یازاکو؛ افخم ابراهیمی – ایرج شهین باهر در خصوص فعالیت‌های حوزه‌ی بازآفرینی شهری در دوران تصدی خود بر شهرداری تبریز گفت: در چهار سال گذشته در این حوزه سعی کردیم برنامه‌هایی برای بهبود وضعیت زندگی در مناطق حاشیه‌نشین و سکونتگاههای غیررسمی انجام دهیم.
وی افزود: مسیرگشایی‌ها، ایجاد فضاهای عمومی و ۲۰ کیلومتر پله‌گذاری از اقداماتی بود که در ۴ سال گذشته برای بهتر شدن شرایط زندگی اهالی این منطقه از سوی شهرداری انجام گرفت.
وی ادامه داد: تقویت فضاهای عمومی یک ضرورت برای شرایط بحرانی است؛ علاوه بر این تلاش کردیم در سال‌های آخر بر روی نماسازی و زیباسازی محلات شیب‌دار متمرکز شویم.
شهردار سابق تبریز تصریح کرد: واقعیت این است که شهرداری در حوزه‌ی اطلاع‌رسانی بسیار ضعیف عمل کرده است و شاید یکی از دلایل این مسئله این بود که ما از هر فرصتی صرفاً برای کارهای اجرایی استفاده کردیم نه تبلیغات.
عدم تحقق بازآفرینی شهری در کارزار قوانین متضاد اداری
وی ادامه داد: تلاش کردیم تا در این ۴ سال از تمامی ظرفیت‌های موجود بهره‌مند شویم. در بحث بازآفرینی شهری علیرغم وعده‌ی دولت برای پرداخت سهم ۷۰ درصدی هزینه‌ها، متاسفانه مبالغ بسیار اندکی پرداخت شد که در برابر حجم کارهای صورت گرفته بسیار کم بود.
ایرج شهین باهر با بیان اینکه در بحث بازآفرینی شهری و انتقال مردم از سکونتگاههای غیررسمی سعی کردیم از تجربیات سایر کشورها که تشابهات بسیاری با شهر ما داشتند استفاده کنیم، افزود: آنکارا یک نمونه‌ی موفق در همسایگی ما بود که تجارب ارزشمندشان در از بین بردن بافت حاشیه‌نشینی می‌تواند راهگشایی حل این معضل چندین دهه‌ای در شهر تبریز باشد.
وی گفت: برپایی جلسات متعدد و دیدار از شهر آنکارا و اقداماتی که در این راستا صورت گرفته نشان داد که می‌شود کارهایی را با نگاهی خلاقانه و جدید و بدون تحمیل هیچ بار مالی به دولت انجام داد.
وی افزود: ما می‌توانیم بیشتر از اینکه در اجرای طرح‌ها بر بخش اقتصادی و هزینه‌ها تمرکز کنیم با نگاه و راهکاری جدید و بهره‌مندی از تجربیات موفق سایر کشورها قدم‌های بزرگ و موثر در از بین بردن بافت حاشیه‌نشینی و سکونتگاههای غیررسمی برداریم.
ایرج شهین باهر با بیان اینکه ۲۲۰۰ هکتار کل وسعت منطقه‌ی حاشیه‌نشینی تبریز است، گفت: ما جلساتی را با شرکت‌های خصوصی ترکیه که سابقه‌ی فعالیت در ایران و آنکارا را داشته‌اند برگزار کردیم، آنها قول دادند ظرف مدت ۱۰ سال کل منطقه را اصلاح کنند فقط انتظارشان از ما برای شروع کار یک زمین ده هکتاری و بحث سندها بود.
وی با انتقاد از وجود قوانین و متناقض و سیاست‌های پارادوکس در سازمان‌های مرتبط با شهرسازی گفت: در بحث مدیریت شهری بیشتر از بحث‌های درآمدی و اقتصادی درگیر قوانین دست و پا گیر ادارات موجود هستیم تعدد مراکز تصمیم‌گیری در تحقق بازآفرینی مشکل‌ساز بوده و هست.
جلب همراهی مردم، مهمترین مسئله در حل معضل حاشیه‌نشینی
وی با اشاره به طرح‌هایی که قبل از این در خصوص حذف سکونتگاههای غیررسمی انجام شده گفت: جلب همراهی مردم، مهمترین مسئله در نیل به اهداف توسعه‌ی شهری و بازآفرینی شهری است، نمی‌شود مردم را به اجبار به کاری مجبور کرد. باید مردم طالب باشند.
وی افزود: عدم موفقیت راهکارهای پیشین همانند پرداخت وام و تسهیلات برای نوسازی سکونتگاههای غیررسمی نشان داده است که اتخاذ چنین رویکردی برای مردمی که توان بازپرداخت این وام‌ها را ندارند عملاً عقیم ماندن این طرح‌ها را سبب می‌شود.
