به گزارش پایگاه خبری یاز اکو، بخش مهربان یکی از مناطق قدیمی آذربایجانشرقی با ذخایر عظیم خدادادی و منابع بزرگ معدنی در حدود یکصد کیلومتری تبریز واقع شده است و با شهرستانهای بستان‌‌آباد، هریس، مشگین‌شهر و بخش مرکزی سراب مرز مشترک دارد.
مهربان در وقف‌نامه رشیدی که از طرف خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی در قرن هشتم تنظیم شده است به صورت «مهر آبان» قید شده است و نشان می‌دهد که قبل از قرون هفتم و هشتم هجری نیز «مهربان آباد» بوده است.
مهربان در سال ۱۱۳۵ هجری قمری توسط شاه طهماسب دوم صفوی مصالحه شده است و این سند دارای اطلاعات ارزشمند تاریخی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی است؛ به طوری که هر فرازی از آن نکته بارزی را از یک دوره تاریخی برای پژوهشگران و علاقمندان به تحقیق و مطالعه آشکار می‌کند.
آثار تاریخی متعلق به دوره امام حسن مجتبی (ع) نشان از قدمت و تاریخ کهن منطقه مهربان دارد.
فهرست
مسجد سنگ جمال‌آباد
جمال آباد روستای بزرگ و حاصلخیزی است که در ۶ کیلومتری شمال مهربان واقع است. مسجد تاریخی و کهن دارد که سقف چوبی آن را شش ستون نگه داشته است و درباره تاریخ و بانی بنای مسجد گفته می شود که این مسجد به امر امام حسن (ع) ساخته شده است و سالیان قبل قطعه سنگ حکاکی شده، در پای یکی از دیوارهای مسجد بوده که عبارت سنه ست و ثلثین و سبعمانه یا تسعمانه در آن خوانده می شد.
مسجد تاریخی جامع اسنق
اسنه یا اسنق روستای بزرگی است که در هفت کیلومتری شرق مهربان واقع شده است و طبق شواهد و مدارک در مسیر جاده ابریشم قرار گرفته استنام اسنه در حدود العالم با اسم سراو و میانه یکجا ذکر شده است. وجود مسجد سنگی متعلق به اوایل قرن هشتم از تاریخ کهن آن حکایت می کند. تمامی خطوط نوشته شده بر دیوارها و ستون های مقرنعی این مسجد تعلیق و ثلث برجسته است که ظاهرا منبری که در داخل مسجد است، منبت کاری شده و همزمان با بنای مسجد ساخته شده است و خطوطی که بر بازوی آن است، نشان می دهد که اتمام کار بنای این مسجد و تهیه اثاث آن در سال ۷۳۳ هجری قمری به امر فخرالدین محمد بن رستم و به دست نقاش و حکاک هنرمندی معروف به ملکشاه انجام شده است.
بقعه و مقبره حاجی علمدار
در دامنه کوه حاجی علمدار از قسمت جنوبی آن یکی از شاخه های جاده ابریشم می گذرد که منتهی است به یکی از شاخه های اصلی که از ری به قزوین و فیروزآباد خلخال و بزغوش (محال آلان، برآغوش) از سراب به تبریز می رسیده، یکی دیگر از شاخه های آن از راه قزوین و فیروزآباد به اردبیل و بروعه از کنار و نزدیکی های سراب می گذشته است.
بقعه مقدس حاجی علمدار بسیارمورد علاقه و ارادت اهالی مذهبی و متدین منطقه مهربان بوده و در مناسبت های مختلف در این مکان مقدس مجالس دعا و نیایش برپا می گردد. در مردادماه سال ۱۳۸۲ بنا به درخواست های مکرر اهالی شهید پرور و قدرشناس مهربان و با پیگیری های شورای اسلامی شهر مهربان دوره دوم و تلاشهای برادر بسیجی آقای سعید سامی و با موافقت فرماندهی وقت کمیته تحقیق و تفحص ستاد کل نیروهای مسلح سردار باقرزاده ابدان مطهر۵ تن از شهدای گمنام هشت سال دفاع مقدس جمعی لشکر مکانیزه همیشه پیروز ۳۱ عاشورا آذربایجان در این مکان مقدس خاکسپاری گردید و زیارتگاه شهدای گمنام توسط هئیت امنای شهدای گمنام مهربان و با همکاری و مشارکت اداره کل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس استان آذربایجان شرقی و خیرین و اهالی منطقه احداث گردیده است، ضمن آنکه منطقه مهربان علاوه بر تقدیم شهید در دوران پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران (شهید حبیب پور) ، مفتخر است که ۱۱۲ نفر شهید والا مقام در دوران هشت سال دفاع مقدس تقدیم کشور ، نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران ، پرچم و خاک عزیزمان نموده است و اولین شهید مدافع سلامت اورژانس استان آذربایجانشرقی شهید والامقام شهید عباس انصاری مهربانی از این دیار است و آمار قابل توجه ایثارگران منطقه بیانگر آن است که منطقه مهربان با تمام وجود در خدمت کشور است.
