به گزارش یازاکو، در حال حاضر تنها ۳۸۵ اتوبوس در تبریز فعال است؛ رقمی که در مقایسه با جمعیت شهر و استانداردهای معمول حملونقل شهری پایین ارزیابی میشود. با توجه به اینکه مجموع ناوگان اتوبوس و مینیبوس ۵۴۰ دستگاه اعلام شده، غیرفعال بودن بیش از ۱۵۰ وسیله نشاندهنده استهلاک بالا، هزینههای نگهداری سنگین و ضعف در مدیریت چرخه عمر ناوگان است. این غیرفعالی، از منظر اقتصادی به معنای کاهش بهرهوری سرمایههای شهری است؛ زیرا بخش بزرگی از تجهیزات موجود بدون بازده باقی مانده و هزینه فرصت قابلتوجهی ایجاد میکند.
کاهش تعداد اتوبوسهای فعال تأثیر مستقیمی بر رفتار سفر شهروندان دارد. وقتی ظرفیت ارائهشده کمتر از تقاضای واقعی باشد، مردم ناچاراً به خودروی شخصی یا وسایل حملونقل غیررسمی روی میآورند؛ روندی که هزینههای بیرونی همچون ترافیک، مصرف سوخت، آلودگی هوا و اتلاف زمان را افزایش میدهد. این هزینهها در محاسبات اقتصادی شهر قابل مشاهده نیست اما در عمل بخش مهمی از هزینههای اجتماعی و زیستمحیطی را تشکیل میدهد.
نکته مهم دیگر، سهم پایین بخش خصوصی در ناوگان فعال است. فعالیت ۱۶۷ اتوبوس خصوصی نشان میدهد مدل اقتصادی بهرهبرداری برای سرمایهگذاران صرفه کافی ندارد. زمانی که کرایهها متناسب با هزینههای واقعی تنظیم نمیشوند و قراردادها انگیزهای برای سرمایهگذاری و نوسازی ایجاد نمیکنند، بازسازی ناوگان بهطور کامل بر دوش شهرداری میافتد و فشار مالی بر بودجه عمومی افزایش مییابد.
عدد ۳۸۵ اتوبوس فعال نشانهای از فاصله میان ظرفیت موجود و نیاز واقعی شهر است. این وضعیت پیامدهای اقتصادی و اجتماعی گستردهای برای تبریز دارد و نشان میدهد که ناوگان فعلی نه از نظر تعداد و نه از نظر ساختار تأمین مالی، پاسخگوی تقاضای سفر شهری نیست. اصلاح این شرایط نیازمند بازنگری در مدل اقتصادی حملونقل، بهبود نگهداری و بازسازی ناوگان و ایجاد انگیزه برای مشارکت بخش خصوصی است.
