به گزارش پایگاه خبری یاز اکو به نقل از روزنامه ایران، هدف‌گذاری سه‌جانبه ترانزیت ایران، روسیه و آذربایجان تا سال ۲۰۳۰ برابر ۱۵ میلیون تن است. مقدمات دستیابی به این میزان ترانزیت در حال فراهم شدن است و رشد جابه‌جایی کالا از مرزهای مشترک رقم خورده است. راه‌اندازی محورهای مختلف کریدور شمال – جنوب نیز نقش مهمی در افزایش ترانزیت دارد.
تکمیل بخش‌های مختلف کریدور شمال – جنوب در حمل‌ونقل ریلی، جاده‌ای و دریایی اجرای برنامه رشد ترانزیت را به جلو می‌اندازد. برنامه توسعه دیپلماسی اقتصادی که دولت در حال اجرا دارد موجب افزایش تقاضا برای تجارت و همچنین ترانزیت کالا از مسیر ایران شده است که برای پاسخگویی به این تقاضا، زیرساخت‌های حمل و نقلی نیاز به تحول جدیدی دارد.
علیرضا پیمان پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت ایران، از افزایش «چشمگیر تجارت با روسیه» خبر داده است اما به این نکته هم اشاره کرده که «زیرساخت‌های موجود در مسیر زمینی ایران به روسیه که از جمهوری آذربایجان عبور می‌کند، آماده پذیرش این حجم از تجارت نیست و مشکلاتی ایجاد می‌کند.»
با توجه به این که بیشتر تجارت ایران با روسیه از سمت غرب و از مرز آستارا انجام می‌گیرد، تکمیل خط آهن رشت -آستارا، پایانه مرزی و پل عبوری جدید در این منطقه، مشکلات تردد کالا را تا حدودی حل می کند. ساخت راه‌آهن رشت -آستارا که قطعه پایانی کریدور ریلی شمال- جنوب است در حال حاضر وارد مرحله تازه‌ای شده است و روسیه برای سرمایه‌گذاری در احداث و تکمیل این خط برنامه خود را ارائه داده است.
شهریارافندی‌زاده، معاون حمل‌ونقل وزیر راه و شهرسازی در این خصوص از اعلام جزئیات نحوه مشارکت روسیه در ساخت راه‌آهن رشت – آستارا تا یک ماه آینده خبر داده بود.
هیأت کارشناسی فنی روسی تابستان امسال از پروژه راه‌آهن رشت – آستارا بازدید کرد و بعد از آن مذاکرات برای مشارکت روسیه در طراحی، احداث و تأمین مالی این مسیر ریلی آغاز شد. بنابر این گزارش اعتبار مورد نیاز ساخت راه‌آهن رشت- آستارا ۲۰ هزار میلیارد تومان است و در حال حاضر عملیات زیرسازی ۱۰ کیلومتر مسیر از سمت رشت در شرف پایان یافته و آماده ریل‌گذاری است و عملیات زیرسازی۱۱.۵ کیلومتر مسیر از سمت آستارا نیز آغاز شده است. یک دوره چهار ساله برای اتمام این پروژه برنامه‌ریزی شده است که برای رسیدن به آن باید منابع مالی این طرح در تمام طول ۱۶۰ کیلومتر این مسیر به‌صورت پایدار تأمین شود.
برای پیشبرد پروژه، دستیار رئیس‌جمهور روسیه بر اساس دستور پوتین برای اجرای خط آهن رشت – آستارا و افزایش ظرفیت همکاری‌های حمل و نقلی، هفته گذشته به ایران سفر کرده بود. رستم قاسمی، وزیر راه و شهرسازی اعلام کرده است که «در خصوص تکمیل خط آهن رشت – آستارا، طرف روسی طرح مالی این طرح را ارائه کرد و مقرر شد تا بعد از بررسی ایران نتیجه نهایی اعلام شود.» کریدور شمال – جنوب یک مسیر اقتصادی و استراتژیک مهم برای ترانزیت بار از طریق ایران میان هند، روسیه، کشورهای CIS و شمال اروپا است که تکمیل راه‌آهن رشت – آستارا حلقه مفقوده این کریدور است. این مسیر ریلی در ادامه راه‌آهن قزوین – رشت، مرکز استان گیلان را به منطقه ویژه اقتصادی کاسپین متصل می‌کند که از نظر مبادلات بازرگانی با کشورهای همجوار منطقه دارای اهمیت ویژه است.
راه‌اندازی مناطق آزاد مشترک با روسیه در انزلی، چابهار و لوتوس آستاراخان
در اقدامی دیگر برای افزایش تجارت و ترانزیت ایران با کشورهای منطقه، بویژه با کشور روسیه، مناطق آزاد مشترک با روسیه در انزلی، چابهار و لوتوس آستاراخان راه‌اندازی می‌شود. پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا و شانگهای یکی از ظرفیت‌هایی است که باعث شده تحرکات بیشتری میان کشورهای منطقه برای تسهیلات تجارت و ترانزیت کالا انجام شود.
