تبریز، به واسطه قدمت تاریخی و دیرینگی، همچون برخی دیگر از کلانشهرهای کشور، با چالش‌ها و معضلات متعددی همچون وجود بافت های فرسوده شهری، حاشیه نشینی و معضلات ترافیکی مواجه است و علی رغم تلاش و برنامه ریزی های سالانه و ادواری در دهه‌ها و دوره‌های مختلف، این معضلات به دلیل محدودیت منابع مالی و نیز کندی فرایندهای اجرایی طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی، کم تر به سمت رفع و حل زیربنایی سوق یافته‌اند.
تعدد و پراکندگی خیابان‌ها و معابر تنگ و باریک فاقد شکل و طراحی‌های مهندسی و عمدتا خارج از اصول شهرسازی مدرن و مهم تر از این ها، تراکم و انباشت واحدهای مسکونی و تجاری بسیار در دل این خیابان ها و معابر اغلب قدیمی که به شکلی ساندویچی در هم تنیده اند، به خودی خود، معضل و چالش بزرگ شهرهایی همچون تبریز به شمار می روند که به تبع همین محدودیت ها، چالش هایی همچون محدودیت خدمات رسانی مناسب، نوسازی و بهسازی بافت های شهری، ترددهای روزانه شهروندان و خودروها و حتی امدادرسانی و الزامات ایمنی در این قبیل مناطق را به وجود آورده و بن بستی آزاردهنده را سبب شده اند.
مسیرگشایی، مقدمه بازآفرینی موفق شهری
از جمله مهم ترین و کلیدی ترین روش ها و برنامه های راهبردی در حوزه شهرسازی و عمران شهری به منظور رفع چنین معضلاتی و افزایش ضریب ایمنی، تسریع خدمات رسانی و بهسازی و مقاوم سازی بافت های فرسوده شهری، که در اصطلاح کلی به بازآفرینی شهری معروف می باشد، طراحی و اجرای طرح های مسیرگشایی، در محلات و بافت های قدیمی و گرفتار بن بست ترافیکی و خدمات رسانی است که عمدتا در پروسه نوسازی و توسعه متوازن شهرها مورد توجه مدیران شهری قرار می گیرد.
تبریز و مدیریت شهری آن نیز از این قاعده کلی و البته علمی و فنی مستثنی نیست و تقریبا در هر دوره، اجرای طرح ها و پروژه های مسیرگشایی متعدد و جدید در مناطق مختلف شهری در دستور کار شهرداری قرار گرفته است، چه آن زمان که در دهه ۸۰، مدیریت شهری وقت، با طراحی و اجرای ۷۰ رشته خیابان و مسیرگشایی جدید، موفق به اجرای بالغ بر ۱۵۰ کیلومتر مسیرگشایی جدید در داخل شهر تبریز گردید و چه در دوره فعلی که مدیریت شهرداری با حمایت ها و همراهی های شورای شهر و شهروندان فهیم تبریزی، پای کار تسریع و اتمام مراحل اجرایی ده ها طرح مسیرگشایی جدید شده است.
خروج تبریز از بن بست مسیرگشایی
در حال حاضر، شهرداری تبریز در کنار اجرای ضربتی پروژه های متعدد عمرانی و خدماتی نظیر، تقاطع های غیرهمسطح زمین گیر شده، که دو مورد از این تقاطع ها در یک ماه اخیر مورد بهره برداری قرار گرفته است و نیز تسریع روند افتتاح ایستگاه های خط یک مترو، در حال اجرا و تکمیل ده ها رشته مسیرگشایی جدید در مناطق مختلف شهری است که برخی از این طرح ها به اتمام رسیده و برخی دیگر در آستانه بهره برداری و اتمام قرار گرفته اند.
در این میان، شهردار تبریز با اذعان به اهمیت اجرای طرح های مسیرگشایی، از برنامه‌ریزی برای اتمام پروژه‌های اولویت‌دار و مهم عمرانی در این بخش تا پایان سال‌جاری خبر داده و می‌گوید: با توجه به بلاتکلیفی برخی پروژه های مسیرگشایی که اغلب عمری ۱۰ ساله دارند، بر اساس مصوبه شورای اسلامی شهر در رابطه با پروژه‌های مسیرگشایی در سال ۱۴۰۱ و الزامات آن مبنی بر عملیاتی کردن خزانه متمرکز برای تامین مالی مسیرگشایی‌ها، اقدامات اثربخشی در این حوزه آغاز کرده ایم.
