به گزارش پایگاه خبری یازاکو، به نقل از تجارت‌نیوز، در ماه‌های گذشته تضعیف تراز تجاری کشور انتقادات زیادی به دنبال داشته و حالا به نظر می‌رسد این وضعیت باعث شده وزیر امور اقتصادی و دارایی به‌عنوان سخنگوی اقتصادی دولت، برای پنهان کردن آن، نحوه ارائه آمار تجاری را تغییر دهد. سیداحسان خاندوزی اخیرا گفته است که مجموع تجارت خارجی کشور در ۹ ماهه امسال ۱۱۲ میلیارد دلار بوده که نسبت به ۹ ماهه مشابه سال قبل بیش از هفت درصد افزایش داشته است.
او همچنین گفته است که گمرک برای اولین بار گزارش تجارت خارجی ماهانه را با احتساب آمار صادرات نفت، برق و خدمات فنی و مهندسی محاسبه کرده که بر این اساس در ۹ ماهه ۱۴۰۲ میزان صادرات کشور ۱۵ میلیارد دلار بیش از میزان واردات کشور بوده است؛ به این معنا که بیش از ۶۳ میلیارد دلار ارزش صادرات نفت و غیرنفتی کشور و بیش از ۴۸ میلیارد دلار ارزش واردات کشور در ۹ ماهه ۱۴۰۲ بوده است.
فهرست
پنهان‌کاری دولت با اعلام آمار «تجمعی» صادرات
اما این موضوع انتقاد برخی فعالان اقتصادی را به دنبال داشته است. برای مثال محمد لاهوتی -رئیس کنفدراسیون صادرات ایران در توییتر از این موضوع انتقاد کرده و نوشته که منفی شدن تراز تجاری کشور، سخنگوی اقتصادی دولت را مجبور کرده، آمار صادرات (نفتی و غیرنفتی) را به صورت تجمعی اعلام کند. او همچنین خطاب به وزیر اقتصاد نوشته است: «با این بدعت، به‌جای آسیب‌شناسی و حل مسئله، صورت مسئله را پاک کردید.»
مهدی طباطبایی –مشاور کنفدراسیون صادرات- نیز در همین رابطه در توییتر تاکید کرده که نحوه ارائه آمارتجارت خارجی برای پنهان کردن کاهش صادرات غیرنفتی، نتیجه سیاست‌گذاری نادرست بانک مرکزی است که به‌جای کنترل تورم و کاهش هزینه تولید و رقابتی شدن قیمت‌ها، تنها بر سرکوب ارز صادراتی در بخش غیرنفتی به نفع خواص تمرکز دارد.
البته عبدالناصر همتی –رئیس پیشین بانک مرکزی ایران هم در توییتر به این موضوع واکنش نشان داده و گفته که با رسیدن تراز تجاری ۹ ماهه کشور به منفی ۱۲ میلیارد دلار، گمرک کشور با نوآوری و برای اولین بار، ارزش صادرات ۹ ماهه نفت را هم به آن اضافه و نتیجه را مثبت کرد! او همچنین از دولت خواسته میزان خروج سرمایه از کشور و درصد برگشت ارز صادرات غیرنفتی هم اعلام شود تا قضاوت بهتری نسبت به عملکرد تراز پرداخت‌ها انجام شود.
دوپینگ نفتی آمارهای تجاری
اما این اولین بار نیست که مسئولان دولت به دنبال بازی با اعداد هستند. ماه قبل هم بعد از بالا گرفتن انتقادات نسبت به روند تضعیف تراز تجاری غیرنفتی کشور، وزارت اقتصاد اعلام کرد که تراز تجاری غیرنفتی کشور، مثبت نیست، اما با لحاظ نفت، تراز تجاری کشور بیش از ۱۰ میلیارد دلار مثبت بوده است.
