به گزارش پایگاه خبری یازاکو، پروفسور نعمت الله فاضلی ۶۰ ساله متولد اراک ،انسان شناس و جامعه شناس بنام دانشگاه‌های تهران است. تاکنون صدهها مقاله علمی و بیش از ۳۰ عنوان کتاب و ترجمه آثار بزرگان علوم انسانی مطرح جهان رادر کارنامه خود دارد. سالها در دانشگاه علامه طباطبایی بوده و استاد بازنشسته پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است. دانش آموخته کارشناسی دانشگاه تبریز و دکتری انسان شناسی اجتماعی از مدرسه مطالعات شرقی لندن در انگلستان است.که چندی پیش به دعوت خانه توسعه آذربابجان به تبریز سفر کرده و سخنرانی هایی را در تبریز ایراد کرد که با استقبال اهل نظر و فرهنگ مواجه شد.
خلاصه گفتگوی محمد فرج پور باسمنجی با این انسان شناس و جامعه شناس برجسته کشورمان در باره نقش تبریز و آذربایجان در ساخت ایران در طول تاریخ را با هم می خوانیم.
●تبریز نقش قلب ایران را دارد.و خون رگ های ملت ما با پمپاژ خون آن زنده و پاینده است.
●تبریز روح مدنیت اروپایی را دارد.شبیه ترین شهر ایران به شهرهای فرهنگی و تاریخی اروپاست.
●تا قبل از شکل گیری ناوگان های هوایی ،هر تاجر و گردشگری از اروپا به آسیا و از آسیا به اروپا می رفت از تبریز گذر می کرد.
●جاده ابریشم آن که از طول شهر تبریز و از شرق به غرب آن می گذشت در شکل گیری مدنیت آن نقش داشته است.
●وقتی در مسجد کبود تبریز مراسم جشن مبعث پیامبر اعظم درود خدا بر او باد برپا بود کاروان ها خبر کشف ینگه دنیا را به مردم تبریز می‌دادند.
●تبریز،شیک پوشترین شهر ماست.هاکوپیان تبریزی نماد شیک پوشی ماست.کتاب از هامبرسون تا هاکوپیان را مطالعه کنید.
●۱۰۰۰ سال پایتختی ملی و محلی و شبه پایتختی ایران برای تبریز کافی است تا مانایی و پایایی و پویایی این شهر کهن برای ملت ایران،زنده بماند.
●سلجوقیان ۱۰۰۰ سال پیش برای شکل گیری تمدنی و کسب و کار بازار تبریز را شکل دادند و مجموعه زیبای بازار تبریز روح سرزندگی و توجه به معیشت و تامین مایحتاج عمومی ملت ما را نشان می دهد.
●۱۹ بار زلزله،سیل،حمله متجاوزان،اشغالگری روس‌ها و عثمانی‌ها تبریز را از پا نیانداخته است.مردم آن را وادار به کوچ اجباری کرده اند ولی آنها دلبسته این شهر کهن بوده اند.
●هرموقع گزند روزگار و گزند انسانی تبریز را با خاک یکسان کرده و یا ویران کرده است.روح بالندگی مردم نجیب آن تبریز جدیدی را شکل داده اند.
●من معتقدم هچ موقع افول تبریز را نخواهیم دید.۱۹ بار خاستن و ساختن تبریز گواه زنده ادعای ماست.
●تبریز را دست کم نگیرید در طول تاریخ ایران را ساخته است.مگر تهران را ترکان قاجار و اصفهان را ترکان صفویه آباد نکرده اند.که ریشه در تبریز داشتند.
●اولین شکل گیری مدارس را به همت شادروان میر زا حسن رشدیه شاهد بودیم.مدرسه اول در تبریز ساخته شد و بعدها همین فرزند تبریز برای پاشیدن بذر آگاهی ساخت مدرسه را در شیراز و تهران و مشهد پی ریزی کرد.کودکستان نیز ریشه در این خاک پاک دارد.جبار آقای باغچه بان اولین باغچه اطفال ایران را در مرند و تبریز راه انداخت.
●تبریز مرکز خوانایی و نویسایی ماست.آخوند زاده، طالب اوف،زین‌العابدین مراغه ای پیشروان خوانایی و نویسایی ماهستتد که ریشه تبریزی و آذربایجانی دارند.
●پایه های اولین امپراطوری معاصر تاریخ ایران را صفویان در تبریز بنیان نهادند. علت اینکه امپراطوری عظیم عثمانی به قلب اروپا رخنه کرد و راه به شرق نگشود همین صفویان بودند.
●تبریز همیشه پایتخت ما بوده است.هزار سال کافی نیست.تبریز همیشه شبه پایتخت ما در افکار عمومی است.
