به گزارش پایگاه خبری یاز اکو به نقل از تجارت‌نیوز، انرژی های تجدیدپذیر به عنوان تنها راهکار بشر در برابر تغییرات اقلیمی معرفی شده‌اند. تغییرات اقلیمی بهعنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های جهانی قرن بیست و یکم با پیامدهای گسترده‌ای برای اقتصادها، جوامع و زیست‌بوم‌ها در سراسر جهان ظاهر شده است. ایران نیز به عنوان یک بازیگر اصلی در بازار جهانی انرژی از این روند مستثنی نیست. تأثیرات تغییرات اقلیمی بر بازار انرژی ایران چندوجهی است و چالش‌ها و فرصت‌هایی را برای سیاست‌گذاران، مشاغل و شهروندان کشور ایجاد می‌کند.
فهرست
چالش‌های تغییرات اقلیمی
یکی از مهم‌ترین چالش‌های ناشی از تغییرات اقلیمی برای بازار انرژی ایران، کمبود روزافزون منابع آب است. ایران در حال حاضر با بحران شدید آب دست و پنجه نرم می‌کند، به طوری که بیش از نیمی از استان‌های آن سطح بالایی از تنش آبی را تجربه می‌کنند. با ادامه افزایش دمای جهانی، با خشکسالی‌های مکرر و شدید، کاهش بارندگی و افزایش نرخ تبخیر انتظار می‌رود که وضعیت بدتر شود. این امر پیامدهای مستقیمی برای بخش انرژی ایران دارد، زیرا آب یک ورودی حیاتی برای فرآیندهای مختلف تولید انرژی، از جمله تولید برق آبی، خنک‌سازی نیروگاه حرارتی، و استخراج نفت‌وگاز است.
فرسودگی زیرساخت‌های برق ایران
علاوه بر این، انتظار می‌رود تغییرات اقلیمی عدم تعادل عرضه و تقاضای برق در ایران را تشدید کند. بخش برق کشور در حال حاضر برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده برای برق که پیش‌بینی می‌شود. در دهه آینده سالانه ۶درصد افزایش یابد، تلاش می‌کند. افزایش دما به احتمال زیاد منجر به مصرف بیشتر برق، به‌ویژه برای تهویه مطبوع و تبرید، فشار بیشتر شبکه و افزایش خطر خاموشی خواهد شد. این وضعیت با این واقعیت تشدید می‌شود که زیرساخت‌های برق ایران در حال پیر شدن است و نیاز به سرمایه‌گذاری قابل توجهی برای بهبود کارایی و انعطاف‌پذیری خود در برابر خطرات مرتبط با آب‌وهوا دارد.
پیش به سوی انرژی های تجدیدپذیر
به نقل از energyportal، تغییرات آب‌وهوایی همچنین فرصت‌هایی را برای ایران فراهم می‌کند تا ترکیب انرژی خود را متنوع کند و به سمت سیستم انرژی پایدارتر و انعطاف پذیرتر حرکت کند. یکی از این فرصت‌ها در پتانسیل گسترده انرژی‌های تجدیدپذیر کشور، به‌ویژه در انرژی خورشیدی و بادی نهفته است. پیش‌بینی می‌شود که ایران ۵۳۰۰۰ مگاوات ظرفیت خورشیدی بالقوه و ۱۲۰۰۰ مگاوات ظرفیت بادی دارد که در صورت بهره‌برداری از این ظرفیت می‌تواند به میزان قابل توجهی اتکای آن به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهد و به تلاش‌های جهانی برای کاهش تغییرات آب‌وهوایی کمک کند.
سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند به ایران کمک کند تا چالش‌های کمبود آب خود را برطرف کند، زیرا تولید انرژی خورشیدی و بادی در مقایسه با منابع انرژی معمولی به حداقل ورودی آب نیاز دارد. علاوه بر این، گذار به سیستم انرژی کم کربن می‌تواند فرصت‌های اقتصادی جدید و رشد شغلی در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر ایجاد کند و به تنوع بخشیدن به اقتصاد وابسته به نفت ایران و کاهش آسیب‌پذیری آن در برابر قیمت‌های بی‌ثبات جهانی نفت کمک کند.