همچنین طبق اعلام این وزارتخانه بخش مهمی از کسری‌های تراز تجاری غیر نفتی ناشی از کاهش قیمت‌های جهانی به ویژه در حوزه محصولات پتروشیمی است که بخش عمده‌ای از صادرات غیرنفتی ایران را تشکیل می‌دهد و قیمت جهانی آنها حدود ۴۰ درصد کاهش یافته است.
به همین دلیل است که با وجود افزایش ۲۷ درصدی وزن در صادرات غیر نفتی نسبت به مدت مشابه سال قبل، کاهش قیمت‌های جهانی موجب شده که صادرات به لحاظ ارزشی تنها ۱.۶ درصد افزایش داشته باشد. علاوه بر این عدم پیچیدگی فناوری در اقتصاد ایران موجب شده که متوسط ارزش یک وزن ثابت از کالاهای صادراتی کمتر از واردات به همان وزن باشد.
چرا تراز تجاری هر روز منفی‌تر می‌شود؟
با وجود تلاش دولت برای ایجاد جریان خبری متفاوت، بررسی آمار هشت ماهه امسال حاکی از روند نزولی ارزش صادرات غیرنفتی است؛ به‌طوری‌که تراز تجاری در هشت ماهه امسال به منفی ۱۰ میلیارد دلار رسیده و این رقم بدون احتساب فصل ۲۷ کتاب مقررات صادرات و واردات که عمدتا شامل محصولات پایه نفتی می‌شود، به منفی ۲۰ میلیارد دلار می‌رسد.
به نظر می‌رسد از جمله مهم‌ترین دلایل تضعیف تراز تجاری، سیاست رفع تعهد ارزی، بخشنامه‌های خلق‌الساعه و ممنوعیت‌های صادراتی ناگهانی، مشکلات تامین مواد اولیه، تعیین مالیات علی‌الحساب برای صادرات، کاهش ارزش کالاهای صادراتی، تنوع پایین کالاهای صادراتی و همچنین مقاصد صادراتی و صادرات کالاهای با ارزش افزوده پایین است که منبع محور هستند و برای تولید آنها فناوری بالایی به کار گرفته نشده است.
در این میان، توجه به این نکته ضروری است که متوسط قیمت واحد صادراتی در هشت ماهه نخست سال جاری به کمتر از ۳۶۰ دلار در هر تن رسیده که این رقم بدون احتساب فصل ۲۷ پایین تر نیز خواهد آمد. این در حالی است که در مدت مشابه سال قبل متوسط قیمت واحد صادراتی کشور حدود ۴۶۶ دلار در هر تن بوده است.
تجمیع آمار صادرات غیرنفتی با پتروشیمی اشتباه است!
در این رابطه صدرالدین نیاورانی، نایب رئیس کمیسیون توسعه صادرات غیرنفتی در گفتگو با تجارت‌نیوز، اظهار کرد: در موارد زیادی آمارهای دقیق در کشور نداریم و اقدام اخیر وزیر اقتصاد مبنی بر تجمیع آمار صادرات نفتی و غیرنفتی هم اقدام اشتباهی بود.
به گفته وی تفکیک نشدن آمارهای تجاری مانع پی‌بینی سیاست‌های اقتصادی می‌شود. در گذشته هم صادرات پتروشیمی را با غیرنفتی جمع کردند که این هم کار درستی نیست و آمارها باید به روال قبل برگردد.
نیاورانی با بیان اینکه کار اقتصادی گم نمی‌شود ودر سیستم مالی یک ریال هم یک ریال است، تصریح کرد: وقتی یک طرف معاملات اقتصادی را از دست می‌دهیم و از استاندارد جهانی و بین‌المللی خارج می‌شویم، نمی‌توانیم موازنه‌های دیگر را درست سر جای خود بنشانیم.
وی همچنین گفت: برخی موانع داخلی به قدری واضع و شفاف است که شک می‌کنیم این از طرف دشمنان در نظر گرفته شده یا دوستان و مسئولان!
