یازاکو – در هفته‌های اخیر فایلی صوتی منتسب به ابوالفضل ظهره‌وند دیپلمات و سفیر سابق ایران در ایتالیا و افغانستان منتشر شد. در این فایل، وی با الفاظ تندی به ترکیه و جمهوری آذربایجان تاخته و در کل حرف‌های عجیبی زده بود که در قاموس دیپلماسی نمی‌گنجد.
یاز اکو جهت واکاوی بیشتر این مسئله با ایشان تماس گرفت تا مسائل مطرح شده در این فایل صوتی روشن‌تر شود. اما دیگر نه از آن لشگرکشی‌های احساسی خبری بود و نه از توهین‌ها. این بار آقای ظهره‌وند با عقب‌نشینی از ادبیات تند و موهن؛ از دوستی، منطقه‌گرایی و مرززدایی سخن گفت و اساسا بیشتر مسائل قبلی را نفی کرد و اذعان نمود که قرار نبود فایل صوتی منتشر شود و این سخنان در جمع دوستانه و غیر دیپلماتیک مطرح شده بود. همچنین از استفاده از الفاظ موهن عذرخواهی نمود. در ادامه قسمت اول این گفتگوی یاز اکو با وی را می‌خوانید:
یاز اکو: چرا گفتید ترک‌های بدذات؟ این حرفتان توهین به همه‌ی ترکهاست.
ظهره‌وند: من عذرخواهی می‌کنم. منظور من دولت ترکیه بود که دولت بدذاتی دارد. این آقای اردوغان تکلیفش مشخص نیست. از یک طرف پان ترکی. از طرف دیگر می‌گویی رهبر اخوان جهان اسلامم. از طرفی هم می‌خواهی عضو اتحادیه‌ی اروپا باشی.
بالاخره چه کسی هستی آقای اردوغان. این یک پاراددوکس است. از یک طرف آذربایجان را گذاشته سر کار. از یک طرف آمریکا و اروپا را گذاشته سر کار. از یک طرف هم بمب را می‌ریزد سر کردها. آخر چرا بمب را می‌ریزی سر کرد که ۲۵ درصد کشورت همین کردها هستند؟
یاز اکو: مگر خود ما هم با تروریست‌های کرد منطقه خودمان برخورد نداریم؟
ظهره‌وند: ما که با کردهای داخل کشور مشکلی نداریم مگر اینکه شانتاژهای خارج از کشور باشد. داستان ترکیه فرق می‌کند. این سرگشتگی ترکیه را در سال‌های آینده دچار بحران جدی خواهد کرد. ما جامعه‌ای مختلف‌الاقوام هستیم. من خودم کرد هستم. شما ترکی. ممکنه من یک آشنای ارمنی هم داشته باشم. اما اگر شما بخواهید بازی را به هم بزنید این داستانش فرق می‌کند هر کسی باشی باید برخورد شود.
یاز اکو: در مورد ارمنستان هم گفته‌اید پاشینیان فرد قابل قبولی نیست. ملاک شما برای این حرف چیست. او از طریق انتخابات دموکراتیک هم قبل از جنگ و هم بعد از جنگ رای اکثریت را به دست آورده است.
ظهره‌وند : رفتاری که پاشینیان کرد، اگر درست عمل می‌کرد کار به این جاها نمی‌کشید. حرف من این هست که چرا ترک و ارمنی با هم درگیر می‌شدند. معتقدم می‌شد که با هم کار کنند و خسارتی به هم وارد نمی‌کردند. آذربایجانی‌ها و ارمنی‌ها مابینشان رود خون هست. این شعله‌ی خشم که خاموش نمی‌شود. وقتی می‌شود رفاقت داشت چرا کار را به درگیری کشاندند.
یاز اکو: در این مصاحبه‌ای که با شما داشتیم کلا شما از صلح و دوستی و همگرایی گفتید ولی فایل صوتی قبلی شما فقط سخن از جنگ افروزی بود.
