یاز اکو؛ افخم ابراهیمی – غلامرضا لطیفی دانشیار برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای دانشگاه علامه طباطبایی تهران در این نشست، قنات را نشانه‌ی خِرَدِ نیکان در مدیریت آب توصیف کرد و افزود: ایران یکی از قدیمی‌ترین کانون‌های تمدنی است که برای استفاده از منابع آب و خاک بر اساس شرایط اقلیمی اجتماعی و فرهنگی معیارها و ضوابط مناسبی داشته است.
وی افزود: در ۶۰ سال گذشته‌ی ایران، به صورت مداوم شهرنشینی رو به افزایش بوده است و کمبود منابع آب به عنوان یک عامل محدود کننده‌ی فعالیت در اقلیم ایران به شمار رفته است.
وی نبود مدیریت درست در منابع آب و مصرف آن را یک عامل مهم در بحران حاضر آب در کشور دانست و افزود: یکی از دلایل خشک شدن دریاچه‌ی ارومیه، عدم توجه به بعد اجتماعی و تغییر شیوه‌ی کشت دیم به غرقابی و فقدان مدیریت بالادست است که بر اثرات زیست‌محیطی این بحران دامن زد.
وی با انتقاد از مدیریت کشت به شکل سنتی در ایران گفت: سهم مصرف آب در بخش کشاورزی حدود ۹۰ درصد است و در بخش شرب و بهداشت ۸ درصد و در بخش صنعت و معدن تنها ۲ درصد است. در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته، سهم بخش کشاورزی ۳۰ درصد، بخش شرب و بهداشتی ۱۱ درصد و سهم صنعت و معدن ۵۹ درصد است.
وی گفت: منابع آب تجدیدشونده در ایران هم اکنون ۲۵ درصد متوسط جهانی آن است.
غلامرضا لطیفی افزود: خشکسالی ناشی از فعالیت‌های انسانی، عامل اصلی تخلیه‌ی سفره‌های آب زیرزمینی است که میزان کاهش آب تنها در یک بازه‌ی زمانی ۱۴ ساله از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۹۴ حدود ۷۴ میلیارد متر مکعب بوده است و همین اضافه برداشت سبب شده تا ۷۷ درصد مساحت ایران با خشکسالی ناشی از خالی شدن سفره‌های آب و نشست زمین و شوری خاک روبرو شود.
این صاحبنظر حوزه‌ی آب با اعلام این خبر که ۱۸۸ سد موجود در کشور بر اساس آمارهای بهره‌برداری از سدهای مخزنی تا ۲۲ اسفند در سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ تنها ۵۶ درصد مخازن پر و ۴۴ درصد خالی است گفت: افزایش شورزاری زمین، خشکسالی اقلیمی و نشست خاک را از عمده دلایل مهاجرت‌های اقلیمی است.
آب و مدیریت آن یک امر اجتماعی است
محمد حب وطن رئیس گروه حکمرانی اقتصادی اجتماعی و انرژی آب گفت: مدیریت و حکمرانی آب در طرح‌های آب کشور مورد توجه قرار گرفته است و ما از ابعاد اجتماعی مدیریت آب غافل بوده‌ایم.
وی تاکید کرد: مدیریت آب در برنامه‌ریزی‌های توسعه، جزو سیاست‌گذاری‌ها قرار گرفته، هرچند معتقدیم مدیریت آبی کار فنی صرف نیست. نداشتن تعریف از بخش اجتماعی آب و کارکردهای جامعه‌ی محلی در مدیریت منابع و حل مناقشات آب، موجب شد تا مدیریت آب در کشورمان جزو مدیریت‌های بدخیم باشد.
سیاست‌گذاری‌های متناقض در بحث آب سرآغاز و سرانجام بحران آب در ایران
مهشید طالبی کارشناس اجتماعی آب موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو نیز عمده دلیل مشکلات و بحران‌های آب در ایران را نتیجه‌ی سیاست‌های ارضی و سرزمینی در ۶۰ سال اخیر دانست و افزود: بحران امروز در حوزه‌ی آب نتیجه‌ی سال‌ها اعمال سلیقه دولت‌های مختلف در ایران است.
وی تصریح کرد: سیاست‌هایی که با یکدیگر همخوانی نداشتند و از صدور مجوز حفر چاه تا سدسازی‌های بی‌رویه، فقدان مطالعات جامع سیل، فقدان مدیریت بالادست، چرای بی‌رویه‌ی دام و تخریب مراتع، تغییر الگوی کشت از دیم به غرقابی باعث شد تا امروز بعد از گذشت ۶۰ سال نه تنها در مدیریت منابع آب موفق باشیم بلکه با یک بحران جدی در آن روبرو شویم.
