به گزارش یازاکو، منطقه آزاد ارس با مرکزیت جلفا در شمال غرب ایران، در حاشیه رود ارس در کنار بازارهای خرید که همواره با استقبال گردشگران مواجه می شود بین ۲ منطقه حفاظت شده کیامکی و ارسباران دارای جاذبه های گردشگری تاریخی و طبیعی فراوانی است که هر ساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می کند.
رودخانه ارس
رودخانه ارس مهمترین جاذبه طبیعی و ارزشمند منطقه محسوب می شود. این رود مهمترین و پرآب ترین رودخانه شمالی آذربایجان شرقی است که از کوه بینگول داغ (هزار برکه) واقع در حوالی سرچشمه فرات در ترکیه سرچشمه گرفته و به سوی خاور روان می شود و در نهایت به دریای خزر می ریزد.
درازای بخش مرزی این رود ۴۷۵ کیلومتر و درازای سر تا سری رودخانه حدود ۹۱۰ کیلومتراست. ارس یک رود دایمی و رودخانه مرزی ایران و جمهوری آذربایجان و ارمنستان است.
ارس از ۲ شاخه مجزا یکی در ارمنستان و دیگری در ترکیه و سلسله جبال آرارات(آغری) تغذیه می شود که در محل زنگنه واقع در منتهی الیه شمال باختری ایران به هم می رسند.
این منطقه، مرز مشترک ایران و جمهوری آذربایجان و ترکیه است. پس از آن رودخانه ارس تا محلی به نام بهرام تپه مرز مشترک سه کشور ایران و آذربایجان و ارمنستان کشیده شده است.
عرض رودخانه ارس در جلفا گاهی تا ۲۰۰ متر و ارتفاع و عمق بستر آن به ۲ تا ۳ متر می رسد. عریض ترین نقطه رودخانه در نزدیکی شهر جلفا است که بیش از ۲۰۰ متر عرض و بیش از ۴ متر عمق دارد که می توان سومین رودخانه ایران از لحاظ قدرت آب تلقی کرد.
بستر رودخانه ارس دارای شیب زیادی بوده که آب با سرعت درآن جریان دارد و مثل رودهای دیگر نمی توان بر روی آن قایقرانی کرد ولی اگر قایق موتور دار باشد می توان از آن استفاده کرد.
رودخانه ارس که سراسر نوار شمال غربی کشور را سیراب می کند در تمام فصول سال پر آب است اما به دلیل مسائل زیست محیطی و تخم ریزی ماهی ها مجوز برای ماهیگیری در ایام خاصی از سال صادر می شود.
شهرهای جلفا، پلدشت، سیه رود و سواحل حاشیه ای این شهرها بهترین نقاط برای ماهیگیری هستندکه هر ساله در فصل تابستان قلاب های آویزان نشانگر حضور ورزشکاران و گاه خانواده های علاقمند به ماهیگیری است.
کلیسای سنت استپانوس
کلیسای سنت استپانوس در ۲۶ کیلومتری غرب جلفای ارس در محلی به نام قریه قزل وانگ (صومعه قرمز ) در نزدیکترین روستای دره شام از دهستان ارس واقع شده و مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی است.
این کلیسا که به عنوان یکی از آثار ثبت جهانی شده استان آذربایجان شرقی محسوب می شود، هخمواره در صدر بازدید گردشگران قرار داشته و نوروز سال گذشته هم با ۴۳ هزار و ۲۰۵ بازدید رده سوم جذب گردشگران استان را به خود اختصاص داد.
کلیسای چوپان کلیسای چوپان، کلیسایی تاریخی است که در غرب شهر مرزی جلفا در کناره رودخانه ارس، در میان کوه‌های رسوبی سرخ رنگ قرار دارد و مکانی برای عبادت چوپانان ارمنی ساکن روستاهای اطراف در این منطقه بوده است.
بنای این کلیسا به دلیل اینکه مورد استفاده قشر ساده و بی‌آلایش چوپانان بوده، بسیار ساده، زیبا و بی‌آلایش ساخته شده است.
ژئوپارک ارس
ژئوپارک ارس منطقه‌ای است که در آن، میراث زمین شناختی آن ناحیه، با مدیریتی دقیق و دائمی حفظ و نگهداری می‌شود. ژئوپارک منطقه آزاد ارس شامل ۳۲ ژئوسایت از جمله کوه علی‌باشی، کوه کیامکی، کوه گئچی قالاسی، آبشار ماهاران و آبشار آسیاب خرابه است که هر کدام نمونه‌های زمین‌شناسی کم‌نظیری دارند و از مکان های گردشگری این منطقه به حساب می آید.