وی بر لزوم بازنگری و اصلاح قوانین در این حوزه تاکید کرد و اظهار داشت: در حال حاضر طرحی در مجلس دنبال می‌شود که در آن به دنبال واگذاری زمین‌های حاشیه‌نشینی به ساکنان آنها هستند با تصویب این طرح در مجلس هدف ما برای حذف حاشیه‌نشینی و البته ایجاد ارزش افزوده برای شهر و بازآفرینی شهری محقق نمی‌شود.
وی ادامه داد: چنین طرح‌هایی عمدتاً در تضاد با اهداف بازآفرینی است.
وی تاکید کرد به جای آن که وام و تسهیلات را به ساکنان سکونتگاههای غیررسمی بدهیم و آنها را بدهکار کنیم، این وام به شهرداری‌ها تخصیص یابد. فضا را باز کنیم و مشکلات و موجود در بحث انتقال زمین و اسناد را حل کنیم. شرکت‌های خصوصی ایرانی و خارجی هستند که تمایل به سرمایه‌گذاری به اجرای پروژه‌های این چنینی در ایران دارند و لازم است تا شهرداری و سازمان‌های مرتبط از این فرصت برای جذب سرمایه‌گذاری استفاده کنند.
ساخت و ساز بر روی گسل تبریز ادامه دارد
وی با بیان اینکه متاسفانه در سال‌های اخیر با وجود طرح‌های تفصیلی و جامع گسترش شهر تبریز به سمت گسل نه تنها متوقف نشده بلکه از روی آن هم رد شده است، افزود: این روند همچنان بدون توجه به خطراتی که شهر را تهدید می‌کند ادامه دارد.
این کارشناس حوزه‌ی شهرسازی گفت: تجارب نشان می‌دهد که زلزله‌های تبریز بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ سال یکبار اتفاق افتاده و ۲۴۳ سال از آخرین زلزله بزرگ تبریز گذشته است. ما باید آماده باشیم و ایمن‌سازی و نوسازی حاشیه‌نشینی و سکونتگاههای غیررسمی یک اولویت و ضرورت جدی برای شهر قلمداد شود.
وی با بیان اینکه بیش از ۵۰۰ هزار نفر از جمعیت تبریز در بافت حاشیه‌نشینی آن سکونت دارند، گفت: این یک خطر جدی برای شهری است که بر روی گسل بنا شده است.
وی از اقدامات شهرداری برای انتقال بافت حاشیه‌نشین خبر داد و افزود: در مرحله‌ی اول پروژه‌ی ۴۲۰ واحد در اسد گولی تبریز و گام دوم در شهرک جوانان آن هم به وسعت ۱۰ هکتار با دو هزار واحد طراحی کردیم و قراردادی با قرارگاه خاتم در این خصوص بسته‌ایم.
وی ابراز امیدواری کرد: مدیریت جدید شهر بر تداوم این راه و تحقق اهداف ان اهتمام ورزد.
ایرج شهین باهر شهردار سابق تبریز انتقال پادگان ارتش از مرکز شهر و تبدیل آن به پارک و فضای عمومی و بازسازی بنای باغ شمال و عابرگذر چهار راه محققی را از مهمترین و لذت بخش ترین اقداماتی دانست که در طول فعالیت ۴ ساله‌اش در شهرداری تبریز انجام داده است.
وی با بیان اینکه بیشترین آسیب و سیاست‌های پهلوی اول در تخریب بناهای دوره‌ی قاجار را تبریز ولیعهدنشین دیده است، گفت: بسیاری از بناهای ارزشمند در این دوره از بین رفتند و سعی کردیم تا با بازسازی ساختمان باغ شمال و تعریف کاربری پارک بر زمین پادگان مانع از تراکم‌سازی در این منطقه شویم.
حال ناخوش بافت فرسوده در تبریز
وی در خصوص اقدامات شهرداری در حوزه‌ی بافت تاریخی گفت: با وجود ۲ هزار هکتار بافت فرسوده که ۷۰۰ هکتار از آن بافت تاریخی هستند متاسفانه حال بافت فرسوده تبریز بهتر از بافت حاشیه‌نشین نیست و شاید بشود گفت بدتر هم هست.
وی افزود: متاسفانه حقیقت این است که اعتبارات خوبی به سازمان میراث فرهنگی برای بحث تملک و بازسازی بناهای تاریخی اختصاص نمی‌یابد و این موجب می‌شود تا شهرداری هم به این مسئله ورود کند.
شهردار سابق تبریز گفت: در چهار سال گذشته شهرداری چند خانه‌ی تاریخی را خریداری و بازسازی کرده است و چندین خانه در مرحله‌ی مرمت قرار دارند. در خصوص خانه‌ی ستارخان هرچند متاسفانه قسمت اعظمی از بخش اعیانی آن از بین رفته اما بیست و یک خانه که در حیاط آن بودند تملک شده است و امیدواریم که با تخریب این ۲۱ خانه حیاط خانه ستارخان احیا شود.
