یازاکو؛ محمد فرج پور باسمنجی_ در تابستان سال‌جاری فرصتی دست داد تا با جمعی از دانش آموختگان دکتری مدیریت عالی کسب و کار دانشگاه تبریز که در میان آنها فرهیخته ای از شهر وایقان بنام دکتر محمد جعفری شهردار سابق سخت کوش هم بود که در عمران و آبادانی زادگاهش تلاش وافری داشته است.میهمان مردم خونگرم این شهر شدیم.من تاکنون وایقان را ندیده بودم ولی شهری وسیع در ضلع جنوبی شبستر و با گسترش شهر نشینی کم کم این دو شهر به هم وصل می شوند که نیاز به برنامه ریزی متولیان این دوشهر دارد تا بر زیبایی آن با امور عمرانی و مهندسی و حفظ کاربری باغات موجود افزوده شود.پس از مطالعه دریافتم که وایقان وجه تسمیه هایی دارد در برخی متون تاریخی وجود قنات زیاد در منطقه و آب و آبادانی را شاهد هستیم چرا که در جوار حوضه دریاچه ارومیه قرار داشته است.
در تاریخ معاصر آذربابجان به نکته خوبی بر میخوریم و آن آبادانی و زیبایی سواحل دریاچه ارومیه در سده های گذشته بوده است که شامل مناطقی از شهر وایقان نیز بوده است.از سوی دیگر بدلیل آبادانی و وفور نعمت در حمله قشون های متجاوز عثمانی و روسی در گذشته این شهر مورد تاراج قرار گرفته و خون زیادی در آن ریخته شده که عده ای چسبیدن واژه《قان》به آنرا را دلیل این مدعا می دانند. بگذریم در دوره ایلخانیان قصبه ای آباد بوده است و در کتاب نزهه القلوب حمدالله مستوفی که ۷۰۰ سال پیش نوشته شده به آبادی وایقان اشاره شده است.
همچنین در وقفنامه ربع رشیدی خواجه رشیدالدین فضل الله به حدود اربعه و آبادانی این منطقه پرداخت شده و در کتاب روَضات الجنان که حدود ۵ قرن پیش تحریر شده به عارفی خوشنام و مشهور بنام 《بابا فرج وایقانی》 اشاره شده که در محافل و مجالس’تبریز نام و آوازه ای بلند داشته است.چنین مدارک و اسناد نشان می دهد وایقان قدمت تاریخی داشته و منطقه ای با مردمان فرهیخته’ سخت کوش و آباد با باغات و مزارع و کارخانه های آجر پزی بوده که هم اکنون این شهر با استقرار ۴۰۰ واحد کوچک و بزرگ آجر پزیری در اقتصاد ساختمان شمال غرب کشور نقش مهمی ایفا می کند .حتی هجوم کارگران به این شهر برای کار در کوره های آجر پزی موجب ایجاد کتابخانه ای مختص کارگران از سوی شهرداری آن شده است.که قابل تمجید است.
از دیگر مظاهر اقتصادی این شهر تولید و توزیع نان سنتی موسوم به نان وایقان در شهرهای و روستاهای آذربایجان است. که بسیار لذیذ است و چون کنجد و سبزیجات خشک شده به آن افزوده شود مزه و لذت بیشتری دارد.از دیگر مظاهر اقتصادی این شهر وجود هزاران باغ و باغچه که بیشتر به تولید میوه های هسته دار مثل هلو اختصاص داشته و بخشی از محصولات باغی’مرغوب آن به سراسر کشور صادر می‌شود.
وایقان حدود ۳۱ سال پیش به شهر تبدیل شده و جمعیت حدود ۵هزار نفری دارد ولی در اثر تلاش مردم ‘شورا و شهرداران گذشته بر عمران و آبادانی آن افزوده شده و معابر و خیابان‌های زیبایی با کاشت درختان و مسیر گشایی در آن ایجاد شده و چند پارک و تفرجگاه نیز در آن احداث’شده است. واقعا درختکاری و فضای سبز وایقان قابل توجه است.در سیر و سیاحت در داخل شهر برخی از اماکن تاریخی آن دیده می‌شود.
مسجد تاریخی و زیبای《سوخلار》که مواقع اذان شاهد برپایی نمازهای جماعت از سوی مردم مومن در این مساجد بودیم حمام های قدیم و قناتها و آب انبارهای زیبا و چند مسجد زیبا و وسیع در آن بازسازی شده است که مردم فرهنگدوست این شهر بر آبادانی زادگاه خود افزوده اند. حمام تاریخی آن به دوره ایلخانیان می‌رسد. مقبره 《وایقانلی آدم 》نیز در این شهر مورد احترام است.برخی خانه های قاجاری در گوشه و کنار این شهر دیده می‌شود که بد نیست کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی و شهرستان شبستر سرکشی کنند و صاحبان این خانه های مصفا و قشنگ را در نگهداری بهتر این آثار گذشتگان یاری رسانند.و شهرداری و شورای این شهر می توانند با برپایی تورهای یکروزه علاقمندان را برای دیدن زیبایی های طبیعی و تاریخی به آن ببرند و ایجاد سوغات سرای محصولات منطقه در وایقان و شهر بزرگ تبریز نیز می تواند به اقتصاد سنتی این شهر کمک شایانی نماید.
