یازاکو؛ جعفر ساعی نیا – آمار و برنامه ریزی نقش بسیار مهمی در توسعه هر کشور و منطقه دارد، به همین منظور پایگاه خبری یازاکو، مصاحبه ای را با دکتر سیاوش جانی معاون دانشگاه پیام نور تبریز و مدیرگروه رشته‌ی مدیریت، اقتصاد و حسابداری دانشگاه‌های پیام نور استان آذربایجان شرقی، در خصوص نقش و اهمیت آمارها برای توسعه‌ی شهری و استانی داشته است.
- از عمده مشکلات ساختاری اقتصاد ایران کمبود اطلاعات و آمار است. شما به‌عنوان کارشناس اقتصادی اهمیت آمار و آثار و صدمات ناشی از کمبود آمار در استان را چگونه ارزیابی می کنید؟
برای پی بردن به اهمیت اطلاعات و آمار، ابتدا باید ببینیم چقدر تمایل و همت برای بهبود اوضاع یک جامعه و شکوفایی انسان‌هایی که در آن جامعه زندگی می کنند، داریم. اگر چنین همتی داریم می توان داشتن آمار و اطلاعات مناسب، همچنین رعایت استانداردهای لازم در تهیه این اطلاعات و طبقه بندی آنها، انتشار مناسب و در دسترس قراردادن این آمار و اطلاعات برای همه افراد جامعه، محققان و تصمیم گیران را نقطه شروع مناسب برای حرکت و اقدام درست دانست.
نمی توان گفت محدودیت تحقیقات در کشور ما فقط آمار است، اما کمبود آمار و اطلاعات در برخی زمینه ها از محدودیت های تحقیق در کشور محسوب می شود. در حال حاضر تولید آمار اقتصادی در کشور خیلی ضعیف نیست اما در این خصوص ذکر برخی نکات ضروری است؛
۱- در بسیاری از موارد آمارهای رسمی اقتصادی به روز نیستند و از آنجا که اطلاعات سال‌های اخیر برای ارتقاء کارایی نتایج تحقیقات اهمیت دارند، به روز نبودن آمار و اطلاعات ایجاد مشکل می کند.
۲- برای بسیاری از متغیر های کلان اقتصادی در سطح منطقه استان و شهرستان آمار و اطلاعات وجود ندارد و این بحث در خصوص متغیرهای پولی و بانکی بیشتر مشهود است.
۳- بسیاری از موارد تحقیقاتی، نیاز به جمع‌آوری آمارهای میدانی دارد و در این خصوص نهادها یا موسسات شناخته شده و رسمی که متخصص در این حوزه باشند وجود ندارد، که چنین کاری را برای محققان انجام دهند. این کمبود باعث می شود که محققان به سلیقه خود اقدام به جمع آوری آمار و اطلاعات نمایند که در خیلی از موارد اطلاعات جمع آوری شده از استانداردهای لازم برخوردار نیست.
۴- بحث دیگر در خصوص استانداردسازی و بررسی دقت آمار و اطلاعات است که در برخی از موارد دچار خطا است.
* آمارهای مختلف اقتصادی باید توسط کدام سازمان‌ها منتشر شود؟ راهکارهای پیشنهادی تان برای جمع آوری دقیق دیتاها در استان چیست؟
در وهله‌ی اول باید بر به روز نمودن آمار و اطلاعات توسط مرکز آمار ایران و سایر ارکان های اقتصادی کشور تاکید گردد، سپس بررسی این امر که در چه زمینه هایی آمار و اطلاعات در سطح کشور وجود دارد اما در سطح استان و شهرستان چنین اطلاعاتی نیست و اقدامات لازم برای تهیه آمار در این خصوص واجب است.
همچنین در حوزه آمار در استان، موسسات تخصصی آمارگیری باید توسعه یابند و پایش اطلاعات و آمار و تطبیق آنها با واقعیت های موجود و تصحیح روند تهیه آمار و اطلاعات توسط مرکز آمار استان باید انجام پذیرد.
* آیا آمارها حلقه‌ی مفقوده‌ی ارزیابی و تحقیق اند؟ و آیا ارتباط مستقیمی بین آمار و برنامه ریزی اقتصادی وجود دارد؟
نظام آماری کشورها و حجم و کیفیت بانک های اطلاعاتی آنها نه تنها یکی از مهمترین شاخص های توسعه یافتگی کشورها به شمار می‌رود، بلکه سیاست‌گذاری‌ها و برنامه ریزی‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها، چه در سطح بنگاه و چه در سطح کلان اقتصادی، بدون در اختیار داشتن آمار کافی، صحیح و دقیق و بهنگام ممکن نیست.
* آیا آمارهای رسمی می‌تواند به برنامه‌ریزی دولتی برای فقرزدایی نیز، در استان کمک کند؟
پایه و اساس برنامه‌ریزی‌های سازمان‌ها و دولت در دنیا بر آمار نهاده شده است. نظام آماری استان می‌تواند برای شناسایی اقلام و اطلاعات آماری مورد نیاز سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی برای تحقق شعار سال، تولید و اشتغال و افزایش شاخص های اقتصادی و توسعه عدالت کمک شایانی کند.
* بنظر شما آیا افکار عمومی اعتمادی به آمارهای رسمی دارند؟ اگر ندارند دلیل آن چیست؟
هر تحلیل اقتصادی منشا آماری دارد و اساسا بدون یک نظام آماری جامع و معتبر، سیاستگذاری در نظام تصمیم گیری کشور یا غیرممکن بوده یا به بیراهه خواهد رفت. اکنون نحوه تدوین و انتشار آمار اقتصادی نه فقط موردتوجه محافل آکادمیک است، بلکه افکار عمومی هم به شدت درخصوص نحوه جمع آوری، اعتبار و به روز بودن آمار اقتصادی کشور حساسیت نشان می دهند. به این ترتیب، شفافیت و پاسخگویی در نظام آماری کشور باید بیش از پیش مورد توجه و کنکاش قرار بگیرد.
* آیا آمارهای مختلف گزینه مناسبی برای ارزیابی عملکرد سازمان‌هاست؟
آمارها ناظر به عملکرد دستگاه های حاکمیت و آگاهی دهنده در مورد وضعیت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشور هستند، بنابریان در راستای افزایش کیفیت سازمان‌ها، وجود آمارهای به روز امری ضروری و عقلانی است.
