به گزارش پایگاه خبری یازاکو، صادرات غیرنفتی یکی از پایه‌های اساسی اقتصاد کشورهای در حال توسعه است که می‌تواند به ایجاد رشد اقتصادی پایدار و کاهش وابستگی به منابع طبیعی کمک کند.
برای ایران، کشوری که سال‌ها متکی بر درآمدهای نفتی بوده، توسعه صادرات غیرنفتی از اهمیتی دوچندان برخوردار است. با توجه به چالش‌های ناشی از تحریم‌ها و نوسانات بازار جهانی نفت، ضرورت دارد که اقتصاد کشور به سمت تنوع در منابع درآمدی حرکت کند.
صادرات غیرنفتی می‌تواند بستری برای گسترش تولید داخلی، ایجاد اشتغال، افزایش درآمدهای ارزی و بهبود روابط تجاری بین‌المللی باشد.
صادرات غیرنفتی به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد ایران، در شرایط کنونی به چالشی بزرگ تبدیل شده است.
طبق گفته صمد حسن‌زاده، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، مشکلاتی چون سیاست‌های سخت‌گیرانه بانک مرکزی، کسری تجاری و موانع ساختاری باعث کاهش ارزش صادرات شده‌اند.
در این گفت‌وگو، به بررسی دلایل کاهش صادرات غیرنفتی و راهکارهای پیش‌روی دولت برای رفع این مشکلات پرداخته خواهد شد. کارشناسان معتقدند که با تقویت تولید رقابت‌پذیر و اصلاح سیاست‌های ارزی و تجاری، ایران می‌تواند به رشد و توسعه پایدار در این حوزه دست یابد.
وی معتقد است: میزان صادرات، نشانگر توانمندی اقتصادی کشور و یکی از عوامل رشد اقتصادی است که طی دهه‌های گذشته به خاطر نوسانات اقتصادی شدید و برخی مشکلات داخلی و خارجی به‌ویژه تحریم‌های ظالمانه از جایگاه و اهداف صادراتی خود دور مانده است.
حسن زاده گفت: مسائل و مشکلاتی که ریشه در برخی سیاست‌ها و برنامه‌های ضد تولید و صادرات دارد. شرایط تحریمی، وجود برخی قوانین و مقررات و آیین‌نامه‌ها و نهادهای موازی، ایجاد سامانه‌های متعدد، فقدان پنجره واحد و جامع و صدور تصمیمات خلق‌الساعه ازجمله برخی از موانع و مشکلات در مسیر توسعه صادرات است.
سوال: با توجه به مشکلاتی که اشاره کردید، مهم‌ترین موانع بر سر راه صادرات کشور چیست؟
صمد حسن‌زاده: مهم‌ترین مانع، سیاست‌های سخت‌گیرانه بانک مرکزی است که ارزش صادرات را کاهش داده. در کنار آن، مشکلات داخلی از جمله وجود قوانین و مقررات پیچیده، سامانه‌های متعدد، و فقدان پنجره واحد برای تسهیل صادرات به چشم می‌خورد. همچنین، تصمیمات ناگهانی و بدون برنامه‌ریزی دقیق، صادرکنندگان را با دشواری‌های زیادی مواجه کرده است.
سوال: با توجه به تحریم‌ها، چه چالش‌هایی در مسیر صادرات غیرنفتی کشور وجود دارد؟
حسن‌زاده: صادرات غیرنفتی ما هنوز به‌طور عمده بر خام‌فروشی متکی است؛ برای مثال، ده قلم عمده صادراتی به ارزش ۲۰ میلیارد دلار بیشتر شامل مشتقات نفت و گاز است. رشد واقعی اقتصادی و کاهش وابستگی به درآمد نفتی تنها با افزایش ارزش‌افزوده محصولات صادراتی امکان‌پذیر است. همچنین، کسری تجاری به‌طرز چشم‌گیری افزایش یافته که نشان‌دهنده سیاست‌های ارزی و تجاری نامناسب است.
سوال: برای توسعه صادرات، چه تغییراتی در سیاست‌گذاری‌ها پیشنهاد می‌کنید؟
حسن‌زاده: اولویت اصلی باید بازنگری در سیاست‌های ارزی و تجاری باشد تا صادرات رقابت‌پذیر و پایدارتر شود. همچنین، دیپلماسی اقتصادی قوی و توسعه روابط تجاری با کشورهای مختلف ضروری است. تمرکز ما در حال حاضر بر روی تعداد محدودی از شرکای تجاری است که حدود ۷۳ درصد از صادرات کشور را تشکیل می‌دهند. این وابستگی بالا به چند شریک، ما را در برابر نوسانات و تنش‌ها آسیب‌پذیر می‌کند.
سوال: درباره اهمیت صادرات خدمات فنی و مهندسی توضیح دهید.
حسن‌زاده: صادرات خدمات فنی و مهندسی می‌تواند یک موتور محرکه در توسعه صادرات غیرنفتی باشد. کشور ما توان بالایی در این حوزه دارد و صادرات خدمات فنی در سال ۱۴۰۲ حدود ۱٫۳ میلیارد دلار بوده است. با حمایت دولت و تقویت برند خدمات فنی و مهندسی ایرانی، می‌توانیم این حوزه را به یک بخش مهم صادراتی تبدیل کنیم. اما موانعی مانند تفسیر بانک مرکزی از قوانین، موجب شده که صادرکنندگان این حوزه با مشکلات بانکی مواجه شوند.
سوال: زیرساخت‌های حمل‌ونقل و تأمین مالی چه تاثیری بر صادرات کشور دارند؟
حسن‌زاده: زیرساخت‌های حمل‌ونقل ما ضعیف است و این ضعف باعث افزایش هزینه تمام‌شده کالاهای صادراتی می‌شود. علاوه بر این، نظام تأمین مالی تولید و صادرات دچار مشکل است و به همین دلیل سیاست‌های حمایتی و مشوق‌های صادراتی اهمیت زیادی پیدا کرده‌اند.
سوال: پیشنهاد شما به دولت چهاردهم برای بهبود شرایط صادرات چیست؟
حسن‌زاده: بهترین اقدام، برداشتن موانع و تسهیل شرایط برای صادرکنندگان است. از دولت چهاردهم که با نگاه اقتصادی مناسب وارد میدان شده، انتظار داریم که به نظرات و خواسته‌های بخش خصوصی توجه کند و آن‌ها را در سیاست‌گذاری‌ها مدنظر قرار دهد تا صادرات کشور تقویت شود و رشد اقتصادی پایدار تحقق یابد.
در پایان می‌توان نتیجه گرفت که صادرات غیرنفتی برای ایران نه‌تنها یک ضرورت اقتصادی، بلکه فرصتی برای ایجاد یک اقتصاد پویا و مستقل است.
گسترش صادرات غیرنفتی می‌تواند نقش موثری در کاهش وابستگی به نفت، افزایش درآمدهای ارزی، ایجاد اشتغال، تقویت تولید داخلی، و ارتقای جایگاه کشور در بازارهای جهانی داشته باشد. برای رسیدن به این اهداف، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، حمایت از تولید رقابت‌پذیر و بهبود زیرساخت‌های تجاری است. با استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی و بهره‌گیری از فرصت‌های بین‌المللی، ایران می‌تواند مسیر رشد و توسعه پایدار را از طریق تقویت صادرات غیرنفتی هموار کند.