پای بندی مردم بصیر، آگاه، ولایتمدار و انقلابی منطقه به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران نه در شعار بلکه در عمل ثابت شده است که نمونه بارز آن حضور گسترده مردم در مراسمات مختلف ملی و مذهبی و راهپیمائی ها و همایش های برگزار شده ویژه شهداء و دیگر مراسمات و برنامه ها می باشد.
متاسفانه مهربان در حال حاضر تنها به تاریخ کهن خویش دل بسته و نتوانسته است متناسب با توانایی‌ها و استعدادهای خویش توسعه یابد، در واقع مهربان در طول تاریخ با نامهربانی‌های زیادی مواجه شده است، همانگونکه برج تاریخی روستای ائل باغی (شاهباغی) مورد بی توجهی قرار گرفت و دیگر اثری از آن باقی نمانده و با خاک یکسان شده است.
سابقه تاسیس بخشداری در مهربان بیش از ۶۵ سال است و مهربان شاید از معدود و نادر مناطقی در کشور است که دو بار سابقه تاسیس بخشداری دارد( یکبار قبل از انقلاب و بار دیگر بعد از انقلاب) و در خصوص انحلال بخشداری مهربان قبل از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، شنیده‌ها حکایت از آن دارد که مهربانی‌ها در آن زمان به خاطر دفاع از ارزش‌ها و مقدسات اسلامی اجازه نداده‌اند به هر قیمتی در منطقه شان بخشداری داشته باشند برخی کارهای بخشدار مهربان در زمان طاغوت برای اهالی متدین مهربان قابل تحمل نبوده در نتیجه با اخراج بخشدار وقت از مهربان ، بخشداری مهربان نیز در آن زمان منحل شده و پس از سالها تلاش و پیگیری به برکت نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران ؛ مجدداً بخشداری در مهربان تاسیس گردید.
منطقه مهربان از لحاظ نعمت‌های الهی بسیار غنی است و معدن مواد اورانیوم در روستای «رزگاه» آینده درخشانی را برای این منطقه نوید می‌دهد.
مهربان شهر هنرمندان فرش و قالی بوده و حدود ۵ هزار نفر قالیباف در این منطقه مشغول فعالیت در این صنعت هستند که سالیانه ۹۰ هزار مترمربع فرش دستباف در این منطقه تولید و در بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌شود و در سال ۹۶ به همت شهردار وقت مهربان مهندس سعید حیدری و همکاری شورای اسلامی برای اولین بار در بین تمامی شهرداریهای کشور، شهرداری مهربان اقدام به احداث بزرگترین نمایشگاه دایمی فرش دستباف در نوع خود نمود ، کاری که تاکنون نظیر آن در بین هیچکدام از شهرداریهای کشور مشاهده نشده است و این پتانسیل عظیم سالهای سال می تواند اشتغال ، اقتصاد ، تولید و رونق فرش دستباف در منطقه مهربان را بیمه نماید، مشروط بر آن که حمایتهای واقعی لازم از سوی متولیان امر در این خصوص صورت گیرد.
فرش مهربان با توجه به شهرت جهانی که دارد، سهم عمده‌ای از صادرات فرش دستباف استان آذربایجانشرقی به عنوان یکی از قطب‌های تولید فرش دستباف کشور را به خود اختصاص داده است.
کشاورزی مهربان نیز از جایگاه ویژه‌ای در استان آذربایجانشرقی برخوردار است و در زمینه تولید گندم و سیب‌زمینی، مهربان از مناطق مهم و ممتاز استان آذربایجانشرقی است ضمن آنکه در زمینه تولید محصولات دامی و لبنی منطقه مهربان حرفهای زیادی برای گفتن در سطح استان و شمالغرب کشور دارد.
وجود کارخانه بزرگ آرد و سیلوهای ذخیره‌سازی گندم چند ده تنی در چند شهر منطقه بیانگر بسیاری از واقعیت‌ها در خصوص لیاقت و شایستگی این منطقه برای پیشرفت و توسعه در هر زمینه است.
معادن عظیم گچ که زمینه احداث کارخانه‌ای را در این زمینه در منطقه سبب شد در کنار دیگر واحدهای تولیدی که متاسفانه به خاطر برخی کم‌لطفی‌ها، اغلب مدیران واحدهای تولیدی چندان رغبتی به ادامه فعالیت ندارند، همگی از توانمندی‌های بالای منطقه حکایت می‌کند و در کنار این ظرفیتها متاسفانه باید اذعان کرد که بحث احداث شهرک صنعتی در مهربان، بیش از ربع قرن قدمت دارد ولی هنوز هم اندر خم مکان‌یابی است و معلوم نیست بالاخره مهربان صاحب شهرک صنعتی خواهد شد یا خیر؟!
