ترغیب خاندان میرزایی برای ایجاد کاربری در بنای تاریخی مقبره میرزایی اشاره کرد و گفت: در چند مورد ارتباطی که با متولیان این بنا داشتیم تلاش کردیم تا خود آنها نسبت به ایجاد کاربری در مجموعه ایفای نقش کنند.
سید سعید صفوی افزود: در یک مقطعی مجمع تشکل‌های گردشگری هم در این مجموعه مستقر شد ولی اکنون این مجمع هم در آنجا فعالیتی ندارد.
وی اظهار کرد: میراث فرهنگی تا کنون ۲ بار اقدام به مرمت بنای تاریخی آرامگاه میرزایی کرده است و رویکردش این است که هم ارزش میراثی بنا حفظ شود هم یک کاربری به آن داده شود.