ظهره‌وند: ببینید وضعیت فرق می‌کند. من که الان شما را نمی‌شناسم و تمام به صورت دیپلماتیک صحبت می‌کنم. لحن آن صحبت‌ها فرق می‌کرد و در یک جمع دوستانه بود من فکر نمی‌کردم منتشر شود. البته من روی حرف‌هایم هستم. اگر کار به این جور حرف‌ها برسد ما که ساکت نمی‌مانیم. می‌گویند تبریز بیاید زیر مجموعه باکو؟ باکو بیاید زیر مجموعه تبریز. بیایید با هم منطقه‌گرایی کنیم.
یاز اکو: شما در سطح بالایی از سطوح دیپلماتیک بوده‌اید و حتی در برهه‌ای در مذاکرات هسته‌ای هم حضور داشتید. بهتر از ما می‌دانید که خطوط اصلی سیاست خارجی را مقام معظم رهبری ترسیم می‌کنند و ایشان هم در مورد قره‌باغ موضع کاملا شفافی داشتند که قره‌باغ خاک آذربایجان است که شما برخلاف این نظرتان این بود که قره‌باغ باید دست ارامنه می‌ماند. حالا آذربایجانی‌ها هم تحت لوای ارامنه اجازه سکونت داده می‌شد.
ظهره‌وند: منظور من قره‌باغ پایین بود.
یاز اکو: در هیچ یک از بیانات و مواضع رهبری صحبت از بالا و پایین نبود و قره‌باغ به عنوان یک خاک یکپارچه جزو آذربایجان بیان شده است.
ظهره‌وند: یکی هست که مالکیت زمین‌ها به آذربایجانی‌ها برمی‌گردد، یکی هست حاکمیت منطقه به دولت آذربایجان. من هم خوشحالم که اهالی می‌توانند به زمین‌های خود برگردند. اما بحث بر سر این است که حاکمیت این اراضی دست ایروان باشد یا باکو.
یاز اکو: شما فرض کنید بحرین که چند دهه پیش از ایران جدا شده است. الان بگویند هر ایرانی خواست می‌تواند سکونت داشته باشد. الان هم اگر ایرانی بخواهد ویزا بگیرد و اقامت بگیرد ممکن است اجازه بدهند. اصولا در زبان دیپلماتیک ما از حق حاکمیت دولت‌ها سخن می‌گوییم نه از سکونت شهروندان.
ظهره‌وند: شما برو در تاریخ مطالعه کن. قبل از قرن بیستم قره‌باغ کوهستانی دست ارامنه بوده و قره‌باغ پایین بود که دست آذربایجانی‌ها بوده است. طرف این همه سال آنجا بوده است نمی‌شود که نادیده گرفت. حالا بحث من این هست که اگر بحث بر منطقه‌گرایی است چه حاجت به این همه درگیری بود. چرا باید خانه این همه ارامنه آتش زده می‌شد؟
یاز اکو: آذربایجان بیشتر در مناطقی جنگ می‌کرد که سکنه آنچنانی نداشت. گویا ارامنه خودشان هم منتظر بودند روزی این اراضی را برگردانند. اما ارامنه مناطق غیر نظامی مانند ترتر و گنجه را مورد هدف قرار دادند.
ظهره‌وند: تاریخ را که نمی‌شود کتمان کرد بالاخره ترکیه ارامنه را نسل‌کشی کرده است و این نسل‌کشی را الان آمریکا و دیگر کشورها به رسمیت شناخته‌اند.
یاز اکو: ما مواضع خودمان را در هر موردی از جمله موضوع نسل‌کشی که ارامنه ادعا دارند بر اساس گفتمان رسمی کشور خودمان باید تعریف کنیم نه مواضع آمریکا.
ظهره‌وند: وقتی می‌گوییم تاریخ باید مدنظر باشد همین هست بر اساس همین اتفاق‌ها که افتاده نسل‌های بعدی ارامنه آن کینه‌ی تاریخی را هنوز دارند. وقتی مردم در آرامش و ثبات باشند دیگر این بحثها پیش نمی‌آید.