یعقوب هوشیار همچنین با بیان این که اعتبار پروژه های مسیرگشایی به صورت متمرکز مدیریت می‌شود، ادامه می‌دهد: سیاست شهرداری در دوره فعلی، تکمیل و بهره‌برداری از یک پروژه مسیرگشایی برای هر منطقه از مناطق دهگانه شهرداری است، به ظوری که پروژه‌هایی که به دلیل سال ها بلاتکلیفی، شهروندان را با مشکل مواجه کرده اند، در اولویت اجرایی قرار دارند که امیدواریم تا پایان سال شاهد افتتاح این پروژه‌ها باشیم.
۱۵۳ طرح مسیر گشایی مصوب
فریدون بابایی‌اقدم، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تبریز نیز درباره مسیرگشایی‌های مصوب می‌گوید: ۱۵۳ مسیر مصوب مسیرگشایی با ۶۸۰ هکتار وسعت در تبریز وجود دارد که تعدادی پروژه و مسیر جدید نیز بعدا به آمار پروژه های مصوب اضافه شده است.
وی با قدردانی از تسریع روند اجرای پروژه‌های مسیرگشایی در دوره فعلی ادامه می‌دهد: عملیاتی کردن خزانه متمرکز در خصوص تخصیص اعتبارات برای مسیرگشایی در قالب بودجه مصوب سال‌جاری، تشکیل ستاد توسعه معابر شهری متشکل از معاونت شهرسازی، حمل و نقل و ترافیک، فنی و عمرانی، اداره املاک، مدیریت برنامه و بودجه و مناطق دهگانه به تناسب موارد مطروحه و ارائه گزارش‌های مستمر ادواری سه ماهه به شورای شهر، ایجاد سامانه نقشه ثبت شبکه معابر طرح تفصیلی و موقعیت مکانی املاک واقع در مسیر با لینک به سامانه شهرسازی توسط سازمان آمار و فناوری شهرداری با مشارکت معاونت شهرسازی از جمله خواسته‌های اصلی از مدیریت شهری اعم از شورا و شهرداری بود تا در این دوره به حوزه مسیرگشایی توجه بیشتری شده و بخشی از تعهدات چندین ساله عملیاتی شود.
خزانه داری متمرکز، صندوق مالی مسیرگشایی ها
همچنین، علی نوای باغبان نایب رئیس شورای اسلامی شهر تبریز نیز معتقد است: اختصاص اعتبار برای مسیرگشایی‌ها از خزانه متمرکز، انتظاری صحیح و به جا بوده و باید در این راستا از خزانه به ویژه مناطقی که معین تعریف شده استفاده کنیم.
وی ادامه می‌دهد: برای توسعه و تسریع مسیرگشایی، تعامل با دستگاه‌های ذی‌ربط مانند استانداری، راه و شهرسازی و دیگر نهادها ضروری است و بودجه هر سال در حوزه مسیرگشایی باید تقسیم‌بندی شده و قابل پیگیری و نظارت باشد.
تبریز و انقلاب مسیرگشایی
عزم و همت شبانه روزی شورای اسلامی شهر و شهرداری تبریز در ماه های اخیر برای تسریع روند تملک، طراحی و اجرای ده ها پروژه مسیرگشایی مصوب و لازم الاجرا در مناطق مختلف شهری، امروز به مرحله ای از پی گیری و اجرا رسیده است که در کم تر از ۸ ماه، برخی از این پروژه ها به بهره برداری رسمی رسیده و مابقی نیز در آستانه اتمام نهایی قرار گرفته اند، ضمن این که، دیگر طرح های در دست اجرا، بنا بر وعده شهردار تبریز، تا پایان سال جاری مورد بهره برداری قرار خواهند گرفت.
در حال حاضر و با اجرای طرح ضربتی تکمیل پروژه های مسیرگشایی، در تمامی مناطق دهگانه شهرداری تبریز، پروژه های مسیرگشایی، در راس برنامه ها و اقدامات عمرانی و فنی شهرداری قرار گرفته اند که ناظران بیرونی و کارشناسان مسایل شهری، از این همت و عزم سازمانی، تحت نام “انقلاب مسیرگشایی” یاد می کنند.