ژئوپارک ارس تنوع عظیمی از چشم اندازهای زمین‌شناسی و تنوع ساختارهای تکتونیکی و پدیده‌های زمین شناختی در کنار تنوع سایت‌های مختلف را ارائه می‌کند و علاوه بر این، تنوع اکولوژیکی، باستان شناسی و فرهنگی خاصی دارد.
سال گذشته ثبت ژئوپارک ارس در شبکه ژئوپارک‌های جهانی به صورت رسمی از طریق یونسکو اعلام شد که می تواند سهم بیشتری در جذب گردشگران منطقه داشته باشد.
کاروانسرای خواجه نظر
کاروانسرای خواجه نظر (عباسی) یکی از ۹۹۹ کاروانسرای ساخته شده در زمان شاه عباس صفوی است. تاورنیه فرانسوی این کاروانسرا را دیده و می نویسد: «خواجه نظر یکی از ارامنه معتبری بود که از جلفا خارج شد و چون در تجارت ترقی کرد و نزد شاه عباس کبیر و جانشین او شاه صفی اعتبارات حاصل نمود ، او را کلانتر ملت ارامنه کردند و به افتخار وطن اصلی خود جلفا ۲ کاروانسرای بزرگ در آنجا بنا کرد که هنوز در طرفین رودخانه باقی هستند …».
این کاروانسرا به عنوان یکی از سه کاروانسرای تاریخی این استان که سال گذشته از سوی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در چهل و پنجمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو در ریاض عربستان به ثبت جهانی رسید به عنوان یکی از آثار تاریخی و گردشگر پسند منطقه محسوب می شود.
آسیاب خرابه
آسیاب خرابه در جلفا و در ۲۷ کیلومتری هادی شهر و در مرز ایران و آذربایجان قرار دارد و از جاذبه های طبیعی و در عین حال تاریخی جلفا به شمار می رود که در تمامی فصول سال پذیرای خیل عظیم مسافران و گردشگرانی است که برای دیدار از نام پرآوازه آسیاب خرابه به این مکان سفر می کنند.
آبشار آسیاب خرابه در نزدیکی آسیابی قدیمی و بزرگ با نزدیک به ۱۰ متر ارتفاع و حدود ۲۰۰ متر مربع وسعت قرار دارد و به واسطه انواع درختان و گیاهانی همچون درختان انجیر هوایی مفرح و تصویری دل انگیز را برای بازدیدکنندگان پدید آورده است.
روستای اوشتبین
روستای اوشتبین یکی از قدیمی ترین و زیباترین روستاهای حاشیه رودخانه ارس است. خانه های مزین به سر درها و کتیبه های مرمرین دوره صفویه و طبیعت جذاب با جنگلی از میوه های متنوع، این روستا را به عنوان دهکده سلامت مطرح و در زمره آثار ملی ثبت شده قرار داده است.
پس از گذر از جلفا، سیه رود، نوردوز(مرز ایران و ارمنستان)، روستای دوزال و کردشت از سه راهی هراس به روستای زیبای اوشتبین می رسیم.
خانه های روستای اوشتبین معماری بسیار زیبایی دارد و حیاط هر خانه پشت بام خانه دیگر است. در شرق و پایین ترین قسمت دره روستا، رودخانه ای در جریان است که با صدای دلنواز و منظره بی نظیرش زینت و زیبایی خاصی به روستا بخشیده و علت شکل گیری باغ های وسیع و سرسبز است.
از لحاظ بافت، اوشتبین جزء روستاهای تلی شکل است، این روستا از توابع بخش سیه رود و دهستان نوجه مهر شهرستان جلفا واقع در استان آذربایجان شرقی است که در ۱۵۰ کیلومتری شمال تبریز قرار دارد.
جاده مرزی ارس
جلفا جاده مرزی ارس جلفا از جمله جاده‌های زیبای کشور است که در شمال‌غربی و امتداد رودخانه ارس قرار دارد. این جاده شگفت‌انگیز از منطقه ارسباران به موازات رودخانه ارس آغاز و در جلفا تمام می‌شود.
