آشفته‌بازار: قیمت واکسن کرونا چند است؟

به گزارش پایگاه خبری یاز اکو به نقل از امتداد، آون دایر نوشت: افشای قیمتهای متفاوت واکسن کرونا توجه جهانیان را به پدیده‌ای جلب کرده است که در صنعت داروسازی امر نامعمولی نیست اما در حوزه‌های دیگر امری ناپسند تلقی می‌شود: قیمت های مختلف یک محصول برای مشتریان متفاوت [در بازارهای مختلف].

دولت آفریقای جنوبی در هفته‌های اخیر مورد چالش قرار گرفته است: موضوع این است که آن‌ها اعلام کردند که هر دُز از ۱٫۵ میلیون دُز واکسن آکسفوردـآسترازنکایی که صرفاً برای استفاده در بین کارکنان بخش درمان خریداری شده ، ۵٫۲۵ دلار (۳٫۸۴ پوند ؛ ۴٫۳۲ یورو) خرج برداشته است؛ بیش از دو برابرِ آنچه اتحادیه‌ی اروپا [بابت همین واکسن] پرداخت می کند: ۲٫۱۵ دلار به ازای هر دُز.

رقم اتحادیه ی اروپا از قبل مشخص بود چون وزیر بودجه بلژیک ماه گذشته قیمتهای توافق شده اتحادیه ی اروپا برای هر دُز از واکسن های مهم را سهواً در توییتر فاش کرد. اتحادیه ی اروپا متعهد شده بود که در ازای تخفیف، قیمت ها را فاش نکند.

تخفیف بدلیل سرمایه گذاری در روند تحقیق و توسعه واکسن 

انبان پیلای، معاون مدیر کل بهداشت آفریقای جنوبی، گفت که به دولت این کشور گفته شده که قیمتِ ۵٫۲۵ دلار برای کشورهایی تعیین شده است که توسط بانک جهانی به عنوان کشورهای با درآمد متوسط به بالا طبقه بندی شده اند. او افزود: «توضیحی که درباره ی این که چرا به سایر کشورهای پردرآمد قیمت کمتری از ما داده شده، این است که آنها در [روند تحقیق و توسعه] سرمایه گذاری کرده اند، و تخفیفی که گرفته اند از اینجاست».

این اصل در مورد بزرگترین بازیگران نیز اعمال شده است. اتحادیه اروپا از تولید واکسن بایوانتک و فایزر پشتیبانی مالی کرده و برای هر دُز قیمت پایین تری پرداخته است (۱۴٫۷۰ دلار نسبت به ۱۹٫۵۰ دلاری که آمریکا پرداخت کرده است). روند تولید واکسن مادرنا از یارانه دولت ایالات متحده بهره مند بود و [در نتیجه] هر دُز آن حدود ۱۵ دلار برای این کشور خرج برداشته است. در حالی که اتحادیه ی اروپا بابت هر دُز از این واکسن ۱۸ دلار پرداخت می کند.

واکسن آکسفوردـآسترازنکا بسیار ارزانتر است، هرچند هیچکدام از ارقامی که بریتانیا و ایالات متحده پرداخته اند با معامله ی ۲٫۱۵ دلار اتحادیه ی اروپا [بابت هر دُز] مطابقت ندارد: آنها انتظار دارند، به ترتیب، برای هر دُز حدود ۳ و ۴ دلار بپردازند.

واکسن جانسون اند جانسون هم بسیار ارزان است و هزینه ی هر دُز آن برای اتحادیهی اروپا ۸٫۵۰ دلار است؛ قیمت هر دُز این واکسن دو برابرِ مارک های دیگر است، چون یک واکسن تکدُز است.

کسب درآمد واکسن آسترازنکا بعد از پایان یافتن پاندمی

آسترازنکا و جانسون اند جانسون متعهد شده اند که از پاندمی سودی کسب نکنند، در حالی که مادرنا و فایزر این کار را نکردند. آسترازنکا این حق را برای خود محفوظ داشته که با پایان یافتن مرحله ی پاندمی از فروش واکسن در مراحل بعدی کسب درآمد کند.

قیمت واکسن تنها یکی از هزینه های پروژه‌ی ایمن سازی است. طبق گزارش دیوان محاسبات ملی، از ۱۱٫۷ میلیارد پوندی که انگلستان برای برنامهی واکسیناسیون اش هزینه می‌کند، تنها ۲٫۹ میلیارد پوندِ آن صرف خرید واکسن می شود؛ این کشور ۲۶۷ میلیون دُز از هر پنج نوع واکسن را تهیه می کند.[۲]

چندین برابرِ هزینهی پرداختشده برای حتی گرانترین واکسن ها هم از محلِ رشد اقتصادی ناشی از بازگشایی اقتصاد به دست می آید. دولت های متمول به سادگی ممکن است وسوسه شوند که در صورت کمبود عرضه ی واکسن، قیمت بالاتری پیشنهاد دهند.

