به گزارش یازاکو، فرش تبریز، نگین، صنایع دستی ایران، سال‌هاست که آوازه‌اش از مرزهای کشور گذشته است. با این حال، پشت این نقش و نگارهای رنگین، دست‌هایی فرسوده، چشمانی خسته و زندگی‌هایی سخت پنهان شده‌اند؛ زندگی بافندگانی که بار اصلی این هنر-صنعت را بر دوش دارند، اما سهم‌شان از آن، تنها تاروپودهایی از رنج است.
فهرست
۲۵ ساله می‌بافم، اما بیمه ندارم
زهرا، بافنده ۴۳ ساله ، سرپرست خانواده، اهل یکی از روستاهای اطراف تبریز، می‌گوید:از ۱۸ سالگی، قالی می‌بافم. دو تا از انگشت‌هایم حس ندارد. نه بیمه‌دارم و نه بازنشستگی. اگر روزی مریض بشوم یا نتوانم ببافم، هیچ پشتیبانی ندارم.
صنعتی غیرنفتی، بی‌سرمایه‌گذاری
در شرایطی که دولت سال‌هاست بر لزوم توسعه صادرات غیرنفتی تأکید دارد، فرش دستباف به‌ویژه فرش تبریز می‌تواند نقش حیاتی ایفا کند. اما نبود تسهیلات بانکی، کاهش قدرت خرید داخلی، و افت صادرات به بازارهای هدف، تولید را برای کارگاه‌های کوچک فرش‌بافی به مرز تعطیلی کشانده است.
فرش‌مون جهانیه، ولی سفره‌مون خالیه
حسین، بافنده ۵۰ ساله‌ای که در خانه‌اش کارگاه کوچکی دارد، از بی‌ثباتی بازار می‌گوید:فرش تبریز تو دنیا مشتری داره، ولی این‌جا کسی حمایتمون نمی‌کنه. نه مواد اولیه ارزونه، نه دستمزدی که می‌گیریم کفاف زندگی‌مونو می‌ده. فرش‌مون جهانیه، ولی سفره‌مون خالیه.
نبود بیمه، نبود امنیت شغلی
طبق آمارهای غیررسمی، بیش از ۸۰ درصد بافندگان فرش دستباف در ایران فاقد بیمه و حمایت‌های رفاهی هستند. اغلب این افراد زنانی از مناطق محروم‌اند که درآمد اصلی خانواده را تأمین می‌کنند، اما حتی از حداقل حقوق قانونی بی‌بهره‌اند.
فرش دستباف، برند ملی ایران است که نیازمند حمایت فوری است
اسماعیل چمنی، عضو شورای اسلامی شهر تبریز ضمن گرامیداشت روز ملی صنایع‌دستی و فرش دستباف، خواستار حمایت عملی از فعالان این حوزه شد.
رییس اتحادیه تولید کنندگان و بافندگان فرش دستباف تبریز با اشاره به اینکه بافندگان نقش بزرگی در حفظ هویت فرهنگی و اشتغال‌زایی در کشور دارند گفت: بیش از ۲۰۰ هزار نفر به‌طور مستقیم و ۵۰۰ هزار نفر به‌طور غیرمستقیم در این حوزه مشغول به فعالیت هستند. بیشترین سهم اشتغال در بخش خصوصی نیز به همین صنعت تعلق دارد. جالب است بدانید که حدود ۳۵ درصد از صادرات فرش دستباف کشور متعلق به آذربایجان شرقی است.
چمنی با انتقاد از بی‌توجهی به این هنر اصیل ایرانی گفت: با وجود تمام این ارزش‌ها، متأسفانه مسئولان به این هنر باارزش توجه کافی ندارند. این بی‌توجهی موجب کاهش رونق فرش‌بافی نه تنها در استان، بلکه در سطح کشور شده است.
وی تأکید کرد: فرش دستباف تنها شغلی است که نه تنها به محیط زیست آسیب نمی‌زند و هزینه‌ای برای شهرداری ندارد، بلکه موجب تحکیم بنیان خانواده‌ها می‌شود؛ زیرا اغلب خانواده‌ها به‌صورت جمعی در منازل خود به تولید آن می‌پردازند.
عضو شورای اسلامی شهر تبریز با اشاره به مشکلات بیمه‌ای قالیبافان تصریح کرد: امیدوارم به مناسبت روز ملی فرش دستباف، بیمه قالیبافی به‌صورت کامل شامل تمام فعالان این حوزه شود. در حال حاضر تنها حدود ۲۲۰ هزار خانواده قالیباف بیمه هستند، در حالی که این عدد باید بسیار بیشتر باشد.
وی ادامه داد: علاوه بر بیمه، مشکل بزرگ دیگر این صنعت، عدم دسترسی به تسهیلات بانکی است. فعالان فرش‌بافی از دریافت حتی مبالغ اندک وام محروم هستند، در حالی که این وام‌ها می‌تواند در ادامه فعالیت آن‌ها بسیار مؤثر باشد.
این عضو شورا همچنین پیشنهادهایی برای حمایت نمادین و معنوی از این صنعت ارائه داد و بیان کرد: لازم است یکی از میادین یا خیابان‌های اصلی شهر تبریز به نام ‘فرش دستباف’ نام‌گذاری شود. همچنین در ورودی‌های شهر، المان‌های مربوط به فرش نصب شود تا جایگاه فرهنگی آن به بازدیدکنندگان یادآوری شود.
وی در پایان گفت: به مناسبت روز ملی فرش دستباف، پیشنهاد می‌کنم از چند نفر از هنرمندان برجسته این حوزه تجلیل شود. همچنین شهرداری می‌تواند در صدور پروانه برای فرشبافان تخفیف‌هایی ارائه دهد. حداقل ۱۰۰ میلیون تومان تخفیف در اعطای پروانه برای این قشر زحمتکش باید در نظر گرفته شود.
فرش تبریز در بازارهای جهانی می‌درخشد، اما بافندگان آن زیر فشار مشکلات هستند
در روز ملی فرش، اگرچه از زیبایی و اعتبار جهانی فرش تبریز سخن بسیار است، اما صدای اصلی، همان صدای بافندگانی است که با تمام توان خود این هنر را زنده نگه داشته‌اند، بی‌آنکه بهره‌ای از آن برده باشند. صنعت فرش، اگرچه غیرنفتی و بومی است، نیازمند سیاست‌گذاری، حمایت واقعی و دیده‌شدن است؛ پیش از آن‌که این نقش‌ها برای همیشه خاموش شود.