شهرستان ملکان در ۱۵۵ کیلومتری تبریز واقع شده است و یکی از ظرفیت های گردشگری و کشاورزی آذربایجان شرقی محسوب می شود به طوری که بخش قابل توجهی از صادرات کشمش کشور از این شهرستان انجام می شود.
انگور و کشمش این شهرستان کیفیت بالایی دارد و برخورداری از منابع آبی مناسب، یکی از دلایلی است که موجب شده ملکان به قطب تولید انگور و کشمش ایران تبدیل شود.
۲ رودخانه مردق (مردق‌چای) و لیلان (لیلان‌چای)، آب مورد نیاز بخش کشاورزی این منطقه را تامین می‌کنند، رود مردق حدود ۱۰۰ کیلومتر طول دارد و از دامنه‌های جنوبی کوه سهند سرچشمه می‌گیرد، این رودخانه پس از عبور از ۲ شهرستان مراغه و ملکان، با زرینه‌رود در می‌آمیزد و در نهایت به دریاچه ارومیه ختم می‌شود، حجم آب ۱۰۷ میلیون متر مکعبی این رودخانه، آن را به یکی از رودهای پر آب منطقه تبدیل کرده است.
لیلان‌چای نیز از دامنه کوه سهند سرچشمه می‌گیرد و پس از پیوستن به زرینه‌رود به دریاچه ارومیه می‌ریزد، البته خشکسالی در سال‌های اخیر، روی میزان محصولات تولیدی کشاورزان ملکانی نیز تاثیر گذاشته است، با این حال بکارگیری شیوه‌های جدید آبیاری که به مصرف کمتر آب منتهی می‌شود، یکی از روش‌هایی است که برای مقابله با این معضل در پیش گرفته شده است.
انگور ملکان به قدری مرغوب است که از هر سه کیلوی آن، یک کیلو کشمش به دست می‌آید و بخش قابل توجهی از اقتصاد و معیشت مردم ملکان نیز به آن گره خورده است.
یک سوم کشمش کشور در ملکان تولید می شود
معاون امور باغبانی وزیر جهاد کشاورزی در سفر اخیر خود به آذربایجان شرقی گفت: سه میلیون و ۲۰۰ هزار تن انگور در کشور تولید می شود و نزدیک به ۱۰ درصد آن در ملکان است.
محمدمهدی برومندی افزود: سالانه ۳۰۰ هزار تن کشمش در کشور تولید می شود که شهرستان ملکان با تولید ۸۰ هزار تن کشمش، سهم یک سومی از تولید این محصول دارد.
وی با اشاره به صادرات ۱۰۷ هزار تنی کشمش از کشورمان در سال گذشته، اعطای تسهیلات یارانه دار به مجموعه های تولید کشمش از طریق سازمان تعاون روستایی به شرط خرید از باغداران انگور و متناسب با آن را یکی از راهکارهای وزارت جهاد کشاورزی برای رونق بازار کشمش و انگور عنوان کرد .
خرید توافقی کشمش مازاد کشاورزان در آذربایجان شرقی
سرپرست سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با ایرنا از خرید توافقی کشمش مازاد کشاورزان در استان خبر داد.
شهرام شفیعی افزود: طرح جمع آوری و خرید توافقی کشمش با هدف ساماندهی محصول کشمش تولیدی استان به ویژه محصول تولیدی شهرستان ملکان و با هدف حمایت از باغداران و کشاورزان خُرد و بالا بردن ارزش افزوده محصول و برگشت بیشترین منافع به تولید کنندگان و بهره برداران اجرایی می‌شود تا از کشاورزان حمایت شود.
وی اظهار کرد: تعیین قیمت برای انجام خرید توافقی کشمش، بر اساس برآورد قیمت تمام شده با در نظر گرفتن سود متعارف برای کشاورز توسط کمیته ویژه ای انجام می شود و هدف از خرید حمایتی و توافقی محصولات کشاورزی حمایت از تولید کنندگان است تا دچار ضرر و مشکل نشوند.