پروژه هایی همچون، ۲۴ متری سیلاب قوشخانه، ۱۸ متری کوی امام زاده در محدوده شهرداری منطقه یک، ۳۵ متری ابرار در حوزه منطقه دو، ۲۴ متری شهید علی پور در محدوده شهرداری منطقه ده، مسیرگشایی خیابان های حکیمی، غیاث، امتداد لک لر، سالاری و حافظ در محدوده شهرداری منطقه سه، ۲۴ متری فلسطین جنوبی و ۱۸ متری شهید بی مثل در محدوده شهرداری منطقه چهار، ۲۴ متری کرکج، ۶۰ متری دوکمال و تعریض ضلع جنوبی جاده تهران در محدوده شهرداری منطقه پنج، مسیرگشایی ۳۵ متری صنعتگران به مایان، پروژه های خیابان شهید سعیدی و شهید صمدی در محدوده شهرداری منطقه هفت، پروژ ۲۰ متری استاد عابد در محدوده شهرداری منطقه ۹ و پروژه های ۴۵ متری انقلاب و ۲۴ متری علی بقال در محدوده شهرداری منطقه ده، از جمله مهم ترین طرح های مسیرگشایی سال جاری شهرداری تبریز به شمار می روند که در قالب طرح ضربتی تکمیل و اتمام طرح های بلاتکلیف مسیرگشایی، در دستور کار شهرداری قرار گرفته اند.
از این بین تنها، طرح هایی همچون ۲۰ متری استاد عابد در منطقه خاوران به بهره برداری رسیده و ۵ طرح مهم دیگر نیز، طی روزها و هفته های پیش رو، به بهره برداری خواهند رسید.
۵ مسیرگشایی جدید در آستانه بهره برداری
در همین حال، شهردار تبریز با ابراز خرسندی از روند اجرایی برخی از طرح های مسیرگشایی شهرداری در ماه های گذشته، از افتتاح قریب الوقوع ۵ پروژه مسیرگشایی جدید در نقاط مختلف تبریز خبر می دهد.
یعقوب هوشیار می گوید: پروژه های مسیرگشایی ۳۵ متری ابرار، شهید بی مثل، شهید علی پور، علی بقال و ۳۵ متری صنعتگران به مایان با شتاب و جدیت بیشتر و بر اساس زمان بندی صورت گرفته در حال اجرا هستند و به نوبت مورد بهره برداری قرار خواهند گرفت.
شهردار تبریز در ادامه همچنین به روند اجرایی مسیرگشایی ۴۵ متری انقلاب به عنوان یکی از بزرگ ترین و مهم ترین پروژه های مسیرگشایی شهرداری نیز اشاره و تصریح می کند: روند اجرایی تملک و آزادسازی املاک و واحدهای واقع در مسیر این پروژه نیز در حال انجام است و این طرح بزرگ، با تسهیلات ۵۰۰ میلیارد تومانی اجرا خواهد شد.
هوشیار در عین حال با تاکید بر ضرورت و اهمیت اجرای طرح های مسیرگشایی در مناطق مختلف شهری می افزاید: تسهیل تردد، نوسازی و احیاء بافت های قدیمی و فرسوده شهری، رونق اقتصادی محلات، کمک به روان سازی ترافیک، خروج محلات و معابر شهری از بن بست چندین ساله و رفع خطر از محلات و مناطق شهری از اهداف و مزایای اجرای طرح های مسیرگشایی به شمار می رود.
جراحی فراگیر شهری
نباید فراموش کرد، علاوه بر اهمیت و تاثیر بسزای اجرای پروژه های مسیرگشایی در نوسازی و بهسازی بافت های قدیمی و نیز ساماندهی علمی و اصولی به سکونتگاه های غیر رسمی در پروسه بازآفرینی شهری، این قبیل پروژه ها در حوزه مدیریت بحران نیز قابل توجه هستند، به طوری که در سایه اجرای این پروژه ها، امکان خدمات رسانی و اندادرسانی به مناطق و محلات شهری در مواقع بروز بحران، با راحتی و سرعت بیشتری امکان پذیر می شود.
همچنین، ایجاد ارزش افزوده در محلات و مناطق شهری، نوسازی بافت های شهری، رونق ساخت و ساز، ایجاد اشتغال، خروج شهر از بن بست و مشکلات ترافیکی، بهسازی محیط شهری، تسهیل ترددهای شهری و نظم بخشی به اصول شهرسازی و مدرن از جمله تلعات و اثرات مثبت اجرای طرح های مسیرگشایی در تبریز به شمار می رود.
تردید نمی توان کرد که با اتمام و بهره برداری از پروژه های مسیرگشایی تبریز، این شهر در بازه زمانی کوتاه و دست کم تا پایان دوره فعلی، چهره این شهر متحول شده و زمینه برای تسهیل زندگی شهروندان و رضایتمندی حداکثری آنان فراهم خواهد شد.