منطقه آزاد انزلی به واسطه نزدیکی به ساحل، بندر و فرودگاه بین‌المللی سردار جنگل در افزایش تعامل تجاری با کشورهای دارای مناطق آزاد حاشیه دریای خزر بویژه کشور روسیه بسیار حائز اهمیت است. به همین منظور و به‌دلیل اهمیت ارتباط مناطق آزاد تجاری میان ایران و روسیه، جلسه مشترکی میان دبیر شورایعالی مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی کشور، مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی لوتوس آستراخان روسیه و نایب رئیس دومای روسیه برگزار شد.
به گفته حجت‌الله عبدالملکی، دبیر شورایعالی مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا و دریای خزر، به‌دلیل شرایط ژئوپلیتیکی، دارای ظرفیت و امکانات خوبی به منظور توسعه صادرات هستند، لذا باید اتحادیه مشترک مناطق آزاد با کشورهای حاشیه دریای خزر ایجاد شود.
دبیر شورای عالی مناطق آزاد کشور برتشکیل کارگروه‌های تخصصی بین ۲ کشور ایران و روسیه تأکید دارد و بیان کرد: ایران اراده قطعی دارد تا در حوزه ترانزیت امن‌ترین، سریع‌ترین و به صرفه‌ترین مسیر را برای روسیه و سایر کشورها فراهم کند و مأموریت ما در دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد این است که زمینه‌های لازم را فراهم کنیم.
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی لوتوس آستراخان روسیه با اشاره به امضای موافقتنامه سه‌جانبه بین مناطق آزاد انزلی، چابهار و منطقه ویژه اقتصادی لوتوس آستراخان روسیه، معتقد است یکی از بندهای این موافقتنامه برای توسعه کریدور شمال ـ جنوب و حمل‌ونقل بار از این کریدور است که باید به آن توجه شود.
نایب رئیس دومای روسیه‌اعتقاد دارد تشکیل مرکز هماهنگی با حضور منطقه آزاد لوتوس روسیه و مناطق آزاد انزلی و چابهار یک اصل مهم در رونق صادرات میان ۲ کشور است و می‌گوید پیشنهاد می‌شود مرکز هماهنگی با حضور منطقه آزاد لوتوس روسیه و مناطق آزاد انزلی و چابهار تشکیل شود تا بتوانیم با تعامل ۲ کشور کریدور شمال ـ جنوب را هر چه سریعتر راه‌اندازی کنیم و به بهره‌برداری برسانیم.
آغاز روابط ترانزیتی ایران با کشورهای آسیای میانه
برنامه دیگر برای افزایش روابط تجاری و ترانزیتی با کشورهای منطقه، گشایش کریدورهای مسدود شده و غیرفعال بخصوص در بخش شمال شرقی کشور است. در این خصوص، جواد هدایتی مدیرکل حمل‌ونقل بین‌الملل و ترانزیت سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای با بیان اینکه تسهیل شرایط عبور مرزی ناوگان باری ایران از کشورهای آسیای میانه از مسیر دیپلماسی مورد پیگیری قرار گرفت، گفت: تردد عادی مرزی بین ایران و ترکمنستان پس از ۳۲ ماه وقفه برقرار شد. مدیرکل دفتر ترانزیت سازمان راهداری با اشاره به تردد دوباره کامیون میان ایران و ترکمنستان گفت: تسهیل شرایط عبور مرزی از موضوعات جدی ایران در اجلاس ترانزیتی آسیای میانه بود که محقق شد.
هدایتی بیان کرد: توجه به عضویت ایران در شانگهای که اکثریت کشورهای آسیای میانه عضو آن هستند فضایی را ایجاد می‌کند تا در قالب همکاری‌های منطقه‌ای بویژه با کشورهای حوزه آسیای میانه این همکاری‌ها را تقویت کنیم. در چند ماه گذشته نشست‌ها و مذاکرات متعددی را برای فعال‌سازی کریدور شمال – جنوب با کشور فدراسیون روسیه و جمهوری آذربایجان داشتیم که ناظر بر شاخه غربی دریای خزر می‌شود؛ در اجلاس ترانزیتی آسیای میانه مسیر شرق دریای خزر را به موازات مسیر غربی فعال می‌کنیم چون ظرفیت مرزی بیشتری داریم و امکان اتصال ریلی را در چند نقطه مثل سرخس و اینچه‌برون همراه با امکان حمل‌ونقل ترکیبی داریم.
هدف‌گذاری ایران و کشورهای آسیای مرکزی ترانزیت ۲۰ میلیون تن کالاست که ایران برای دستیابی به آن تحول در زیرساخت های حمل‌ونقل و روابط تجاری با همسایگان را در دستور کار قرار داده است.