شفیعی با بیان این‌که نقش آذربایجان شرقی در تولید کشمش کشور بی بدیل است، گفت: کل سطح زیر کشت محصول انگور استان ۱۸ هزار هکتار شامل ۱۷ هزار و ۴۳۴ هکتار سطح بارور و ۵۶۶ هکتار سطح غیر بارور است و تولید انگور در سال گذشته ۲۱۵ هزار تن بود که البته خسارات وارده به تاکستان‌های استان از جمله خسارت سرمازدگی، بادزدگی، تگرگ، تندباد و سیل به میزان حدود ۱۴ هزار تن گزارش شده است.
وی با بیان این‌که متوسط عملکرد انگور استان ۱۷.۲ تن در هکتار برآورد می‌شود، افزود: شهرستان ملکان با مساحت حدود ۱۲ هزار هکتار(۶۴ درصد) دارای رتبه اول است و بناب با مساحت حدود چهار هزار هکتار(۱۲ درصد) رتبه دوم استان را در تولید انگور دارد.
کشمش آذربایجان شرقی به کشورهای حوزه خلیج فارس، آسیای میانه و برخی کشورهای اروپایی و افریقایی صادر می شود
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی نیز در گفت‌وگو با ایرنا از فراوری سالانه بیش از ۲۴۰ هزار تن کشمش در کشور خبر داد و گفت: اکنون بیش از ۲۵ واحد فرآوری انگور با پروانه بهره برداری فعال هستند و تعداد دیگری نیز به ظرفیت ۱۵۰ هزار تن جواز تاسیس گرفته اند.
فرامرز افشانی با بیان این‌که واحدهای صنایع تبدیلی استان علاوه بر محصول خود استان، محصولات استان‌های هم‌جوار را نیز خریداری و فراوری می‌کنند، افزود: بسترسازی لازم جهت رسیدن تولید کشمش استان به ۱۸۰ هزار تن با مجوزهای جدید صادره در حال انجام است.
وی خاطرنشان کرد: از صادرات ۳۶۰ میلیون دلاری محصولات کشاورزی آذربایجان شرقی در سال گذشته ۲۶۷ میلیون دلار (حدود ۷۴ درصد) مربوط به صادرات محصولات فرآوری شده و صنایع تبدیلی بود.
وی گفت: محصولات صادره شامل خشکبار استان ۱۰۷ میلیون دلار، شیرینی جات، شکلات و فرآورده‌های غلات ۸۰ میلیون دلار، صنایع تبدیلی ۶۷ میلیون دلار و محصولات لبنی ۱۳ میلیون دلار بود.
افشانی اظهار کرد: تعداد ۱۵ محصول به صورت تازه‌خوری و فراوری شده همچون آبغوره و دوشاب از انگور مصرف می‌شود و حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد محصول انگور تبدیل به کشمش کالیفرنیایی و ۱۵ تا ۲۰ درصد تبدیل به کشمش تیزابی شده و به کشورهای حوزه خلیج‌فارس، روسیه، کشورهای آسیای میانه و برخی کشورهای اروپایی و آفریقائی صادر می‌شود و پنج درصد محصول نیز در صنایع دیگر استفاده می‌شود.
ملکان قطب کشمش و انگور ایران است
نماینده مردم ملکان، لیلان و مبارکشهر در مجلس شورای اسلامی هم در گفت‌وگو با ایرنا، اظهار کرد: محصولات کشاورزی، سهم اصلی در تولید و اقتصاد ملکان دارند و در این راستا لازم است تا جهت بازاریابی آن‌ها برنامه ریزی کرد تا کشاورزان و باغداران مشکلی در خصوص فروش محصولات خود نداشته باشند.
زهرا خدادادی افزود: آبیاری با روش های سنتی باعث هدر رفت میزان قابل توجهی از آب می شود که در این راستا ضرورت دارد ۵۰ کیلومتر نهر جهت جلوگیری از هدررفت آب در شهرستان احداث شود.
وی تشکیل صندوق بیمه محصولات کشاورزی در شهرستان را ضروری دانست و تاکید کرد: کشاورزی، محور اقتصاد ملکان است و اگر اندکی به آن توجه شود، می‌تواند زمینه توسعه این شهرستان را مهیا سازد.