در طول مسیر این جاده، از یک سو جنگل‌های انبوه و کوه‌های سرسبز و از سوی دیگر رودخانه ارس و خانه‌های روستایی را می‌توانید تماشا کنید. همین طور می‌توانید خانه‌هایی که در منطقه مستقل نخجوان قرار دارد را نیز به راحتی در این جاده مشاهده کنید، زیرا فاصله آنها با شما تنها یک رود است.
مجموعه کُردشت
مجموعه بناهای تاریخی کردشت یکی از زیباترین نمونه‌های معماری ایرانی و جاذبه‌های تاریخی استان آذربایجان شرقی است که در روستای کردشت و در جوار شهرستان جلفا قرار دارد.
این مجموعه بی‌نظیر شامل هشت بنای مهم از جمله حمام بزرگ، حمام کوچک، مسجد غریب، دیوانخانه، یخچال، قلعه منسوب به عباس میرزا و ساخلو (پادگان نظامی) است و قدیمی ترین آنها مسجد غریب مربوط به دوره زندیه است.
حمام کردشت در دورهٔ صفویه حمام خانی بود و فقط پادشاهان حق استفاده از آن را داشتند؛ ولی پس از دورهٔ صفویه و در آغاز دورهٔ قاجاریه، این بنا به دستور پادشاه وقت (آقا محمدخان قاجار) تغییراتی را به خود دید و از آن پس استفاده از آن برای مردم آزاد شد.
به مرور زمان و به دلیل تخریب بنا حمام غیر قابل استفاده شد اما ارزش تاریخی آن باعث شد به یکی از ابنیه تاریخی آذربایجان تبدیل شود.
حمام کردشت در سال ۶۲ با شماره ۱۶۵۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
این بنای ارزشمند تاریخی مورد مرمت و بازسازی اساسی قرار گرفته و توانسته است به همراه طبیعت زیبای سواحل ارس به عنوان بسته گردشگری مذهبی و طبیعی مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار گیرد.
پل های تاریخی خداآفرین
در بخش خداآفرین بر روی رود ارس در فاصله ۱۰۰ متری از یکدیگر ۲ پل زده شده است. نخستین پل (پل بزرگتر) به طول تقریبی ۱۷۰ متر با ۱۵ چشمه که قدمت آن احتمالاً به دوره سلجوقی برسد.
پل دیگر به طول ۱۲۰ متر و در ۱۰ چشمه بر روی رود ارس بر بستر صخره‌ای آن ایجاد شده است و حدود ۵۰۰ سال قدمت دارد. پل سالم در میان ملت های طرفین رودخانه ارس به پل حسرت معروف شده است.
امروزه از این پل ها که شاهد وقایع تاریخی تلخ و شیرین بسیاری میان ایران و سرزمین آن سوی ارس بوده اند، به عنوان نماد دوستی و پیوند یاد می شود و بر این اساس پل بزرگ به شماره ی ۱۸۵۸ (مربوط به دوره ی قرون اولیه اسلامی) و پل کوچک به شماره ی ۱۸۵۹ (مربوط به دوره ی صفویه)، در پنجم اسفند سال ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ثبت شده اند.
کوهستان کیامکی
کوهستان کیامکی به ارتفاع ۳ هزار ۳۴۷ متر از سطح دریا یکی از قلل زیبا و سرسبز کنار رودخانه مرزی ارس است و در گویش محلی به کمکی داغ یا کمچی داغ شهرت دارد.
کیامکی داغ در منطقه ارسباران و روی سلسله کوه قره داغ واقع شده و ۲۲۰ کیلومتر طول و بین ۳۰ تا ۶۵ کیلومتر عرض دارد. این سلسله جبال از کوه‌های آرارات در غرب شروع و تا کوه‌های طالش در شرق منطقه آذربایجان ادامه دارد.
دامنه‌های شمالی این ناحیه پوشیده از جنگل و مراتع سرسبز بوده و دامنه‌های جنوبی آن را مراتع و چمنزارها تشکیل می‌دهند که ییلاق ایلات و عشایر جلگه مغان است.
کوهستان کیامکی پناهگاه حیات وحش کیامکی و منطقه حفاظت شده ارسباران زیستگاه گونه های جانوری همچون آهو، مارال، قوچ، میش ارمنی، کل و بز، پلنگ، خرس قهوه ای و گونه های مختلفی از پرندگان از قبیل سیاه خروس، کبک، عقاب طلایی، اردک، حواصیل، آلرت و بوتیمار، قرقاول، طرلان و بالابان و همچنین پوشش گیاهی بید، زرشک، افرا، نسترن، گردو و گیاهان مرتعی و دارویی است.