مراکز علمی و دانشگاهی در شهرهای مهربان و شربیان بیانگر ظرفیت عظیم منطقه در زمینه تحصیلات عالی دانشگاهی است و خوشبختانه در این زمینه منطقه حرفهای زیادی برای گفتن دارد، ضمن آنکه اقامه نماز جمعه در دو شهر مهربان و شربیان از جمله ظرفیتهای عظیم منطقه است و به جرات می توان گفت که منطقه مهربان از لحاظ داشتن شهرهای زیر مجموعه اش، ظرفیت علمی و دانشگاهی ( دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه پیام نور شربیان) و اقامه نماز جمعه در ۲ شهر تابعه ( شهرهای مهربان و شربیان) از بسیاری شهرستانهای استان برتر نباشد چیزی کم ندارد.
شروع عملیات اجرایی بیمارستان خیریه ۶۴ تختخوابی شهر مهربان که زمین آن اهدایی کشاورزان عزیز و اهالی و تامین هزینه های احداث بر عهده موسسه راه ایمان مهر وابسته به بیت حضرت آیت الله العظمی سیستانی که مادر بزرگوارشان از این دیار هستند با پیش بینی هزینه ای بالغ بر ۲هزار میلیارد ریال ، که بزرگترین پروژه اجرایی در تاریخ پرافتخار شهر مهربان می باشد ، سالیان سال منطقه را از لحاظ امکانات بهداشتی و درمانی بیمه خواهد کرد ، ضمن آنکه در حوزه بهداشت و درمان به لطف الهی و سرمایه گذاری بخش خصوصی زیر ساختها و امکانات لازم در منطقه فراهم است.
ذکر این نکته ضروری است که حدود ۲۰درصد از هزینه های زیرساختی ، احداث و تجهیز بیمارستان خیریه ۶۴تختخوابی شهر مهربان به مبلغ ۴۰۰ میلیارد ریال را خیرین و اهالی منطقه و خیرین مهربانی مقیم تهران ، تبریز و سایر شهرها تقبل نموده اند.
ظرفیت عظیم گردشگری و طبیعی منطقه مهربان چیزی نیست که به سادگی از آن عبور کرد و قطعاً طبیعت بکر روستاهای اسماعیل آباد ، دمیرچی ، آتمیان ، صومعه و آلان و برآغوش میتواند در جذب گردشگر نقش مهم و کلیدی داشته باشد و آثار تاریخی نیز در این روستاها نیز نیازمند عزم جدی مسئولین برای ثبت و معرفی شدن می باشد.
منطقه مهربان از هر لحاظ (جمعیت، وسعت ، تعداد شهر و روستاهای تابعه ، محرومیت منطقه طبق اعلام رسمی سازمان برنامه و بودجه و همجنین پتانسیل ، ظرفیتها و استعدادهای بالقوه طبیعی و خدادادی و مرکزیت منطقه بعنوان قطب کشاورزی و دامی، اقتصادی و همچنین داشتن شهرت جهانی درحوزه صنعت فرش دستباف و زیر ساختهای اداری و ساختمان های مجهز اکثر ادارات و نهادها ) اولویت اول در بین تمامی مناطق استان آذربایجانشرقی در خصوص شهرستان شدن می باشد و قطعاً شهرستان شدن مهربان بار مالی زیادی بر دولت محترم تحمیل نخواهد کرد ، ضمن آنکه شورای اسلامی شهر مهربان به نمایندگی از خیرین و اهالی زحمتکش ، مقاوم ، صبور و زحمتکش منطقه با برند جهانی فرش دستباف اش و همچنین ظرفیت عظیم جمعیت بزرگ مهربانیهای مقیم مرکز و کلانشهر تبریز که از فعالان عرصه اقتصاد، صنعت و تولید در اقصی نقاط کشور بویژه در صنعت آردسازی بوده و اهتمام ویژه ای به توسعه و پیشرفت منطقه خود دارند، آمادگی کامل خود را برای کمک به تهیه، تامین و احداث ساختمان فرمانداری مهربان اعلام می نماید.
اهالی منطقه مهربان ، انسانهای قانعی هستند و با در نظر گرفتن تمامی شرایط ، از دولت محترم تنها یک تقاضا، درخواست و در واقع یک مطالبه دارند و ارتقای بخش مهربان به فرمانداری مهم‌ترین مطالبه مردم منطقه از جناب رئیس‌جمهور می باشد و اینک در آستانه سفر ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران دکتر رئیسی به استان آذربایجانشرقی در خردادماه ۱۴۰۲ مهربان در انتظار نگاه مهربانانه رئیس جمهور محترم می باشد تا با تحقق مطالبه دیرینه اهالی منطقه که مصداق بارز محرومیت زدایی و تحقق عدالت است، یکبار برای همیشه پرونده شهرستان شدن مهربان در دولت مردمی بسته شود ، پرونده ای که به نوعی با تمامی دولتهای مستقر در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران همراه بوده است و انشاء الله که جناب رئیس جمهور با ارتقای بخش مهربان به فرمانداری ، آرزوی دیرینه اهالی منطقه را برآورده سازند.
