یازاکو – موسسه «ائل بیلیمی» در آیینی از محمد علیمرادی، فیلمساز و مستندساز آذربایجانی به بهانه‌ی کسب جایزه‌ی بهترین فیلم مستند نهمین جشنواره‌ی بین‌المللی ایپک یولو (راه ابریشم) در استانبول تقدیر کرد.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری یازاکو، علیرضا صرافی در این آیین، تجلیل از هنرمندان بزرگی چون محمد علیمرادی را فرصتی مغتنم برای تقدیر از هنر این مرزو بوم دانست و گفت: فیلمسازان مستقلی چون علیمرادی به حمایت احتیاج دارند تا بتوانند انگیزه‌ای برای ادامه‌ی آثار تولیدی خود با این هزینه‌ها داشته باشند و بر تک‌تک ما واجب است که به نوعی از دست این افراد بگیریم.
فهرست
در مستند «آدیم» با مسئله‌ی هویت سروکار داریم
بهنام ترکان‌پور در این آیین به تحلیل اثر مستند «آدیم» پرداخت و گفت: در سینما، دو ژانر اصلی داریم. یکی داستانی که قاعده‌های خود را دارد و سناریوی از پیش مشخصی دارد و عوامل و بازیگران در پی اجرای سناریو هستند و دیگری مستند است که برخلاف قبلی داستان از پیش مشخصی ندارد و فیلمساز سعی می‌کند پیام خود را از طریقی دیگر به مخاطبان برساند و از این نظر علیمرادی توانسته تمام المان‌های یک فیلم مستند را رعایت کند و یک فیلم باارزش تولید کند.
وی با بیان اینکه ساخت فیلم در جامعه‌ی ما کار دشواری است، ادامه داد: این مستندساز در مستند «آدیم» سعی کرده یک دغدغه‌ی اجتماعی را به تصویر بکشد و ما با مسئله‌ی هویت سروکار داریم. اینکه انسان‌ها در طبقات مختلف، سعی دارند اسم‌های مورد علاقه‌ی خود را روی کودکانشان بگذارند.
ترکان‌پور با اشاره به اینکه اکثر صحنه‌های فیلم از پایین به بالا گرفته شده است، افزود: فیلمساز سعی کرده با این فرم، سختی‌های کار را نشان دهد و به تصویر کشیدن کوهنوردی و صخره‌نوردی کودکان نیز به همین منظور نشان داده شده است. هر فعالیت مدنی برای رسیدن به هدف نیازمند سختی کشیدن و گذر از مسیرهای صعب‌العبور است.
وی اضافه کرد: اسم‌های کودکانی که ممنوع اعلام شده‌اند در رنگ‌های مختلف دیده می‌شود و انسان‌های مختلف با تحصیلات و برخورداری مالی گوناگون قصد دارند نام‌های مورد علاقه‌شان را روی فرزندانشان بگذارند و در این مسیر با موانعی مواجه می‌شوند.
ترکان‌پور در پایان یادآور شد: مستند «آدیم» سعی کرده از شعارها فرار کند و یک اثر پروپاگاندایی نباشد و علیمرادی تلاش کرده تا از ژانرهای مختلف مستندسازی از جمله شاعرانگی و رئالیستی سود جوید.
زیبایی فیلم در همین نحوه‌ی دوخت واقعیت است
دکتر ایواز طاها نیز با بیان اینکه من به‌شخصه با مشکل ممنوعه بودن برخی نام‌های ترکی مواجه شده‌ام، سخنان خود را آغاز کرد و گفت: یکی از آشنایان ما اسم فرزندش را «فولیا» گذاشته بود و چند ماه تلاش کردیم تا ثابت کنیم این اسم، نام کارخانه‌ای است در بناب تا ثبت اسناد برای این کودک شناسنامه صادر کند.
طاها با بیان اینکه موفق شدیم لغتنامه‌ی ترکی-فارسی بهزاد بهزادی را به عنوان مرجعی قابل استناد به سازمان ثبت اسناد بشناسانیم، گفت: خانواده‌ها می‌توانند با استناد به این لغتنامه نام کودکان خود را انتخاب و شناسنامه بگیرند.
وی با بیان اینکه خود را شاگرد فلسفه می‌داند، سعی کرد از این منظر به فیلم مستند «آدیم» بپردازد و گفت: فیلم مستند برخلاف نامش مستند نیست. علت چرایی نگاه کردن ما به یک فیلم مستند، مداخله‌ی کارگردان است. فیلم مستند به هیچ‌وجه رئال نیست بلکه صرفا قصد دارد رئال را تقلید کند و به نوعی بازسازی رئالیسم و آشنازدایی است.
ایواز طاها ادامه داد: فیلمساز در این مستند سعی دارد یک امر ممنوعه را در جامعه مطرح کند و همین مسئله، ما را جذب فیلم می‌کند و در ما یک حسرت ایجاد می‌کند.
وی با اشاره به اهمیت مسئله‌ی زبان، خاطرنشان کرد: یکی از دلایل اینکه این مستند به چشم مخاطب رئال می‌آید، مسئله‌ی زبان است. سینما یکی از حصه‌های زبان است. ما از طریق زبان و معنا یکدیگر را درک می‌کنیم. ما در زبان سینما، همان کاری را می‌کنیم که در زبان. زبان سینما، نشانه‌شناسی است. ما عالم را فی نفسه نمی‌توانیم بشناسیم و شناخت ما از دنیای پیرامون از طریق ظرف زبان صورت می‌گیرد. از این نگاه زبان هم منبع آزادی است و هم منبع اطاعت و اتوریته. ما برای شناخت جهان، زبان را تکه‌تکه می‌کنیم و برای جهان، قوانینی را وضع می‌کنیم تا معنا یابند.
