یازاکو، فرج‌پور باسمنجی_ برای نخستین بار ” شخصیت مقصد گردشگری تبریز ” در قالب یک رساله دکتری تخصصی (PhD) در دانشگاه تبریز مورد بررسی قرار گرفت.
۱۷ بهمن ۱۴۰۳ در دانشکده برنامه ریزی علوم محیطی دانشگاه تبریز، شخصیت مقصد گردشگری کلانشهر تبریز در قالب یک رساله دکتری تخصصی (PhD) مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
این رساله توسط دانشجوی دکتری تخصصی حسین پناه القندیس و تحت راهنمایی دکتر رحیم حیدری و مشاوره دکتر فریدون بابایی، به انجام رسیده است.
این برای نخستین بار است که در دانشگاههای ایران، موضوع شخصیت مقصد گردشگری شهری تبریز، در قالب رساله دکتری، مورد بررسی قرار گرفته است.
مهم ترین نتایج این تحقیق بسیار جالب و غافل گیرکننده اند و یقینا جهت برنامه ریزی و سیاست گذاری از طرف بخش های دولتی و نیز بازاریابی بخش خصوصی مانند آژانس های مسافرتی و مراکز اقامتی، پذیرایی و تفریحی، نتایج کاربردی بسیاری دارد. مهم ترین یافته های این تحقیق عبارتند از بررسی و تحلیل ذهنیت و تصویر گردشگران از تبریز و عناصر سازنده این تصویر، موقعیت جغرافیایی، مجاورت با چندین کشور اروپایی و آسیای میانه و ترک و عرب؛ اثرات فصلی بودن بازار، امکانات و زیرساخت ها، اکوتوریسم، معماری و شهرسازی، هنر، ادبیات، موسیقی و گونه های گردشگری خاصه گردشگری شهری و روستایی، پزشکی، تاریخی فرهنگی و ورزشی.
یافته جالب این تحقیق این است که تبریز علی رغم برتری و غنای بیشتر در عناصر سازنده برند گردشگری اش نسبت به دو کلانشهر همسان – شیراز و اصفهان – در اولویت سفر نیست و هشتمین شهر و انتخاب به عنوان مقصد گردشگری است.
غیر از تسهیلات و امکانات اقامتی و پذیرایی که تابعی است از میزان تقاضا – که چالش مهمی نیست و با افزایش تقاضا منتفی می شود – مقوله کم و کیف میزبانی (Hospitality ) مهم ترین چالش توسعه گردشگری تبریز است.
از آنجاییکه تبریز در اغلب عناصر سازنده برند و شخصیت مقصد، غنی تر، جذابتر و بالقوه نرخ جذابیت بیشتری دارد، لذا با فقط با مقوله آموزش عمومی و همگانی جامعه میزبان خاصه از طریق رسانه های همگانی بخصوص رادیو و تلویزیون و نیز فعالیت منسجم صنفی و حرفه ای به ویژه در قالب کارگاه های آموزشی کوتاه مدت، میتوان شاهد ورود گردشگران بسیار بیشتری به تبریز باشیم.
در جلسه دفاعیه این رساله، استاد راهنمای این تحقیق متذکر شد که بر اساس نتایج یافته های بسیاری، مثلث حقایق گردشگری تبریز بسیار عجیب است و غافل گیر کننده، به ما سه واقعیت گردشگری تبریز را حکایت میکند:
۱-هیچ شهری به اندازه تبریز جاذبه، سرمایه و ثروت برای توسعه گردشگری ندارد. ۲- هیچ شهری هم مانند تبریز خود را بی نیاز از این صنعت نمی داند. ۳- متاسفانه در عین حال هم هیچ شهری به اندازه. تبریز به این صنعت نیاز ندارد.
لذا آموزش به عنوان کلیدی ترین عامل توسعه گردشگری، می تواند گذرنامه توسعه اقتصادی تبریز تلقی شود چرا که اغلب مشاغل بصورت مستقیم و همه مشاغل بصورت غیر مستقیم با سفر و گردشگری مرتبط هستند، صادرات نامریی است و بدون صدور یا خارج شدن هیچ محصول یا کالایی، ارز را وارد چرخه اقتصاد میکند. ولی مهم ترین دلیل حیاتی توجه به توسعه گردشگری، نزدیک شدن دوران پسا نفتی است چرا که مهم ترین مزیت نسبی در این دوران است.
بنا به اظهارات دکتر حیدری با تعمق و تامل فقط در دو سطر از سفرنامه یک گردشگر خارجی که از تبریز دیدن کرده بود می توان به غنا و ثروت بی بدیل این شهر برای توسعه گردشگری، پی برد:
“با گم شدن در بازار تبریز که منحصربفردترین جاذبه گردشگری دنیاست، خودم را پیدا می کردم، در کندوان، منحصربفردترین تجربه اقامت دنیا را کسب کردم و با خریدن تابلوفرشی که منحصربفردترین سوغاتی سفر دنیاست، این سفر را جاودانه کردم “.
لازم به ذکر است که به همت دکتر رحیم حیدری استاد ممتاز دانشگاه تبریز در سال ۱۳۸۴ برای نخستین بار رشته گردشگری ایجاد شد و هم اکنون دانشگاه تبریز در مقاطع تحصیلات تکمیلی و گرایش های تخصصی دانشجو در رشته های گردشگری پذیرش میکند.
و دانشگاه تبریز به یکی از برندهای دانشگاهی در جذب و تربیت دانشجویان رشته های گردشگری در تمام مقاطع تحصیلی در کشور تبدیل شده است.●فرج‌پور باسمنجی