منطقه حفاظت شده آینالو
منطقه حفاظت شده ارسباران (اینالو) این منطقه در ناحیه شمال غربی شهرستان کلیبر واقع شده است. این منطقه پوشیده از جنگل ، استپ و سایر پوشش های گیاهی است. این محدوده از شمال به اصلاندوز و از جنوب به شهرستان ورزقان و کلیبر و از غرب به جلفا منتهی می شود.
این منطقه حفاظت شده به عنوان مکان ذخیره بیوسفر در یونسکو به ثبت رسیده است و از ارزش های خاص گیاهی و جانوری برخوردار است و جاذبه گردشگری طبیعی، تفریحی و آموزشی ویژه ای دارد.
پارک کوهستان
پارک ۲۶ هکتاری کوهستان ارس در کنار جاذبه های طبعیعی و تاریخی منطقه در مسیر گردشگری غرب جلفا در مسافت پنج کیلومتری از شهر جلفا ایجاد شده است.
این پارک با دارا بودن امکانات مناسب از قبیل شهربازی، سوئیت های اقامت موقت، دریاچه مصنوعی، نمازخانه، رستوران، بوفه و پارک حیات وحش محل مناسبی برای تفریح و گردش اهالی و مسافران ورودی به منطقه است.
پارک کوهستان به لحاظ قرارگیری در ابتدای ژئوسایت پرمین تریاس و کوه های زیبای اطراف آن محل مناسبی جهت استراحت و اسکان گردشگران بوده و دوستداران طبیعت می توانند لحظات خوشی را در این پارک برای خود خلق کنند.
بازارچه مرزی روس ها
خرید به عنوان یکی از اهداف گردشگران منطقه آزاد ارس به شمار می رود و بازارهای قدیمی و جدید منطقه همواره مورد توجه مسافران بوده است و در این میان بازار روس ها یکی از اولین بازارچه های جلفاست که در مرکز شهر و کنار پل چوبی (مرز نخجوان) در سال ۱۳۷۳ افتتاح شده و با ساختاری بازسازی شده ظرفیت گردشگری منطقه محسوب می شود.
در این بازارچه ابتدا به صورت کانکسی کالاهای روسی و اجناسی که در زمان فروپاشی شوروی به ایران سرازیر شده بود به فروش می رسید و کم کم بعد از بازسازی و جمع شدن کانکس ها اجناس روسی کمتر شده و الان اجناس چینی و ترک بیشتر شده است.
علاوه بر این بازار مراکز خرید جدید از جمله مجتمع تجاری مشاهیر آذربایجان، مجتمع تجاری سهند، مجتمع ستارخان ارس، مجتمع هایپراسکار، مجتمع برلیان و مجتمع داریوش از ظرفیت های تجاری منطقه آزاد ارس هستند که محصولات متنوعی را عرضه می کنند.
در کنار جاذبه های طبیعی و تاریخی منطقه آزاد ارس، مسوولان منطقه با تدارک برنامه های مفرح و متنوع فرهنگی و هنری برای نوروز درصدد این هستند گردشگران روزهای خوش و خاطره انگیزی در این منطقه سپری کنند.
علاوه بر امکان استفاده از امکانات ورزشی از جمله پرواز با گلایدر و هواپیمای فوق سبک، کارتینگ ارس و اسب سواری، جشنواره پینت بال، همایش کوهپیمایی، بازی های بومی و محلی ، جشنواره ماهیگیری ، بادبادک پرانی و جشنواره ورزیش کودکان از برنامه های تدارک دیده شده برای نوروز امسال است.
ضمن اینکه به مناسبت ماه رمضان مراسم معنوی و برنامه های فرهنگی به ویژه در امامزده ها و بقاع متبرکه منطقه برگزار می شود، اجرای تئاتر مذهبی همزمان با شب ضربت خوردن حضرت علی (ع) در پردیس دانشگاه ارس و مسابقات قران بخوان جایزه بگیر در پارک های منطقه از برنامه های فرهنگی منطقه در تعطیلات نوروزی است .
منطقه آزاد ارس در شمالغرب ایران در نقطه صفر مرزی در مجاورت با کشورهای ارمنستان، آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان در فاصله ۱۳۵ کیلومتری غرب تبریز واقع است.