انرژی تجدیدپذیر؛ ناجی ایران
امروزه اکثر کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه از انرژی های تجدیدپذیر برای رفع نیازهای خود استفاده می‌کنند. استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر از آلودگی محیط‌زیست جلوگیری می‌کند. دغدغه دولت‌ها مقابله با آلودگی محیط‌زیست است. ایران دارای چهارمین ذخایر بزرگ نفت و دومین ذخایر گاز طبیعی است. با این حال، با وجود منابع غنی هیدروکربنی، اخیراً کشور علاقه زیادی به توسعه بخش انرژی‌های تجدیدپذیر نشان داده است. علاوه بر این، بر اساس توافق پاریس در مورد تغییرات آب‌وهوایی، ایران متعهد شده است که با سرمایه گذاری داخلی به میزان ۱۷٫۵ میلیون یا ۱۲ درصد با کمک سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی، میزان انتشار دی اکسید کربن را تا ۴ درصد کاهش دهد.
قدمت اکثر نیروگاه های ایران ۴۰ سال است. بنابراین، به دلیل منسوخ شدن فناوری‌ها و خطوط انتقال، برق تولید شده در نیروگاه‌ها با وجود ۳۰ میلیارد دلار هزینه سالانه برای سوخت نیروگاه‌ها از بین می‌رود. امروزه بیشتر کارخانه‌های ایران از سوخت‌های فسیلی به ویژه گاز طبیعی استفاده می‌کنند.
با توجه به استفاده از سوخت‌های فسیلی، در سال ۲۰۱۴ میزان انتشار دی اکسید کربن ایران ۶۰۲ میلیون تن بوده و این کشور را دهمین تولیدکننده گاز دی اکسید کربن در جهان کرده است. بخش انرژی کشور ۳۳ درصد از انتشار دی اکسید کربن در ایران را تشکیل می‌دهد.
دلایل اصلی علاقه ایران به توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، بهبود امنیت انرژی، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و تامین نیاز برق داخلی است. علاوه بر این، امیدوار است که به یک قطب انرژی تبدیل شود که بتواند برق مازاد بر صادرات را به کشورهای همسایه صادر کند. علاوه بر این، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی در این بخش است، زیرا تامین مالی برای ساخت نیروگاه در ایران بزرگترین چالش است. این کشور اهداف سرمایه‌گذاری ۶۰ میلیارد دلاری را تا سال ۲۰۲۵ تعیین کرده است که قبل از لغو تحریم‌های هسته‌ای بسیار بلندپروازانه به نظر می‌رسد.
پتانسیل ایران در انرژی تجدیدپذیر
دو نوع منبع انرژی داریم:۱٫انرژی تجدیدپذیر (زمین گرمایی، خورشیدی، بادی و….) ۲٫انرژی غیرتجدیدپذیر (سوخت‌های فسیلی)
در طول قرن گذشته، سوخت‌های فسیلی تامین‌کنندگان اصلی مصرف انرژی در جهان بوده‌اند.
ایران یک کشور خاورمیانه است که در منطقه پرتوتابی قراردارد و بنابراین از مزایای متمایز انرژی خورشیدی برخوردار است. اولین نیروگاه خورشیدی ایران با ظرفیت ۲۵۰ کیلووات در سال ۱۳۸۷ در شیراز احداث شد. نیروگاه های فتوولتاییک ایران تا سال ۱۳۹۴ در مجموع ظرفیت کمتر از ۵ مگاوات داشتند.
انرژی‌های تجدیدپذیر با سریع‌ترین نرخ در بخش برق رشد خواهند کرد و نزدیک به ۳۰ درصد از کل تقاضا را در سال ۲۰۲۳ به خود اختصاص خواهند داد.
انرژی بادی به دلایلی مانند عدم آلودگی، تجدیدپذیر، جاذبه توریستی و غیره به منظور تولید برق بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. انرژی بادی از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ به طور متوسط سالانه ۵۰ درصد افزایش یافته است.
دومین منبع بزرگ انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران، انرژی بادی است. در ایران اولین توربین‌های بادی در شهرهای شمالی رودبار و منجیل. در حال حاضر ۲۰۴ توربین بادی مختلف در سراسر کشور تقریباً ۱۷۰ مگاوات برق تولید می‌کنند.
