به گزارش واحد ترجمه پایگاه خبری یاز اکو به نقل از دیلی صباح پس از اعلامیه ۱۰ نوامبر که به اشغال ارامنه پایان داد، یکی از مهمترین مشکلات تعیین حدود و تعیین مرزهای دولتی بین دو کشور بود.
اگرچه خطوط مرزی بین دو کشور همسایه در طول تاریخ ۷۰ ساله اتحاد جماهیر شوروی ترسیم شده بود، اما در واقعیت، مرزها برای تقریبا ۳۰ سال تحت کنترل ارمنستان بود.
پس از جنگ ۴۴ روزه اخیر که به اشغال ارامنه پایان داد، به یک روند جدید تحدید حدود و مرزبندی نیاز است.
پس از جلسات متعدد رهبران، سرانجام در ۲۲ می ۲۰۲۲ تصمیم به تشکیل کمیسیون تحدید حدود و تعیین مرزهای بین دو کشور همسایه گرفته شد.
اولین جلسه کمیسیون در مرز ۲۴ اردیبهشت ماه در سطح معاونان نخست وزیر برگزار شد.
برنامه ریزی برای برگزاری جلسات بعدی در بروکسل و مسکو انجام شد. انتظار می رود دومین دیدار در اواسط ماه اوت برگزار شود.
فرآیند تحدید و مرزبندی
طرف آذربایجانی تعیین حدود و مرزبندی را در چارچوب به رسمیت شناختن متقابل تمامیت ارضی و حاکمیت طرفین پیشنهاد می کند.
این شامل به رسمیت شناختن قره باغ از سوی ارمنستان به عنوان قلمرو آذربایجان و عقب نشینی آن از هشت روستای آذربایجانی است که هنوز تحت اشغال ارمنیان است.
اگرچه طرف ارمنی اعلام کرده است که آماده آغاز روند تحدید حدود و مرزبندی است، اما با طرح پیش شرط های مختلف مانع این روند می شود.
برخی از شخصیت های سیاسی ارمنستان مدعی هستند که ارمنستان باید این اقدام را به تاخیر بیندازد. آنها فکر می کنند که وضعیت ژئوپلیتیک کنونی هنوز علیه ارمنستان است و امروز همکاری سه جانبه بین روسیه، ترکیه و آذربایجان وجود دارد.
به ویژه، ارمنستان پیش بینی می کند که نتیجه جنگ روسیه در اوکراین به نفع مسکو نخواهد بود و رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در انتخابات ۲۰۲۳ ترکیه شکست خواهد خورد.
در این صورت آنها فکر می کنند که ارمنستان در موقعیت قوی تری مقابل آذربایجان قرار خواهد گرفت.
با این حال، شواهدی وجود دارد که نشان می دهد هم اتحادیه اروپا و هم ایالات متحده طرفدار تسریع روند عادی سازی بین دو کشور هستند.
نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان اعلام کرد: در چارچوب عضویت در کشورهای مشترک المنافع (CIS)، ارمنستان تمامیت ارضی و حاکمیت آذربایجان را به رسمیت می شناسد.
وی بعدها اظهار داشت که مسئله قره باغ یک مسئله سرزمینی ارمنستان نیست، بلکه به امنیت و وضعیت ارامنه قره باغ مربوط می شود.
در این میان، نمایندگان دیپلماتیک ارمنستان از استقلال قره باغ حمایت می کنند و تاکید می کنند که قره باغ در سال ۱۹۹۱ از آذربایجان جدا شد.
بنابراین، چنین اظهارات متناقضی که توسط مقامات ارمنستان تکرار شد، اعتماد بین طرفین را خدشه دار کرد.
به عبارت دیگر، ارمنستان استدلال می کند که وضعیت منطقه باید مشخص شود و گروه مینسک باید نقش فعالی در این روند ایفا کند.
با این حال، گروه مینسک مکانیسم کار خود را در نتیجه جنگ اوکراین از دست داده است، زیرا سه کشور فرانسه، روسیه و ایالات متحده نمی توانند با یکدیگر کنار بیایند.
الهام علی اف، رئیس جمهور آذربایجان در پاسخ گفت: اگر ارمنستان تمامیت ارضی و حاکمیت آذربایجان را به رسمیت نشناسد، آذربایجان نیز ارمنستان را به رسمیت نخواهد شناخت.
یکی از مهم ترین تفاوت های طرفین در این موضوع این است که برای تعیین مرزها باید از نقشه های کدام دوره استفاده کرد.
علی اف اعلام کرد : روند تحدید حدود و مرزبندی براساس نقشه‌هایی است که بین سالهای ۱۹۱۸ و ۱۹۹۱ تهیه شده است.
هر دو ارمنستان و آذربایجان در سال ۱۹۱۸ به دولت‌های ملی مستقل تبدیل شدند، اما در آن زمان درگیری بین طرفین در مورد مرزها وجود داشت.
طرف ارمنی در آن زمان مدعی مناطق زنگزور، نخجوان و قره باغ بود، اما در نقشه آذربایجان که به کنفرانس صلح پاریس ارائه شده بود، هر سه منطقه به عنوان قلمرو آذربایجان شناخته می شد.
با انتقال تدریجی زنگزور غربی توسط دولت بلشویک به ارمنستان در سالهای ۱۹۲۰-۱۹۲۱، ارتباط زمینی بین جمهوری خودمختار نخجوان (NAR) و قلمرو اصلی آذربایجان قطع شد.
ادعای دیگر طرف ارمنی این است که ارتش آذربایجان پس از جنگ دوم قره باغ مرزهای ارمنستان را نقض کرده و در داخل مرزهای ارمنستان قرار گرفته است.
اما وزیر دفاع سابق ارمنستان گزارش داد : در شرایط پس از جنگ، ارتش ارمنستان در برخی نقاط و ارتش آذربایجان در برخی نقاط پیشروی کرده و پس از انجام مراحل تحدید و مرزبندی، ارتش ها عقب نشینی خواهند کرد.
از سوی دیگر، بدون تحدید و تعیین مرزها، نمی توان دانست که ارتش ها در کجا قرار خواهند گرفت.
در نتیجه بخشی از مرزهای آذربایجان و ارمنستان مشخص نشده است که این امر نیز تنش نظامی را افزایش می دهد.
این وضعیت همچنین تحریکات توسط کسانی را که علیه پاشینیان در ارمنستان هستند، به ویژه اعضای ارتش ارمنستان که به دولت قدیمی وفادار مانده اند (رؤسای جمهور سابق رابرت کوچاریان و سرج سرگزیان) در موقعیتی برای خرابکاری در روند صلح تسهیل می کند.
تحقق تحدید حدود و مرزبندی بین دو کشور مهمترین عنصر در روند صلح است.
شاید بهترین راه حل در این زمینه، به رسمیت شناختن مرزهای کنونی هر دو کشور در زمانی که در مارس ۱۹۹۲ به عنوان اعضای سازمان ملل پذیرفته شدند باشد.
