یازاکو، جعفر ساعی‌نیا_ زنجان، این شهر تاریخی در شمال‌غرب ایران، نه‌تنها یکی از مهدهای فلزکاری کشور است، بلکه عنوان رسمی «شهر جهانی ملیله» را نیز از شورای جهانی صنایع دستی دریافت کرده است. هنر ملیله‌کاری زنجان با سابقه‌ای که برخی پژوهش‌ها آن را تا ۳۳۰ تا ۵۵۰ سال پیش از میلاد ردیابی می‌کنند و مستندات مکتوبش به قرن دهم هجری بازمی‌گردد، یکی از اصیل‌ترین و ظریف‌ترین رشته‌های صنایع دستی ایران است. امروز بیش از ۳۰ کارگاه فعال ملیله در زنجان فعالیت دارند و هنرمندانی همچون عبدالحمید محرر و محسن یزدانشناس موفق به دریافت مهر اصالت این هنر از نهادهای معتبر بین‌المللی شده‌اند.
در کنار آن، مس‌گری زنجان با تکیه بر وجود معادن غنی مس و تجربه‌ی چندصدساله، محصولاتی متنوع از ظروف کاربردی تا آثار تزئینی تولید می‌کند؛ آثاری که کیفیت و تنوع‌شان در بسیاری از موارد از مراکز شناخته‌شده‌تری مانند اصفهان کمتر نیست، بلکه در برخی جنبه‌ها پیشرو هم هست. با این حال، ملیله و مس زنجان به‌رغم این پیشینه و ظرفیت، در سکوت رسانه‌ای و کم‌توجهی بازار ملی گرفتار مانده‌اند.
این بی‌توجهی به‌هیچ‌وجه یک خطای کوچک نیست؛ بلکه مصداق از دست رفتن سرمایه‌های فرهنگی کشور است. در حالی‌که اصفهان با سرمایه‌گذاری در تبلیغات و بازاریابی جهانی صنایع دستی‌اش را به برند ملی و بین‌المللی بدل کرده، زنجان حتی در داخل ایران هم به اندازه ظرفیتش دیده نمی‌شود. بازار بزرگ مس زنجان و ده‌ها کارگاه ملیله، هنوز بدون یک استراتژی منسجم بازاریابی، به روش‌های سنتی و کم‌اثر متکی‌اند.
مسئولان میراث فرهنگی و نهادهای اقتصادی استان باید پاسخ دهند: چرا «شهر جهانی ملیله» هنوز در برنامه‌های ملی گردشگری جایگاهی درخور ندارد؟ چرا محصولات این هنرمندان در نمایشگاه‌های بین‌المللی صنایع دستی حضور پررنگ ندارند؟ و چرا فروشگاه‌های اینترنتی زنجان، که می‌توانستند این هنر را به بازار جهانی پیوند دهند، تا این اندازه کم‌جان عمل کرده‌اند؟
اگر امروز هنرمندان ملیله و مس‌گری زنجان در کارگاه‌های کوچک و خانوادگی، بی‌هیچ حمایت مالی و بازاریابی جدی، به کار ادامه می‌دهند، مسئولیت این وضعیت تنها بر دوش خود آن‌ها نیست. این یک ناکامی ساختاری در معرفی و حمایت از میراثی است که می‌تواند نه‌فقط برای زنجان، بلکه برای اقتصاد فرهنگی ایران مزیت رقابتی ایجاد کند.
راه نجات روشن است: بازاریابی حرفه‌ای، مستندسازی بین‌المللی، حضور در نمایشگاه‌های جهانی، ایجاد مراکز فروش دائمی در شهرهای گردشگرپذیر و سرمایه‌گذاری در فروش آنلاین. این‌ها نه رویا، بلکه حداقل‌هایی است که می‌تواند زنجان را از سایه خارج کند. هنری که هزاران سال دوام آورده، شایسته نیست در قرن ۲۱ قربانی بی‌اعتنایی و مدیریت کوتاه‌مدت شود.