به گزارش واحد ترجمه پایگاه خبری یاز اکو به نقل از آذرنیوز، الهام علیئو رئیس‌جمهور آذربایجان در نشست خبری مشترک با قاسم جومرت توقایف رئیس‌جمهور قزاقستان در ۲۱ اکتبر ۲۰۲۵ لغو همه محدودیت‌های ترانزیتی را تأیید کرد و بر اهمیت اقتصادی و راهبردی این تصمیم تأکید نمود.
نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان نیز در پنجمین مجمع جاده ابریشم تفلیس از این تصمیم استقبال کرد و آن را گامی مثبت و حیاتی برای بازسازی اعتماد در منطقه و توسعه روابط اقتصادی دانست.
طبیعتاً این پیشرفت واکنش‌های گسترده‌ای برانگیخته است. شاید جالب‌ترین واکنش از سوی مسکو باشد که توجه تحلیلگران و سیاست‌گذاران را به خود جلب کرده است.
میخائیل بلیایف کارشناس روسی در واکنش به این تحول تاریخی گفت تصمیم آذربایجان برای باز کردن قلمروش به روی ترانزیت کالاهای ارمنستان نشان می‌دهد که باکو و ایروان واقعاً قصد دارند به سوی صلح حرکت کنند.
به گفته بلیایف این اقدام پیامدهای اقتصادی چشمگیری دارد: این تصمیم آذربایجان از نظر افزایش گردش تجاری دوجانبه و چندجانبه بسیار مهم است. برای ارمنستان که بیش از سی سال به‌دلیل مناقشه قره‌باغ در محاصره همسایگانش بود، اکنون فرصت‌های تازه‌ای پدیدار می‌شود. از طریق آذربایجان‌این کشور محصور در خشکی به مسیرهای حمل‌ونقلی دسترسی پیدا می‌کند که به بنادر امن دریایی منتهی می‌شوند.
او تأکید کرد که ایجاد پیوندهای حمل‌ونقلی و اقتصادی میان آذربایجان و ارمنستان نه‌تنها برای این دو کشور بلکه برای کشورهای مستقل مشترک المنافع و اتحادیه اقتصادی اوراسیا سودمند است. مسیرهای حمل‌ونقل مشاغل جدیدی ایجاد کرده و رشد اقتصادی را تحریک می‌کنند. هر رهبر خردمندی می‌داند که فرصت‌های اقتصادی عینی از جغرافیا ناشی می‌شوند. هنوز راه درازی در پیش است. ساخت خط آهنی در ارمنستان که آذربایجان را به جمهوری خودمختار نخجوان متصل کند، تجارت را بیش از پیش گسترش خواهد داد. احداث جاده‌ها خطوط راه‌آهن و زیرساخت‌های دیگر مستقیماً به رشد اقتصادی منجر می‌شود.
شاید گشایش قلمرو آذربایجان برای ترانزیت و تجارت ارمنستان با کشورهای دیگر ازجمله جمهوری‌های آسیای مرکزی را نیز تسهیل کند. در گذشته کالاهای این کشورها و دیگر اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا بیشتر از طریق روسیه به ارمنستان منتقل می‌شدند، که این امر پیچیدگی لجستیکی و وابستگی بیشتر ایروان به مسکو را به‌دنبال داشت.
اکنون حمل‌ونقل از طریق آذربایجان مسیری کوتاه‌تر، ایمن‌تر و احتمالاً کم‌هزینه‌تر فراهم می‌کند، که فرصت‌های تجاری ارمنستان را بهبود بخشیده، رقابت در بازار داخلی این کشور را افزایش می‌دهد و امکان دسترسی به کالاهای متنوع‌تری را فراهم می‌سازد. در عین حال روسیه نیز می‌تواند از این مسیرهای جدید بهره‌مند شود؛ زیرا مسیرهای لجستیکی تازه امکان انتقال کارآمدتر کالاهای روسی از طریق آذربایجان را فراهم کرده و مزایای اقتصادی برای مسکو ایجاد می‌کند.
جمهوری آذربایجان بار دیگر بر تعهد خود به صلح پایدار و روابط همسایگی تأکید کرده است. لغو محدودیت‌های اقتصادی و تجاری نه‌تنها از ثبات منطقه حمایت می‌کند، بلکه با منافع روسیه نیز همسو است. گشایش مسیرهای جاده‌ای، ریلی و در آینده هوایی و دریایی از طریق آذربایجان ادغام اقتصادی را عمیق‌تر کرده و به سود ارمنستان، آذربایجان و روسیه خواهد بود.
به‌عنوان مثال در هفت‌ماهه نخست سال ۲۰۲۵، صادرات ارمنستان ۴۸.۳٪ کاهش یافته و به ۱.۷۷۱ تریلیون درام (حدود ۴.۵۴۵ میلیارد دلار) رسیده است. این افت‌نیاز فوری به مسیرهای تجاری بهتر و دسترسی به بازارهای گسترده‌تر را نشان می‌دهد. انتظار می‌رود مسیر ترانزیتی جدید از طریق آذربایجان چالش‌های لجستیکی را کاهش داده، هزینه‌های حمل‌ونقل را کم کند و توان رقابتی ارمنستان را در بازارهای منطقه‌ای و جهانی افزایش دهد.