وی در خصوص حاشیه‌های به وجود آمده در مورد خانه‌ی باقرخان گفت: تعدادی از مالکان منازل اصرار دارند این خانه متعلق به باقرخان است و سعی در فروش آن به شهرداری دارند ما از میراث فرهنگی استعلام کردیم آنها پاسخ دادند خانه‌ی باقرخان در زمان خودش توسط مخالفین تخریب شده است و این ساختمان‌ها و فضای مخروبه که به عنوان خانه‌ی باقرخان مطرح می‌شود در واقع نزدیک به محل اصلی بوده و هیچ سند تاریخی برای اثبات اینکه همان خانه باشد وجود ندارد.
ایرج شهین باهر ادامه داد: بخشی از بهترین نقاط شهر به دلیل معضلات بافت فرسوده خالی از سکنه هستند قیمت‌ها پایین آمده و با این وجود کسی خریدار نیست، این برای مالکان سخت اما برای مدیران شهری یک فرصت است تا بتوانند با یک برنامه‌ریزی خوب از این بافت درآمدزایی کنند.
وی افزود: می‌شود با خرید این زمین‌ها و مسیرگشایی‌ها علاوه بر حفظ خانه‌های تاریخی ارزش منطقه‌ای را بالا برد.
وی افزود: زمین‌های زیادی در مرکز بافت تبریز به دلیل فرسودگی تخلیه شده و بلا استفاده مانده‌اند و می شود با تعریف راهکارها اقدام به احداث مساکن در آنها نمود.
وی با طرح این سوال که چرا از این فضاها با وجود بهره‌مندی از زیرساخت‌ها برای احداث مساکن استفاده نمی‌شود، گفت: وقتی بحث مسکن مهر مطرح شد سیاستگذاران به دنبال پایین بودن و رایگان بودن قیمت زمین سرریز شهرها را به خارج از شهرها بردند حال آنکه تامین زیرساخت‌هایی نظیر آب، برق، گاز، درمانگاه، مدرسه، کلانتری، فضاهای عمومی و … چندین برابر بیشتر از قیمت زمین در مرکز شهر هزینه در پی داشت.
ایرج شهین باهر در تصریح بزرگترین چالش‌های مدیریت شهری تبریز در آینده‌ی نزدیک گفت: هرچند ما سعی کردیم در ۴ سال گذشته ریل‌گذاری اساسی انجام دهیم و در بخش‌های مختلف با ریل‌گذاری‌ها و تدوین برنامه‌های میان مدت ۵ ساله و یک برنامه‌ی بلندمدت ۱۲ ساله و چشم‌انداز نقشه‌ی راه را برای مدیریت شهری تبریز ترسیم کنیم و در طول ۳ سال بر اساس همان کدها به اجرایی شدن برنامه‌ها پرداختیم و این راه مشخص است مگر آنکه بخواهند آن را تغییر دهند یا آن را کنار بگذارند.
وی با بیان اینکه شهرداری را با حدود هزار میلیارد بدهی تحویل گرفتیم و تلاش کردیم با همراهی سایر دستگاه‌ها با ایجاد فضاهای درآمدزایی و تهاتر طلب‌های شهرداری از دولت به تسویه این بدهی‌ها بپردازیم، گفت: مطمئنم با وجود و تداوم این راه به طور حتم شهرداری مشکل جدی در حوزه‌ی بحث‌های مالی نخواهد داشت.
بافت‌های ناکارآمد حاشیه‌نشین و بافت فرسوده، مهمترین چالش‌های شهرداری تبریز در سال‌های آینده
شهردار سابق تبریز بافت‌های ناکارآمد حاشیه‌نشین و بافت فرسوده را یکی از مهمترین چالش‌های شهرداری تبریز در سال‌های آینده دانست و افزود: در صورت عدم تعریف و اجرای اقدامات جدی در این حوزه شاهد فاجعه‌های انسانی جبران‌ناپذیر در صورت بروز زلزله که دور از انتظار هم نیست خواهیم بود.
شهردار سابق تبریز بی‌آبی را دومین چالش مهم شهرداری تبریز دانست و افزود: هر چند این مشکل یک مشکل ملی است ولی اگر برنامه‌ریزی برای تامین آب این شهر صورت نگیرد بی‌شک در ۵ الی ۱۰ سال آینده با مشکل جدی روبرو خواهیم شد.
وی ادامه داد: دریاچه‌ی ارومیه و خشک شدن آن علیرغم تلاش‌ها برای احیا می‌تواند زندگی ساکنان تبریز را مختل و این شهر را تا مرز تخلیه شدن پیش ببرد.
وی تاکید کرد: لازم است تا چاره‌اندیشی جدی در این حوزه صورت گیرد، هرچند شاهدیم اراده‌ی جدی برای حذف بیش از ۸۰ هزار چاه غیرمجاز در اطراف دریاچه که عملا موجب خالی شدن دریاچه می‌شوند وجود ندارد.
وی تاکید کرد: بی شک مدیریت آب، چالش اساسی برای شهر خواهد بود که باید قبل از آنکه با بحران روبرو شویم چاره‌اندیشی‌هایی برای مدیریت آن و جلوگیری از رویداد آن اتفاق بیفتد.
وی ادامه داد: عمده چالش‌ها در کلانشهرها بی‌شک در حال حاضر چالش‌های زیست‌محیطی هستند.
