آینده مذاکرات هسته ای ایران با غرب

یاز اکو؛ محمدباقر کریمی – دور هفتم مذاکرات در حالی به پایان رسید که نه تنها یخ ها آب نشد که سرمایش به بیرون هم درز کرد که البته برای گام اول کاملا قابل پیش بینی و طبیعی بود. طرف ایرانی معتقد است که توپ را به زمین رقبا انداخته و منتظر است که واکنش آنها را بعد از کسب تکلیف از دولت های متبوعشان دریافت کرده و سپس پیشنهاد سوم را که مهمترین پیشنهاد ایران خواهد بود؛ یعنی درخواست تضمین، مطرح کند. اما طرف غربی دو پیشنهاد ایران را زیاده خواهانه و نشانه جدی نبودن آنها تلقی کرده و این رویکرد را غیرعملگرایانه و غیرمقرون به نتیجه عنوان کردند.
اما آیا این روند قابل ادامه دادن است؟
ادامه همین وضع موجود و طولانی شدن پروسه مذاکرات، یعنی فرصت غنی سازی بیشتر برای ایران. و برای طرف یا طرف های مقابل یعنی نزدیک تر شدن خطری که البته می دانند غیر قابل برگشت نیز هست. در این  صورت ایران به سمت غنی سازی ۹۰ درصدی حرکت خواهد کرد در حالی که تا اطلاع ثانوی قصد استفاده نظامی از آن را ندارد. و آمریکا نیز نتیجه این را می داند در حالی که شرایط آغاز یک جنگ نابودگر با ایران را ندارد؛ هم دکترین اش تغییر کرده و هم توجیه لازم برای جنگ را ندارد و شاید هم نتیجه این روند برای روسیه حتی مهم تر از آمریکا هم باشد! اما به هر ترتیب دوستان آمریکا و دیگر ذی نفعان ۱+۵ به شدت از تبعات چنین روندی می ترسند و ابایی هم از اعلان آشکار آن ندارند. در اینصورت آمریکا به عنوان مداخله گر مهم تر طرف های مقابل ایران، راهی به غیر از اقدام به شدیدتر و سیستماتیک تر کردن تحریم ها نخواهد داشت. و ایران نیز در شرایطی هزینه چنین وضعیتی را باید بپردازد که قصدی مثل کره شمالی برای ساخت سلاح هسته ای ندارد! این وضعیت، دموکرات ها را آماج انتقادهای طعن آلود ترامپ و جمهوری خواه ها قرار خواهد داد و تبعات آن مستقیما به انتخابات کنگره سایه خواهد افکند. این در حالی است که ایران به زندگی در شرایط تحریم نسبت به سال های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰، آمادگی بیشتری یافته ولی در این شرایط گرچه ادامه وضع موجود و حفظ تعادل کماکان می تواند برقرار باشد ولی به دلیل مقاوم نبودن ساختار اقتصاد، عدم پیش بینی های آینده نگرانه و نهادسازی متناسب با این وضعیت در دولت های گذشته و نیز وابستگی شدید به واردات تکنولوژی و برخی کالاهای اولیه و مواد مورد نیاز صنایع داخلی که به دلیل مقررات حاکم بر روابط اقتصادی و تجاری بین المللی مسیرشان بسته یا بسیار پرهزینه تر خواهد شد، امکان گشایش قابل ملاحظه و توسعه و عمل به وعده های دولت غیر ممکن خواهد بود. این وضعیت اصلا مطلوب اصولگرایانی که دولت قبل را به ناکارآمدی متهم می کردند، نیست.
در چنین شرایطی بهترین انتخاب برای هر دو طرف، بازگشت به پراگماتیسم سیاسی و دستیابی به یک توافق برای احیای برجام است، حتی اگر عمر این توافق به اندازه دولت بایدن باشد! اگر چه به قول وزیر خارجه روسیه، توافق بعد از توافق بر سر همه چیز ممکن است ولی مسیر پیش رو ضرورت این توافق را به قدری ضروری می کند که طرفین نخواهند توافق را به متمم های دیگری مشروط کنند.