برقراری مسیر مستقیم ترانزیتی بین آذربایجان و ارمنستان می‌تواند رشد اقتصادی در قفقاز جنوبی را تحریک کند. بهبود ارتباطات نه‌تنها تجارت بین دو کشور را تسهیل خواهد کرد، بلکه پیوندهای اقتصادی با آسیای مرکزی، ترکیه و اتحادیه اروپا را نیز تقویت می‌کند.
موضوع زیرساخت در قلب چشم‌انداز صلح و شکوفایی قفقاز جنوبی قرار دارد. مرز مشترک آذربایجان و ارمنستان حدود ۱۰۰۷ کیلومتر طول دارد و بار دیگر در حال تبدیل شدن به دالان فرصت است.
در گذشته خطوط ریلی و جاده‌ای این مرز را در می‌نوردیدند و تجارت و تماس مردمی را ممکن می‌کردند. اکنون آذربایجان با سرعت در حال بازسازی این شریان‌های حیاتی است. بسیاری از مسیرهای ریلی و جاده‌ای در خاک آذربایجان از نظر فیزیکی آماده‌اند و تنها نیاز به اتصال نهایی به ارمنستان دارند تا دوباره فعال شوند.
پیشرفت ملموس است، قطارهای باری اکنون در مسیر هورادیز–آغبند تا ایستگاه گوملاق تردد می‌کنند و به منطقه قره‌باغ و زنگه زور شرقی خدمت می‌رسانند. خطوط ریلی تا مینجوان امتداد یافته و پل‌ها و تونل‌های بخش پایانی ۲۵ کیلومتری در دست ساخت‌اند و قرار است سال آینده افتتاح شوند.
بزرگراه اصلی نیز تقریباً تکمیل شده است-حدود ۹۵درصد-و تونل‌هایی نزدیک مرز در حال شکل‌گیری‌اند. همچنین ساخت بزرگراهی به سمت ایران در حال انجام است و دالان اَراز که از خاک ایران می‌گذرد، قرار است در مارس ۲۰۲۶ افتتاح شود.
در نخجوان پروژه ارتقای بزرگ شبکه ریلی در حال آماده‌سازی است. با پایان مطالعات امکان‌سنجی، برنامه‌هایی برای بازسازی ۱۵۸ کیلومتر از مسیر موجود و احداث ۳۰ کیلومتر خط جدید تدوین شده است. این پروژه مسیر بین اوردوباد تا مرز ارمنستان و همچنین از ایستگاه ولی داغ در صدرک تا مرز ترکیه را شامل می‌شود. همه نشانه‌ها حاکی از آن است که ارتباط با ارمنستان نیز به‌زودی بازسازی خواهد شد.
در مسیر قازاخ‌قطارهای مسافربری روزانه سه بار حرکت می‌کنند و انتظار می‌رود به‌زودی تعدادشان افزایش یابد. خط آهن به بارخودارلی در مرز ارمنستان، تنها به بهبودهای جزئی نیاز دارد تا دوباره فعال شود.
در سوی ارمنستان اما چالش‌ها بیشتر است. برخی خطوط ریلی به‌دلیل رانش زمین تخریب شده‌اند و با وجود تلاش‌ها برای بازسازی جاده‌ها پیشرفت هنوز جزئی است. برای دستیابی به ادغام واقعی منطقه‌ای، شتاب‌بخشی به ساخت‌وساز در سوی ارمنستان ضروری است. بازگشایی تدریجی این خطوط ارتباطی می‌تواند تحولی بنیادین نه‌تنها برای تجارت بلکه برای آینده کل منطقه به همراه داشته باشد.
جیحون بایرام‌اف‌وزیر خارجه آذربایجان از افزایش ۹۰ درصدی ترافیک باری در مسیر شرق–غرب از سال ۲۰۲۲ خبر داده و نقش فزاینده کشورش را به‌عنوان مرکز تجاری منطقه‌ای برجسته کرده است. انتظار می‌رود این روند با گشایش مسیرهای ترانزیتی جدید ادامه یابد.
افزون بر این توافق صلحی که با میانجی‌گری ایالات متحده حاصل شده، شامل توسعه «مسیر ترامپ برای صلح و شکوفایی بین‌المللی» نیز هست-یک دالان ۳۲ کیلومتری در جنوب ارمنستان که آذربایجان را به نخجوان متصل می‌کند. این دالان شامل خط آهن، خطوط لوله نفت و گاز و فیبر نوری خواهد بود که اتصال منطقه‌ای را بیش از پیش تقویت می‌کند.
با باز کردن قلمرو خود آذربایجان چیزی فراتر از مسیر عبور کالا ارائه می‌دهد-در واقع درِ اعتماد، گفت‌وگو و شکوفایی منطقه‌ای را می‌گشاید. ارمنستان به مسیرهای حیاتی تجاری دست می‌یابد، آذربایجان نقش رهبری خود را تثبیت می‌کند، و روسیه نیز از مسیرهای لجستیکی تازه بهره‌مند می‌شود. این لحظه یادآور آن است که حتی گام‌های کوچک در مسیر همکاری می‌توانند منافع ماندگار برای کشورهای قفقاز جنوبی و مردمان آن به‌ارمغان آورند.