دولت چهاردهم کار خود را با چه نقدینگی‌ و تورمی آغاز کرد؟/ بدهی ۲۰۰۰ هزار میلیاردی به شبکه بانکی؛ ارثیه دولت سیزدهم برای پزشکیان

به گزارش یازاکو به نقل از تجارت نیوز، با رأی اعتماد مجلس به همه وزرای پیشنهادی مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم، کابینه دولت کار خود را به طور رسمی آغاز کرد. دولت پزشکیان با چالش‌های اقتصادی بسیاری در زمینه‌های گوناگون مواجه است که بی‌شک یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها تورم مزمن در اقتصاد کشور است. شاید قدم اول در بهبود وضعیت تورم، بررسی این موضوع باشد که دولت چهاردهم اقتصاد ایران را با چه تورمی تحویل گرفته و وضعیت عوامل موثر بر تورم چگونه است؟

در این گزارش، علاوه بر بررسی وضعیت شاخص‌های مرتبط با تورم در زمان آغاز به کار دولت چهاردهم، این ارقام را با داده‌های ثبت‌شده در زمان شروع کار دولت سیزدهم مقایسه می‌کند.

آغاز فعالیت دولت چهاردهم با تورم ۳۵٫۵ درصدی

بررسی گزارش مرکز آمار ایران از شاخص قیمت مصرف‌کننده بر اساس سال پایه ۱۴۰۰ در تیرماه ۱۴۰۰ که آخرین ماه فعالیت دولت دوازدهم بود نشان می‌دهد دولت سیزدهم کار خود را با نرخ تورم سالانه ۴۴٫۷ آغاز کرده بود. نرخ‌های تورم نقطه به نقطه و ماهانه نیز در آن زمان به‌ترتیب ارقام ۴۴٫۳ درصد و ۳٫۲ درصد را ثبت کردند.

نرخ تورم در طول سه سال فعالیت دولت قبل، فراز و نشیب‌های بسیاری پیدا کرد و پس از آنکه حتی در مقطعی از ۵۰ درصد هم عبور کرد، از ابتدای سال ۱۴۰۲ وارد روندی نزولی شد. به این ترتیب، تورم سالانه در تیرماه امسال ۳۵٫۵ درصد شد، نرخ تورم نقطه به نقطه معادل ۳۲٫۲ درصد رقم خورد و نرخ تورم ماهانه نیز به ۲٫۲ درصد کاهش یافت.

جهش حجم و کاهش نرخ رشد نقدینگی و پایه پولی در دولت سیزدهم

به گواه بسیاری از نظریه‌های اقتصادی، پایه پولی و تورم مهم‌ترین محرک‌های تورم به شمار می‌روند. از همین روی، بررسی وضعیت تورم بدون واکاوی داده‌های این دو متغیر پولی امکان‌پذیر نیست.

با استناد به گزارش‌های بانک مرکزی، دولت سیزدهم سکان اقتصاد کشور را در حالی در دست گرفت که پایه پولی در تیرماه ۱۴۰۰ معادل ۵۱۷ هزار میلیارد تومان و نرخ رشد ۱۲ ماهه آن نیز ۴۲٫۶ درصد بود. بر اساس گزارش متغیرهای پولی و اعتباری در خرداد ۱۴۰۳ که جدیدترین گزارشی است که بانک مرکزی از این متغیرها منتشر کرده اما حجم پایه پولی در این مدت بیش از دو برابر شد و به هزار و ۱۱۳ هزار میلیارد تومان رسید. با وجود این، نرخ رشد نقطه به نقطه آن کاهشی قابل توجه پیدا کرد و به ۲۳٫۳ درصد رسید.

نقدینگی نیز وضعیتی مشابه با پایه پولی داشت. طوری که حجم آن در این بازه زمانی بررسی‌شده جهشی ۱۱۸ درصدی پیدا کرد و از سه هزار و ۸۲۰ هزار میلیارد تومان به هشت هزار و ۳۵۴ هزار میلیارد تومان رسید. نرخ رشد نقطه به نقطه نقدینگی نیز کاهشی بود و از ۳۹٫۴ درصد در تیرماه ۱۴۰۰ به ۲۶٫۸ درصد در خردادماه امسال افت کرد.

دولت پزشکیان کار خود را به چقدر بدهی آغاز کرد؟

یکی دیگر از مواردی که می‌تواند تاثیر زیادی بر تورم بگذارد، بدهی‌های دولت به بانک مرکزی و بانک‌هاست. چراکه در بسیار از مواقع، این بدهی‌ها نقش مهمی در رشد پایه پولی و نقدینگی ایفا می‌کنند.

واکاوی داده‌های بانک مرکزی حاکی از آن است که بدهی بخش دولتی به بانک‌ها در آغاز فعالیت دولت سیزدهم معادل ۶۴۴ هزار میلیارد تومان و نرخ رشد نقطه به نقطه آن نیز ۳۵٫۱ درصد بوده است. رقم این بدهی اما در طول فعالیت دولت سیزدهم با رشد جالب توجه ۱۴۲ درصدی مواجه شد. طوری که دولت چهاردهم کار خود را با بدهی هزار و ۵۶۰ هزار میلیارد تومانی به بانک‌ها و نرخ رشد ۳۶٫۸ درصدی این بدهی آغاز کرد.

بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی نیز که در تیرماه ۱۴۰۰ معادل ۲۰۱ هزار میلیارد تومان بود با جهشی ۱۳۸ درصدی در خردادماه سال جاری به ۴۸۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافت. نرخ رشد این بدهی اما از ۵۰٫۱ درصد به ۴۴٫۱ درصد کاهش پیدا کرد.

به این ترتیب، با وجود اینکه نرخ تورم و نرخ رشد نقدینگی و پایه پولی در آغاز فعالیت دولت پزشکیان، کمتر از دولت سیزدهم بوده، این احتمال وجود دارد که جهش عجیب در رقم بدهی‌های دولت قبل، کار تیم اقتصادی دولت جدید در مهار تورم را دشوار کند.