ضعف در نظام تفکر و فقدان شفافیت در میان فعالان اقتصادی بخش خصوصی و دولتی

یازاکو، کمال الدین نیک رفتار خیابانی – اتاق‌های مشترک ایران با کشورهای مختلف، به‌منظور توسعه تجارت، بازرگانی و فعالیت‌های اقتصادی مشترک، از دهه ۷۰ به بعد با حمایت اتاق بازرگانی ایران تأسیس شده‌اند. در این راستا، اتاق بازرگانی مشترک ایران و ترکیه نیز از دهه ۱۳۸۰ فعالیت خود را آغاز کرده است.
استاندار جدید آذربایجان غربی در نشستی با هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ارومیه، با تأکید بر هم‌مرزی این استان با ترکیه و لزوم بهره‌گیری از ظرفیت‌های مرزی، ایجاد اتاق مشترک ایران و ترکیه در ارومیه و توسعه همکاری‌های تجاری با کشورهای همسایه را ضروری دانست و خواستار قرار گرفتن این موضوع در دستور کار شد.
متأسفانه، سیاست‌زدگی فضای مدیریتی استان در دهه‌های اخیر، منجر به تضعیف ساختار مدیریتی در آذربایجان غربی شده است و تشکل‌های بخش خصوصی نظیر اتاق بازرگانی نیز از این قاعده مستثنی نبوده‌اند. تشکل‌های بخش خصوصی در این استان، کارایی لازم را از دست داده‌اند و بر اساس شواهد موجود، پیش از تأکید استاندار، می‌توانستند دفتر اتاق بازرگانی مشترک ایران و ترکیه را در این استان تأسیس کنند و نیازی به این تلنگر نبود، چرا که مرز با ترکیه فقط در آذربایجان غربی بوده و این مرز می توانست منشا خیر و برکات بسیاری برای مردم استان باشد.
در گفت‌وگویی که حدود سه سال پیش با رئیس سابق اتاق بازرگانی ارومیه داشتم، وی با افتخار اعلام کرد که در انتخابات اخیر، مدیریت اتاق بازرگانی مشترک ایران و ترکیه را از رقبای تبریزی خارج کرده‌اند! این اظهارات نشان‌دهنده ذهنیتی است که به جای همکاری و تعامل برای بهبود مدیریت اتاق بازرگانی مشترک ایران و ترکیه و بهره‌گیری از فرصت‌های تجاری با ترکیه، به رقابت‌های داخلی و استفاده از رانت‌ها برای منافع شخصی معطوف شده است. چنین رویکردی، شفافیت را برنمی‌تابد و نتیجه‌ای جز اتلاف فرصت‌ها نخواهد داشت.
در شرایطی که چنین تفکراتی حاکم باشد، طبیعی است که عملکرد اتاق بازرگانی ایران و ترکیه نیز با چالش‌های جدی مواجه شود. به‌عنوان مثال، تیم تبریزی پیش از سال ۱۳۹۸ تحت مدیریت آقای کامی و پس از آن، تیم ارومیه‌ای تحت مدیریت آقای سعادت، نتوانستند تغییرات مثبت و مؤثری ایجاد کنند و همچنان شاهد از دست رفتن فرصت‌های تجاری هستیم.
متأسفانه، ساختار مدیریتی کشور به گونه‌ای است که استفاده از رانت‌ها برای برخی افراد تسهیل شده است. این امر باعث شده تا بسیاری از مدیران اتاق بازرگانی از شفافیت در عملکرد و تعامل با رسانه‌ها اجتناب کنند و فعالیت‌های خود را به‌صورت پنهانی پیش ببرند. آمار کم‌رنگ بودن ارتباطات رسانه‌ای اتاق بازرگانی ارومیه و اتاق بازرگانی مشترک ایران و ترکیه، گواهی بر این ادعاست.
تحقیقات نشان می‌دهد مدیرانی که از تعامل با رسانه‌ها هراس دارند و از شفاف‌سازی اجتناب می‌کنند، معمولاً در برابر ایده‌ها و رویکردهای نوین نیز مقاومت نشان می‌دهند.
در نتیجه، استاندار جدید آذربایجان غربی که با شناخت از وضعیت بحرانی اقتصادی این استان و با حمایت دکتر پزشکیان و رویکردی اقتصادی به این سمت منصوب شده است، با چالش‌های متعددی در تعامل با مدیران بخش دولتی و حتی فعالان بخش خصوصی مواجه خواهد بود.
این مدیران که زیر سایه روابط سیاسی به استفاده از رانت‌ها و پنهان‌کاری عادت کرده‌اند، از شفاف‌سازی عملکرد خود واهمه دارند و این موضوع، بهبود شرایط اقتصادی استان را با دشواری‌های بیشتری مواجه خواهد کرد.