وی تصریح کرد: اگر زبان واج و کلمه و جمله و پاراگراف تشکیل شده، سینما نیز به همین معنا از پلان (کلمه)، صحنه (جمله) و سکانس (پاراگراف) تشکیل یافته است. همانطور که یک رمان‌نویس، داستان و واقعیت را تکه‌تکه کرده و به هم می‌دوزد، فیلمساز نیز در سینما، واقعیت‌ها را تکه‌تکه کرده و سپس به‌هم می‌دوزد و زیبایی فیلم در همین نحوه‌ی دوخت واقعیت است.
وی با اشاره به مستند «آدیم» گفت: در این کار تعلیق به چشم می‌خورد که در اثر مداخله‌ی کارگردان است. ما در حرکات دوربین و حتی صداها از جمله آغاز فیلم با نوای لای‌لای شاهد تعلیق هستیم.
ایواز طاها در پایان تاکید کرد: هیچ اثر هنری نباید متعهد باشد چرا که در این صورت ایدئولوژیک می‌شود. تعهد باید از قلب و درون مولف بیرون بیاید و ما در این اثر شاهد سیاست هنر نیز هستیم و نشانه‌های پست مدرنیستی نیز به چشم می‌خورد.
«نام»ها در محیط‌های شهری تعلق خاطر ایجاد می‌کنند
دکتر وحیده برنون نیز طی سخنانی به اهمیت «نام» در محیط‌های شهری پرداخت و گفت: طراحی شهری از سال ۱۹۶۷ به عنوان یک علم شناخته شده و قصد دارد بین انسان و محیط رابطه برقرار کند و آن را به یک رابطه‌ی متعالی تبدیل کند. زمانی که مکان برای آدمی حس آرامش بدهد و انسان نیز متقابلا به آن این حس را منتقل کند، به اصطلاح فرم متعالی انسان و محیط برقرار شده است.
این متخصص معماری و طراحی شهری ادامه داد: زمانی که این نوع ارتباط رخ می‌دهد یک حس نوستالژیک شکل می‌گیرد. زمانی که این حس به اوج می‌رسد انسان حتی از جان خود برای مکان می‌گذرد.
وی با بیان اینکه اطلاعاتی که ما از فضا و مکان به صورت تصویری و صوتی و … می‌گیریم، ذهنیت ما را شکل می‌دهد، افزود: از مهمترین عناصر شکل‌دهنده‌ی ذهنیت، نام محیط یک مکان است. اگر فرایند مفهوم‌سازی با اعتقادات و عواطف فرد وجه اشتراک زیادی داشته باشد، حس تعلق فرد به مکان یا محیط هر چه بیشتر خواهد شد.
برنون یادآور شد: در انتخاب نام‌های مکان‌ها در محیط‌های شهری اگر به زمینه‌های تاریخی و اجتماعی مسئله دقت شود و بر این اساس نامگذاری صورت گیرد، احساس هویت و اینهمانی با مکان بیشتر در ذهن شهروندان شکل خواهد گرفت. وجه دیگر طراحی است. اگر در طراحیهای شهری از این نام‌ها الهام بگیریم و در طراحی یادمان‌ها و مکان‌ها، از اسامی درست و بجا استفاده کنیم، ارتباط قوی‌تری بین انسان‌ها و مکان شکل خواهد گرفت.
وی عدم بهره‌گیری در طراحیهای شهری و نام‌گذاری‌ها را در شهر تبریز مشکلی مهم دانست و تاکید کرد: در بازسازی میدان منصور مانند بسیاری از مکان‌های دیگر از کدهای درست تاریخی استفاده نشده است و لذا ارتباط بین انسان‌ها با آن مکان گسسته می‌شود و افراد هیچ شوقی برای سرمایه‌گذاری، صرف وقت و احساس تعلق نخواهند کرد و شاهد رکود اقتصادی و ناهنجاری اجتماعی خواهیم بود.
در هیچ جای دنیا، به بهانه‌ی نام از صدور شناسنامه خودداری نمی‌کنند
محمد علیمرادی کارگردان مرندی مستند «آدیم» پس از اکران این فیلم برای جمع، ضمن تشکر از موسسه «ائل بیلیمی» برای ترتیب دادن چنین مراسمی گفت: هدف این فیلم انتقال یک دغدغه‌ی اجتماعی به گوش جامعه است. ای کاش مسئولان اداره ثبت اسناد نیز در این مراسم حضور می‌یافتند و با دیدن این فیلم، اندکی با مشکلات خانواده‌هایی که به خاطر ممنوعیت نامگذاری‌شان موفق به اخذ شناسنامه برای فرزندشان نشده‌اند آشنا می‌شدند.
وی تصریح کرد: در هیچ جای دنیا چنین قانونی وجود ندارد که در صورت نپسندیدن نام، به آن فرد شناسنامه ندهند و انسان را از حقوق اجتماعی منع کنند. بسیاری از خانواده‌ها پس از یک هفته مقاومت، به ناچار برای دریافت شناسنامه، نام دیگری بر روی فرزندشان می‌گذارند ولی در این مستند ما خانواده‌هایی را به تصویر کشیدیم که پس از گذشت چند سال هنوز از حق گرفتن شناسنامه برای فرزندشان به بهانه‌ی نام دریغ شده‌اند.
در پایان این مراسم موسسه «ائل بیلیمی» از محمد علیمرادی کارگردان مستند «آدیم» تقدیر و تجلیل کردند. در این مراسم والدین و کودکانی که به دلیل نامگذاری فرزندشان به نام‌های «یاغیش»، «هونتای»، «آتاکان» و … از دریافت شناسنامه منع شده‌اند نیز حضور داشتند.
