به گزارش واحد ترجمه پایگاه خبری یاز اکو به نقل از کولیس، در برخی گزارشهای منتشرشده در خصوص تخریب آرامگاه فضولی تحریفهایی به چشم میخورد. با این حال در سالهای اخیر در تحقیقات علمی منتشرشده اطلاعات جدید و قابل توجهی دربارهی این واقعه آشکار شده است.
در شبی از بهار سال ۱۹۸۴ به دستور صدام حسین رئیس جمهور وقت عراق، بولدوزرها شروع به تخریب ساختمانهای اطراف حرم امام حسین (ع) کردند. بهانه رسمی این کار، ساخت یک تقاطع جادهای اعلام شد. یکی از ساختمانهایی که در جریان این تخریبها نابود شد، آرامگاهی بود که قبر فضولی در آن قرار داشت. اما هنگام تخریب آرامگاه، قبر فضولی دیگر خالی بود. چرا که یک روز پیش از آن، نمایندگان رژیم صدام قبر را گشوده و بقایای پیکر شاعر بزرگ را خارج کرده و به مسجد سلطانیه منتقل کرده بودند. استخوانهای فضولی سالها در آن مسجد نگهداری شد. اما پس از مدتی به دلیل پروژهی جدید راهسازی، تخریب همان مسجد نیز در دستور کار قرار گرفت و این بار سرنوشت پیکر فضولی در ابهام فرو رفت.
در آن زمان رهبری جمهوری سوسیالیستی آذربایجان (زیرمجموعه اتحاد جماهیر شوروی) به دولت عراق یادداشت رسمی ارسال کرده و ضمن تأکید بر اینکه فضولی شاعری آذربایجانی از ایل بیات (شاخهای از اوغوزها) است، خواستار اجازه برای انتقال پیکر او به آذربایجان و دفن شایسته در آنجا شد.
اما دولت عراق این درخواست را نپذیرفت. در گزارشاتی که محققان ترکیه ای منتشر کرده اند آمده است که مقامات عراقی چنین پاسخ داده بودند: محمد فرزند سلیمان از بغداد اگرچه شاعر عرب نیست، اما در خاک عراق زندگی کرده است. نهتنها استخوانهای او، بلکه حتی دانهای از خاک مزارش نیز نباید از این سرزمین خارج شود.
سالها گذشت تا اینکه در سال ۱۹۹۴، آذربایجان دیگر یک کشور مستقل بود. این بار دولت آذربایجان مستقیماً با عراق وارد مذاکره شد و بهطور رسمی خواستار انتقال پیکر فضولی شد. اما طرف عراقی در مقابل پیشنهادی عجیب مطرح کرد: ما نیز از ترکیه خواهیم خواست تا اجازه دهد آرامگاه امرؤالقیس شاعر مشهور دوره پیش از اسلام عرب که در آنکارا دفن است، به عراق منتقل شود. در نهایت دولت عراق بار دیگر این پیشنهاد را رد کرد.
با این وجود آذربایجان به پیگیری خود ادامه داد. در تاریخ ۱۷ سپتامبر ۱۹۹۴ کنگره فضولی در بغداد برگزار شد. هیئتی ۱۲۸ نفره از نخبگان فرهنگی و فضولیشناسان آذربایجانی به بغداد سفر کردند. اعضای هیئت اعلام کردند که در صورت عدم حل مسئله قبر فضولی عراق را ترک نخواهند کرد. پس از سه روز و سه شب مذاکره دولت عراق وعده داد که بقایای فضولی در مکانی محترمانه دفن و برایش آرامگاهی جدید ساخته خواهد شد.
مکان جدید با انتخاب طرف آذربایجانی مشخص شد؛ حجرهای در جهت قبله، در کنار مسجدی نزدیک به حرم حضرت حسین (ع). استخوانهای فضولی در همان مکان دفن شد و سنگ مزار مرمری بر روی آن نصب گردید. از آن زمان یعنی از سال ۱۹۹۵ به بعد، آرامگاه فضولی در همان مکان باقی مانده است.