به گزارش پایگاه خبری یازاکو به نقل از مهر، یکی از مسائل مهم در تمامی مناطق جهان میزان بارندگی‌هاست، اما طی سال‌های اخیر با تغییرات اقلیم میزان بارندگی‌ها کاهش و دمای هوا افزایش یافته است. کشور و همچنین استان ما نیز از این قافله عقب نمانده و چنین اتفاقاتی روبه‌رو بوده است.
کاهش بارش‌ها سبب کم شدن آب سدها، رودخانه و دریاچه‌ها و بروز خشکسالی می‌شود.
خطه آذربایجان به طور عام و استان آذربایجان شرقی به طور خاص، تا همین سه دهه قبل سرزمینی با کوه‌های پوشیده از برف، رودخانه‌های جاری فصلی و دائمی پرآب و دشت‌های سرسبز و پر از علفزار بود و در کتاب‌های درسی مدارس ایران، از آن به عنوان استانی حاصلخیز با طبیعت بخشنده یاد می‌شد، اما اکنون این منطقه سال هاست که با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند.
در تشریح درجه بخشندگی طبیعت آذربایجان شرقی، اشاره به این نکته خالی از لطف نیست که رودخانه «آجی چای» (تلخه رود) تا ۲۵ سال قبل سالیانه ۲.۲ میلیارد مترمکعب آب آورد داشت، اما به دلیل خشکسالی و مصرف نادرست، منابع آبی آن به عنوان نتیجه توسعه بی رویه و غیرمنطقی باغات در محدوده آن، اکنون دبی آن در سال به یک دهم کاهش یافته است.
اقلیم کوهستانی آذربایجان شرقی همچنین موجب شده بود که این استان تا اواسط دهه ۱۳۷۰ شمسی از بزرگ‌ترین استان‌های کشور در تولید محصولات کشاورزی دیم محسوب شود و شهرستان کوچکی مانند «هشترود» در دامنه جنوبی رشته کوه‌های «سهند»، «انبار غله ایران» نام گیرد، اما همه این عناوین و القاب زیبا و ثروت آفرین در بیش از دو دهه اخیر به دلیل خشکسالی از ذهن مردم پاک شد.
بدون شک بزرگ‌ترین آسیب وقوع خشکسالی مداوم در آذربایجان شرقی در سال‌های گذشته، خشک شدن دریاچه ارومیه بود که هر چند با تشکیل «ستاد احیا»، گام‌های اساسی برای احیای آن برداشته شد، اما بدون شک موفقیت برنامه‌های ستاد نیز تحت الشعاع سیر نزولی بارندگی در حوضه‌های آبی پیرامون دریاچه است و تا میزان بارش به حد معمول نرسد، اجرای برنامه‌های احیا برای بازگرداندن «نگین فیرزوه ای آذربایجان» به حیات و رساندن سطح آب آن به تراز اکولوژیک، به تنهایی جوابگو نخواهد بود.
در هر حال، خشکسالی به عنوان پدیده‌ای طبیعی که باید در سایه تدوین و اجرای برنامه‌های کارشناسی شده و علمی مدیریت شود، آسیب جدی بر طبیعت آذربایجان شرقی وارد کرده که دامنه آن از حوزه‌های کشاورزی و محیط زیست به تنش آب شرب در تبریز و چند شهر دیگر آذربایجان شرقی کشیده شده است.
تا اواخر پاییز سال جاری چندان بارشی در آذربایجان شرقی اتفاق نیافتاده و از زمستان بارش‌ها شروع شدند.
وضعیت بارش‌ها در آذربایجان شرقی
یوسف غفارزاده، مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی در خصوص میزان بارندگی‌ها طی سال جاری در استان اظهار کرد: مجموع بارش‌ها طی سال جاری در آذربایجان شرقی تا ۱۱ بهمن ماه سال آبی (۱۴۰۲-۱۴۰۳) ۱۱۲۸ میلیمتر است که این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۵۲.۸ درصد افزایش و نسبت به مشابه دراز مدت ۹.۹ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
وی ادامه داد: بیشترین بارش‌ها در سال جاری در ایستگاه اهر با ۱۴۷۸ میلی متر و کمترین بارش در ایستگاه ملکان با ۵۵۸ میلی متر و بیشترین افزایش در ایستگاه اهر با ۳۴.۹ درصد و بیشترین کاهش در ملکان با ۵۷.۴ درصد نسبت به دراز مدت اتفاق افتاده است.
وی افزود: متوسط درجه حرارت استان تا آخر دی ماه برابر با ۹.۷ سانتیگراد بوده که نسبت به سال آبی قبل ۲.۱ درجه افزایش و نسبت به متوسط دراز مدت ۳.۴ درجه افزایش را نشان می‌دهد.
غفارزاده خاطرنشان کرد: متوسط تبخیر استان تا آخر دی ماه برابر با ۲۷۷.۴ میلیمتر بوده که نسبت به سال آبی قبل ۸.۶ درصد افزایش و نسبت به متوسط دراز مدت ۲۸.۲ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
وی گفت: مجموع حجم جریان تا آخر دی ماه سال آبی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ در ایستگاه‌های مبنای استان برابر با ۲۴.۹ میلیون متر مکعب بوده که نسبت به سال آبی قبل ۱۰۱ درصد افزایش و نسبت به میانگین درازمدت ۶۵ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
وی اضافه کرد: مجموع حجم جریان در ورودی سد ارس نیز میزان جریان تا آخر دی ماه سال آبی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ برابر با ۹۸۵.۶ میلیون متر مکعب است که نسبت به سال آبی قبل ۱ درصد افزایش و نسبت به میانگین دراز مدت ۱۶ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی یادآور شد: مجموع بارش استان تا ۱۱ بهمن ماه سال آبی (۱۳۰۳-۱۴۰۲) ۱۱۲۸ میلیمتر است که این میزان در مدت مشابه سال قبل %۵۲۸ افزایش و نسبت به مشابه دراز مدت ۹.۹ درصد کاهش را نشان می‌دهد که طی سامانه بارشی اخیر در بهمن ماه سال جاری بارش استان ۲۴٫۴ میلیمتر بوده است.
از آنجائیکه بارش‌ها به‌صورت برف بوده و منجر به به ذخایره برفی در حوضه‌های آبریز شده است؛ بنابراین فعلاً در جریان رودخانه‌ها تأثیر گذار نبوده است.
