بیست و نهمین کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل (COP29) که در باکو آذربایجان برگزار می‌شود، به موضوع تامین مالی اقلیمی توجه ویژه‌ای خواهد داشت. این موضوع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا منابع مالی، ستون فقرات اقدامات اقلیمی به شمار می‌روند. از کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای گرفته تا تطبیق با تغییرات آب‌وهوایی و مدیریت بلایای طبیعی، همه اینها به بودجه‌های کلان و سازوکارهای مالی موثر نیاز دارند.
با این حال، دستیابی به توافق درباره جزئیات این بودجه در میان کشورهای مختلف، چالشی بزرگ است. در این گزارش به زوایای مختلف این بحث، از میزان بودجه لازم گرفته تا نقش کشورها و نحوه تامین مالی، پرداخته‌ایم.
فهرست
چرا بودجه اقلیمی در کاپ ۲۹ مهم است؟
بر اساس توافق‌نامه پاریس، کشورهای توسعه‌یافته موظف‌اند بودجه‌ای برای کمک به کشورهای در حال توسعه تامین کنند تا آنها بتوانند با تبعات تغییرات اقلیمی مقابله کنند. هدف قبلی برای این کمک‌ها، بسیج ۱۰۰ میلیارد دلار در سال بود که تا سال ۲۰۲۰ به طول انجامید اما با تاخیر، در سال ۲۰۲۲ محقق شد.
اکنون در کاپ ۲۹، جهان باید هدف مالی جدیدی با نام «هدف جمعی کمی جدید» (NCQG) تعیین کند که نیازهای فعلی و آینده کشورهای در حال توسعه را پوشش دهد. این نیازها، که حالا به تریلیون‌ها دلار تخمین زده می‌شود، بسیار بیشتر از هدف قبلی است.
چالش‌ها و اختلافات بر سر بودجه اقلیمی
میزان بودجه لازم
ارزیابی‌ها نشان می‌دهد برای پاسخگویی به نیازهای اقلیمی، مبالغی در حد تریلیون دلار لازم است. این در حالی است که کشورهای توسعه‌یافته تاکنون مبالغ محدودی ارائه داده‌اند. برای نمونه، در سال ۲۰۲۲، تنها ۲۸ تا ۳۵ میلیارد دلار کمک بلاعوض برای کشورهای جنوب جهانی فراهم شد، رقمی که حتی کمتر از هزینه جهانی برای بستنی در همان سال است!
چه کسی باید هزینه کند؟
یکی از بحث‌های داغ این است که آیا کشورهای بیشتری مانند چین و کشورهای ثروتمند خلیج‌فارس باید به تامین بودجه کمک کنند یا نه. بر اساس ساختار فعلی، تنها کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) در سال ۱۹۹۲ مسئولیت دارند. با این حال، برخی پیشنهاد داده‌اند نظام تامین مالی چندلایه‌ای ایجاد شود تا کشورهای ثروتمند جدید نیز مشارکت کنند.
نوع تامین مالی
کشورهای در حال توسعه ترجیح می‌دهند این بودجه بیشتر به صورت کمک‌های بلاعوض باشد تا وام، چراکه وام‌ها بدهی‌های بیشتری به بار می‌آورند. اما آمار نشان می‌دهد از سال ۲۰۱۶، ۷۰ درصد بودجه اقلیمی به صورت وام عرضه شده است.
از سوی دیگر، کشورهای توسعه‌یافته بر سرمایه‌گذاری خصوصی تاکید دارند، اما این نوع سرمایه‌گذاری معمولاً به پروژه‌های سودآور مانند انرژی پاک محدود می‌شود و پروژه‌های ضروری مانند ساخت دیوارهای دریایی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند.
اهداف فرعی
برخی از کشورهای توسعه‌یافته پیشنهاد داده‌اند بودجه جداگانه‌ای برای مسائل خاصی مانند تطبیق و مدیریت خسارات اقلیمی در نظر گرفته شود. با این حال، این پیشنهاد نیز به دلیل نگرانی‌هایی از سوی برخی کشورها، از جمله آمریکا، بحث‌برانگیز است.
کاپ ۲۹ فرصتی مهم برای جامعه جهانی است تا به یک توافق قابل اجرا برای تامین مالی اقلیمی دست یابد. در حالی که اختلافات زیادی بر سر میزان بودجه، اهداکنندگان و نحوه تخصیص وجود دارد، تنها از طریق همکاری جمعی و تعهد واقعی می‌توان با بحران اقلیمی مقابله کرد.
آینده‌ای پایدار تنها زمانی ممکن خواهد بود که کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه بتوانند راه‌حلی عادلانه و عملی برای تامین مالی اقلیمی بیابند. اکنون همه نگاه‌ها به باکو دوخته شده است تا مشخص شود آیا جهان می‌تواند از این فرصت استفاده کند یا همچنان در مسیر اختلاف و ناکامی باقی خواهد ماند.