اسرائیل، که در مسیرِ واکسیناسیونِ تمام شهروندان خود از همه ی کشورها پیش است، و البته از مسئولیت واکسیناسیون فلسطینیان سرزمین های اشغالی سر باز زده است، در ماه جاری پرداخت ۲۳،۵۰ دلار بابت هر دُز از محموله های اولیه ی واکسن فایزر و مادرنا را تأیید کرد. حتی با این قیمت بالا، واکسیناسیون کل جمعیت اسرائیل فقط به اندازه ی دو روز تعطیلی سراسری برای اقتصاد این کشور هزینه دارد. اسرائیل در اقدامی نادر موافقت کرد که به عنوان بخشی از معامله، اطلاعات سلامت و بهداشتیِ همه ی شهروندان اش را به فایزر بدهد.

آفریقا واکسنهایش را تأمین می کند

برای آفریقای جنوبی مشکل اصلی، گران‌بودن واکسن نیست؛ عدم توانایی در تأمین واکسن مشکل بزرگ‌تری است. دولت این کشور قصد داشت ۴۰ میلیون نفر از جمعیت ۵۸٫۵ میلیون نفریاش را واکسینه کند اما فقط توانست برای ۱۰ میلیون نفر واکسن سفارش دهد.

کوواکس، برنامه ی چندجانبه ی توزیع واکسن سازمان بهداشت جهانی، ۶۰۰ میلیون دُز واکسن برای آفریقا تخصیص داده است که برای واکسیناسیونِ یک چهارم جمعیتِ ۱٫۲ میلیارد نفری این قاره کفایت می کند. اما وضعیت آفریقای جنوبی به عنوان کشوری با درآمد متوسط به بالا باعث می شود که شرایط لازم را برای دریافت کمک کوواکس نداشته باشد.

در یک نشست مجازی مجمع جهانی اقتصاد در ۲۶ ژانویه، رئیس جمهور این کشور، سیریل رامافوسا، با اشاره به این که «برخی از کشورها حتی چهار برابر نیاز جمعیت خود واکسن فراهم کرده اند، از کشورهای ثروتمند خواست که دُزهای اضافی شان را [برای دیگران] کنار بگذارند».

آفریقای جنوبی ذینفع اصلی سفارشات واکسن

در ۲۸ ژانویه اتحادیه ی آفریقا، متشکل از ۵۵ کشور، اعلام کرد که ۴۰۰ میلیون دُز دیگر از واکسن آکسفوردـآسترازنکا خریده است و مجموع سفارشات اش را به ۶۷۰ میلیون دُز رسانده است. آفریقای جنوبی به احتمال زیاد ذینفع اصلی خواهد بود. آفریقا حالا به اندازه ای واکسیناسیونِ نیمی از جمعیتاش واکسن سفارش داده است. انگلستان به اندازه ای واکسن سفارش داده که برای واکسیناسیونِ تقریباً سه برابرِ جمعیت اش کافی خواهد بود.

طبق نتیجه گیری مطالعه ای که توسط بنیاد تحقیقات اتاق بازرگانی بین المللی انجام شد، کشورهای ثروتمند در صورت پرداخت حدود ۲۷ میلیارد دلارِ موردنیاز برای تأمین بودجه ی کامل برنامه ی کوواکس برای واکسیناسیون جمعیت کشورهای درحال توسعه، مزایای اقتصادی هنگفتی به دست خواهند آورد.[۳] در این گزارش آمده است که عدم واکسیناسیونِ آن کشورها تا ۹٫۲ تریلیون دلار برای اقتصاد جهانی هزینه برمی دارد که نیمی از این هزینه بر کشورهای ثروتمند تحمیل می شود.

دبیرکل سازمان بهداشت جهانی (WHO)، تدروس آدانوم گبرایسوس، اظهار داشت: «به اعتقاد من جهان در دستیابی برابر به ابزارهای مبارزه با پاندمی با شکست اخلاقی فاجعه باری روبروست. این تحقیق نشان داد علاوه بر شکست اخلاقی فوق، فاجعه‌ی اقتصادی جبران‌ناپذیری نیز در پیش خواهد بود».