●نمی دانم در این شهر کهن،بالندگی و سرزندگی،کار و تلاش،نو آوری و ابتکار و خلاقیت از کجا نشأت می گیرد.روح مدنیت و مانایی همیشه در این شهر کهن اوج می گیرد.
●پکن یا خان بالیغ گذشته روح قدرت سیاسی، آتن تبلور مهد تمدن غرب،استانبول تلاقی تمدن‌ها و تبریز روح مانایی دارد.
●در آمیختگی فرهنگ و هنر و تاریخ و تمدن شرق را در تبریز می توان دید اگر جنگها و ویرانگری ها اشغالها و گزندهای روزگار نبود تبریز برای جهان شهری بسیار دیدنی می شد.همانطوریکه الان بازار تاریخی آن در فهرست جهانی است و بزرگترین سازه آجری تجاری بهم پیوسته دنیا ست.
●نقش اصناف،کسبه و بازاریان تبریز در تحولات اجتماعی و اقتصادی ایران ستودنی است.و تجار این شهر در شکل،گیری صنایع و واحدهای تولیدی مایحتاج عمومی مردم ایران سرنوشت سازند.
●باید مقبره الشعرا و مقبره الوزرای آن دربافت قدیمی شهر و بازار آن راه بیافتند. در شان ایران احیا و بازسازی شوند.ادبیان و شاعران و پادشاهان آرمیده در تبریز بخشی از فرهنگ و ادبیات و سیاست ما در طول تاریخ گذشته بوده اند.
●بالاخره اگر تبریز بجنبد و حرکت های آتی عقلایی مثل گذشته را بروز دهد‌ایران می جنبد.روح سازندگی ایران بزرگ در تبریز نهفته است.
●من معتقدم بخشی از تحولات آتی حکمرانی خوب ایران ما از تبریز آغاز می شود و پزشکیان نماد حرکت بسوی حکمرانی مبتنی بر دانایی و عقلایی برای ساختن سرزمین ایران ماست.
●مجموعه بازار تبریز بعنوان بزرگترین بازار سرپوشیده دنیا،نقش کلیدی در تامین مایحتاج عمومی بخش بزرگی از کشور و همچنین سازنده تاجران بزرگی جون خسروشاهی هابانیان صنایع مینو و دهها واحد تولیدی ،تومانیانها بانیان اولین کشتی رانی در دریای خزر،،بوداغیان ها بانیان اولین بانک خصوصی در ایران،و ملکی ها تاجران بازار تهران و واقفعان بزرگ بوده است.
● مکتب سیاسی تبریز در دارالسلطنه آن شکل گرفت.مردان بزرگی چون قائم مقام ها،و امیر کبیر ها و بزرگان وقت سیاسی از آن بیرون آمدند.و عباس میرزا یکی از متفکران و عاملان و پیشگامان توسعه ایران در آن یکه تازی کرد.
●مکتب هنری تبریز نیز باید زنده بماند.هم مکتب اول و هم مکتب دوم تبریز،که بخشی از آثار و مینیاتورها و تذهیب و نقاشی های آن در رونق هنر ایران زمین بی همتا بود.و کمال الدین بهزاد مینیاتوریست جهان اسلام و سلطان محمد تبریزی نماد آنند.
●وجود ۱۱ کنسولگری خارجی در تبریز در ادوار گذشته و ورود و خروج هر سیاستمدار خارجی به آن که در ایران ماموریت سیاسی و اقتصادی داشت نشانگر موقعیت مهم سیاسی و جغرافیایی آن است.
●به خانه مشروطیت ایران در تبریز بروید یلان و قهرمانان و مبارزان و سیاستمداران تبریزی و آذربایجانی را ببینید که چگونه نهضت مشروطیت را در ایران راه انداختند و هدایت کردند و همگام تهران بذر آگاهی و روشنگری پاشیدند و تغییر رویکردهای حکومت شاهی به نفع ملت کردند و مجلس شورای ملی را برای وضع قانون و رتق وفتق بیشتر ایران شکل دادند.
●ستارخان و باقرخان قهرمانان نامی متعلق به تمام ملت ایران است.و دادن القاب سردار ملی و سالار ملی از سوی مجلس وقت شورای ملی به این مبارزان و مجاهدان مؤید این ادعای ماست.
●سئوال این است که چرا از مناطق مختلف ایران برای دیده شدن و بزرگ شدن به تبریز می آمدند.چون تبریز ثقل مرکزیت ایران را داشت و مراکز سیاسی خارجی از یکسو و مراکز تصمیم گیر داخلی چون خانه سلطنت در آن قرار داشت.حدود ۱۴۰ سال ولیعهد ها رادر دوره قاجار بزرگ می کرد و برای پادشاهی ایران به تهران می فرستاد.
