به گزارش یازاکو،بر اساس یافتههای تحقیق حاضر، چالشهای رفتاری منبعث از بهکارگیری هوش مصنوعی در هشت محور کلان شامل استخدام، توانمندسازی، مدیریت استعدادها، ارزیابی عملکرد، نگهداشت، مدیریت رفتار، حفظ امنیت روانی و حکمرانی سازمانی شناسایی و تحلیل شده است. این چالشها ریشه در فرهنگی دارند که بهجای تفکر و تأمل اخلاقی، صرفاً بر مصرفگرایی تکنولوژیک تکیه دارد؛ فرهنگی که با نادیدهانگاشتن ارزشهای اصیل ایرانی–اسلامی، منابع انسانی سازمانها را در حصارهای مرئی و نامرئی سندرومهای فناورانه به نوعی بیگانگی و بیاختیاری سوق داده است.
به استناد یافتههای این پژوهش، در صورتی که آیندهنگری مبتنی بر نگرش ارزشی و فرهنگی ایرانی–اسلامی مورد توجه قرار گیرد، هوش مصنوعی میتواند ابزاری کارآمد برای هوشمندسازی مدیریت منابع انسانی باشد؛ ابزاری که الهامبخش پویایی، نشاط و ارتقای نظام مدیریتی سازمانها خواهد بود.
از سوی دیگر، با توجه به پیچیدگی و گستره کاربردی هوش مصنوعی، مطالعات اندکی در زمینه آمادگی کسبوکارهای فناورانۀ نوپا برای بهکارگیری این فناوری انجام شده است؛ موضوعی که بهعنوان شکاف تحقیقاتی قابلتوجهی در این حوزه مطرح است. هدف این پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر آمادگی کسبوکارهای فناورانه برای بهکارگیری هوش مصنوعی است؛ پیشنیازی ضروری برای توانمندسازی و توسعه پایدار این کسبوکارها.
یافتهها نشان میدهد که هوش مصنوعی با وجود بهبود دقت تصمیمگیری، بهینهسازی تخصیص منابع و افزایش شفافیت در حکمرانی، چالشهای اخلاقی، نظارتی و حقوقی قابلتوجهی نیز به همراه دارد. امروزه این فناوری در تمامی ابعاد زندگی بشر نفوذ کرده است؛ بهگونهای که تبلیغات اولیه دربارۀ مزایای آن، به تدریج جای خود را به نگرانیها و هشدارها در زمینههای اجتماعی، اقتصادی و حقوقی داده است. سرعت پیشرفت هوش مصنوعی بهحدی است که ماهیت آن از «ابزار» یا «کالا» فراتر رفته و در نتیجه، قواعد سنتی مسئولیتپذیری و اخلاق فناوری دیگر پاسخگوی آن نیست.
در این میان، آموزش عالی نیز بهشدت تحت تأثیر این موج فناورانه قرار گرفته است. پژوهشی با هدف بررسی تأثیر هوش مصنوعی بر تجارب یاددهی–یادگیری دانشجویان در قالب مرور نظاممند انجام شد. در این مطالعه، پس از جستوجو در پایگاههای علمی معتبر داخلی و بینالمللی (از جمله Wiley، Jstor، Web of Science، Scopus، مگ ایران، نورمگز و جهاد دانشگاهی)، در مجموع از میان ۱۰۲۰ مقاله شناساییشده، ۱۷ مقاله مطابق با معیارهای پژوهش انتخاب گردید. یافتهها نشان داد که هوش مصنوعی علاوه بر فرصتها و چالشهای جدید، تأثیر مثبتی بر یادگیری، انگیزش، تفکر انتقادی، خلاقیت و خودکارآمدی دانشجویان دارد و میتواند به بهبود فرایند یاددهی–یادگیری در آموزش عالی منجر شود. «چگینی، هانیه؛ محمدی، شکیلا؛ زنگنه، حسین (نویسنده مسئول).«چالشها و پیامدهای هوش مصنوعی در آموزش عالی و مدیریت منابع انسانی»مجله پژوهش و برنامهریزی در آموزش عالی، پاییز ۱۴۰۴، شماره ۱۱۷»
با این حال، چالشی جدید در فضای علمی و رسانهای کشور در حال شکلگیری است؛ متأسفانه در ماههای اخیر شاهد آن هستیم که برخی از نویسندگان، خبرنگاران و حتی دانشجویان، بدون اندیشه و نگارش شخصی، بهطور کامل به تولید محتوای هوش مصنوعی اعتماد کرده و همهچیز را به این فناوری محول میکنند. چنین رویکردی نهتنها خلاقیت انسانی را تضعیف میکند، بلکه در بلندمدت میتواند به فرسایش اندیشه، از بین رفتن روح نویسندگی و شکلگیری زیست رباتی در جامعه منجر شود. هوش مصنوعی ابزاری است برای رشد و توسعه؛ اما در صورت استفاده ناآگاهانه، همان ابزاری که برای ارتقا ساخته شده، میتواند به حذف خود انسان منجر گردد.