ظرفیت نیروگاه های بادی ۱۵۲۱۳۰ کیلووات است که تاکنون ۸۵ سایت مناسب در ۲۶ منطقه احداث شده است. منجیل، بینالود و کهک به ترتیب بیشترین نیروی باد را تولید می‌کنند. نقشه پتانسیل بادی ایران نشان می‌دهد که این کشور فضای زیادی برای انرژی باد دارد. بر اساس نقشه های موجود، ایران از نظر سرعت باد و تراکم دارای پتانسیل بالایی است.
چرا انرژی تجدیدپذیر مناسب ایران است؟
ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خود از پتانسیل انرژی سبز بالایی برخوردار است. در دوره دهه ۱۹۵۰ تا ۲۰۰۰، برق آبی به سرعت در حال توسعه بود و ۱۴ درصد به برق تولید شده در کشور کمک می‌کرد. با این حال، به دلیل شرایط خشکسالی اخیر، کشور مجبور شد برای منابع جدید تولید برق عقب بماند. در حال حاضر، ۲۰۰ مگاوات انرژی توسط منابع انرژی تجدیدپذیر، عمدتاً توسط منابع انرژی بادی و خورشیدی تولید می‌شود. انرژی بادی و خورشیدی به دلیل ویژگی‌های توپوگرافی، محبوب‌ترین انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران هستند.
دولت ایران به دلیل وجود دالان‌های بادی کشور که توسط جریان‌های اقیانوس اطلس، مدیترانه و اقیانوس هند ایجاد شده است، انرژی بادی را بر سایر منابع انرژی تجدیدپذیر اولویت می‌دهد. ایران دارای ظرفیت انرژی بادی ۳۰ هزار مگاوات است.
همچنین پتانسیل عظیمی برای تولید انرژی خورشیدی وجود دارد. ایران به طور متوسط سالانه ۳۰۰ روز آفتابی دارد. DNI(تابش معمولی مستقیم) در ایران تا ۵٫۵ کیلووات ساعت بر متر مربع در روز است. به خصوص، مناطق مرکزی و جنوبی کشور مستعد دریافت تابش خورشیدی بالای ۵٫۲-۵٫۴ کیلووات ساعت بر متر مربع در روز هستند.
پتانسیل انرژی زمین گرمایی در ایران
طبق مطالعات انجام شده در دانشگاه استنفورد، ایران دارای ۱۴ مکان در سراسر کشور است که پتانسیل تولید انرژی زمین گرمایی را دارند. در حال حاضر ۱۳ حلقه چاه زمین گرمایی در مشکین شهر در شمال غرب ایران حفر شده است که ۵ حلقه چاه آن ۵ مگاوات تولید می کنند. در مجموع در حال حاضر ۵۹ هزار مگاوات از ظرفیت ۷۶ هزار مگاواتی انرژی در ایران تولید می‌شود. سهم انرژی‌های تجدیدپذیر کمتر از ۱٪ (۰٫۳۲٪) است. برنامه‌ریزی شده است که تولید انرژی‌های تجدیدپذیر به ترتیب در سال‌های ۲۰۲۰، ۲۰۲۱ و ۲۰۲۵ به ۳۵۴۰ مگاوات، ۵۰۰۰ مگاوات و ۷۰۰۰-۱۰۰۰۰ مگاوات افزایش یابد.
ایران مصرف انرژی بالایی دارد و تقاضا به صورت سالانه در حال افزایش است. مصرف برق ایران سالانه ۵/۶ درصد رشد می‌کند. پیش‌بینی می‌شود که مصرف برق تا سال ۲۰۳۰ به ۴۴۴ میلیون مگاوات ساعت برسد. علاوه بر این، نیروگاه‌های حرارتی قدیمی مقادیر زیادی دی اکسید کربن منتشر می‌کنند. در این راستا، روی آوردن به انرژی سبز به ایران در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، کاهش تقاضای هیدروکربن داخلی و جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی کمک می‌کند. در نتیجه توسعه انرژی سبز در ایران، کشور می‌تواند وابستگی به هیدروکربن‌ها برای تولید انرژی را کاهش دهد که این امر باعث افزایش صادرات نفت‌وگاز و در نتیجه تاثیر مثبت بر بودجه کشور می‌شود و علاوه بر این، ایران می‌تواند کاهش میزان انتشار دی اکسید کربن و توسعه با توجه به فناوری‌ها و فرآیندهای جدید. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند از موقعیت جغرافیایی مساعد ایران در زمینه سایت‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، تعرفه‌های جدید خوراک و نرخ بازدهی بالا سود ببرند.
