زباله و غبار فراموشی بر چهره کول تپه هادیشهر/تبدیل یکی از عمده ترین مراکز تمدنی در شمالغرب کشور‌ به زباله دانی

یاز اکو؛ مهدی مشایخ – شهرستان جلفا با توجه به موقعیت استراتژیکی که دارد به عنوان گذرگاه اصلی بشمار می آید. گذرگاهی که شمال غرب فلات ایران را به منطقه قفقاز، شرق آناتولی و بین النهرین مرتبط می سازد. بررسی های باستان شناسی نشان می دهد که این منطقه از دوران پارینه سنگی دارای آثار باستان شناختی است که دلیل متقن بر قدمت و غنای تاریخی این منطقه است. وجود محوطه ای مانند کول تپه که متعلق به هزاره پنجم ق.م است از وجود استقرار بسیار عظیم در این برهه از پیش از تاریخ دارد.
به گزارش یازاکو، این محوطه تاریخی ارزشمند در داخل شهر هادیشهر در مقاطع مختلف بنابه علاقه دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکترا و تاییدیه پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور مورد پژوهش و بررسی باستان شناسی قرار گرفته و مقالات متعددی در خصوص نحوه استقرار و نوع معیشت ساکنان آن در کنفرانس ها و همایش های داخلی و خارجی از یافته های مربوط به این محوطه منتشر شده است.
در عین حال حفاظت و نگهداری از این محوطه تاریخی که در فهرست میراث فرهنگی کشور به ثبت رسیده است، دغدغه علاقه مندان و ساکنان محلی این شهرستان بوده و بارها به دلایل مختلف از مقامات مسئول خواهان رسیدگی به وضعیت بلاتکلیف این محوطه تاریخی شده اند.
محوطه تاریخی کول تپه هادیشهر با اینکه ارزشمندترین منبع تاریخی شهرستان جلفا محسوب می شود، ولی بررسی ها نشانگر این موضوع است که این محوطه در سایه بی مهری مردم و مسئولان در معرض تخریب جدی قرار گرفته است. تخلیه نخاله های ساختمانی توسط ساکنین شهر و نبود نظارت کافی از طرف سیستم خدمات شهری عمده ترین مشکل فعلی این محوطه تاریخی است. محوطه ای که در روزگاران گذشته به سبب جاری بودن آب و درختان سرسبزش یکی از مراکز بازدید و تفریح اهالی محسوب می شد، امروز به دلیل کم توجهی مسئولان شهری و میراث فرهنگی به محل جمع آوری زباله و نخاله تبدیل شده است.
محوطه ای که بنابه تایید باستان شناسان معتبر بر اساس یافته های پژوهشی یکی از عمده ترین مراکز تمدنی در شمالغرب کشور‌ محسوب می گردد، به دلایل مختلف و کم کاری مسئولان میراث فرهنگی تاکنون تعیین حریم نشده و این موضوع باعث دستاویز یک عده ای جهت ورود به حریم قانونی این محوطه شده است. شاید تاکید بر تعیین حریم و فنس کشی موقت در‌ کوتاه مدت مرهمی بر دردهای این محوطه تاریخی باشد. چرا که پیش بینی می شود در آینده به سبب رشد روزافزون ساخت و ساز در اطراف این محوطه تاریخی، با ورود عده ای سوداگر شاهد از دست دادن این گنجینه تاریخی باشیم.
با اینکه در سال های گذشته کاوش های مناسبی در بدنه این تپه تاریخی صورت گرفته و تعدادی از یافته های با ارزش از این مکان برای بررسی و حفاظت به موزه آذربایجان در تبریز منتقل شده است، ولیکن خواسته قریب به اتفاق اهالی شهرستان و دلسوزان میراث تاریخی ضمن حفاظت از این محوطه تاریخی، ساماندهی محوطه و ایجاد موزه ای جهت نمایش آثار بدست آمده از این محل و سایر آثار موجود در این شهرستان است. با اینکه در سال های گذشته برای حفاظت و احیای بخشی از آثار تاریخی شهرستان جلفا اقدامات مناسبی از طرف سازمان منطقه آزاد ارس با همکاری اداره کل میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی صورت گرفته است، ولیکن کم توجهی به آثار تاریخی مستقر در محدوده هادیشهر و روستاهای اطراف از طرف اداره کل میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی دغدغه اصلی دلسوزان و حافظان اصلی میراث تاریخی و فرهنگی این شهرستان می باشد.
مقایسه حجم پروژه های حفظ و مرمت این شهرستان با شهرستان های همسایه و دیگر شهرهای استان نشان می دهد که آثار تاریخی و تمدنی این منطقه در چند سال گذشته در پایین ترین ردیف جداول پروژه های عمرانی و مرمتی قرار داشته و‌ غبار فراموشی باعث شده که آثار نه چندان ارزشمند تاریخی به لحاظ قدمت در شهرستان های مجاور گوی‌ سبقت را ربوده و با تخصیص بودجه های مناسبی نسبت به احیای شان اقدام گردد، در حالیکه محوطه تاریخی کول تپه هادیشهر در سایه بی توجهی روز به روز تبدیل به زباله گاهی می شود که اگر برای نجات این میراث ارزشمند بشری اقدامی صورت نگیرد، در آینده نه چندان دور اثری از این محوطه باقی نخواهد ماند.