به گزارش یازاکو، کوه و قله سرفراز سبلان نزد مردم خطه اردبیل و آذربایجان از جایگاه و ارزش خاصی برخوردار است و از مولفه‌های طبیعی، تاریخی و هویتی مردم و منطقه محسوب می‌شود ، سبلان که در زبان ترکی “ساوالان” نامیده می‌شود در ترانه‌ها، شعرها، نغمه‌های عاشیق‌ها، لالایی مادران، افسانه‌ها و تحقیقات دانشگاهیان نمود داشته و دارد.
هر کوهی را شکوهی است و به قول استاد شهریار” کوه در شب چه شکوهی دارد / خرم آن دشت که کوهی دارد” از این‌رو سبلان یا ساوالان نیز نماد ایستایی، وقار، عزت و عظمت و برکت خداوندی است و از دریاچه چشم نواز قله‌اش تا برف و بوران سهمگین و دامنه‌های ترانه‌خوان و آب‌های گرم و معدنی تا دره جهنم سرشار از زیب و زیبایی است.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل درباره سبلان گفت: این کوه با عنوان پرونده “منظر طبیعی- فرهنگی سبلان” در سال ۱۳۸۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
بلندترین قله سبلان عبارت از سلطان ساوالان است و دومین قله آن را هرم داغی یعنی کوه هرمی شکل می‌گویند که نوکی تیز و غیرقابل صعود دارد و قله دیگر آن که ارتفاع آن نسبت به سلطان ساوالان کمتر است کوه “جنوار داغی” یعنی کوه گرگ نام دارد
یحیی نجارقابل افزود: سبلان پس از دماوند معروف ترین کوه آتشفشانی خاموش ایران است که قله آن معروف به “سلطان ساوالان” از سطح دریا چهار هزار و ۸۱۱ متر ارتفاع دارد و دهانه آتشفشانی قیفی شکل این کوه به صورت دریاچه‌ای بسیار زیبا و دل‌انگیز است.
وی ادامه داد: حواشی دریاچه سبلان در طول سال پوشیده از یخ و برف است و ساوالان به معنی آبگیر نیز قید شده اما وجه تسمیه آن به علت برف‌های دایمی و چشمه‌های جاری آن است.
او تصریح کرد: بلندترین قله سبلان عبارت از سلطان ساوالان است و دومین قله آن را هرم داغی یعنی کوه هرمی شکل می‌گویند که نوکی تیز و غیرقابل صعود دارد و قله دیگر آن که ارتفاع آن نسبت به سلطان ساوالان کمتر است کوه “جنوار داغی” یعنی کوه گرگ نام دارد.
به گفته وی ، به جز هرم داغی و سلطان ساوالان چند قله دیگر نیز در بلندی‌های سبلان وجود دارد که از آن جمله می‌توان به گوی داغی، کسری داغی، آغان داغی و قزل داغی نیز اشاره کرد و هر یک از جذابیت‌های خاصی برخوردار هستند.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل گفت: کوهستان سبلان و دامنه‌های آن بسیار حاصلخیز است ، دره‌های این کوهستان پهن و انباشته از رسوبات بسیار غنی است و بخشی از دشت مغان و همه مناطق حوزه سبلان، نتیجه رسوب‌گذاری رودخانه‌هایی است که از بلندی‌های سبلان سرچشمه می‌گیرند.
نجارقابل ادامه داد: آب رودخانه‌های متعدد، از برف های دایمی اطراف دهانه مخروطی آتشفشان سبلان تامین می‌شود و هر چه به پایین جاری می‌شود در جلگه‌ها رطوبت دایمی، سرسبزی و طراوت و خرمی ایجاد می‌کند.
تاکید رییس‌جمهور بر ثبت جهانی سبلان
از سال ۹۸ مسئولان از در حال تکمیل بودن پرونده سبلان برای طی مراحل ثبت جهانی خبر می‌دهند ، قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مهرماه امسال نیز در سفر به اردبیل از تلاش و برنامه‌ریزی برای ثبت جهانی کوه سبلان خبر داد.
علی دارابی گفت: ثبت جهانی سبلان جزو مطالبه‌های رییس‌جمهور بوده و دکتر پزشکیان به جد پیگیر موضوع هستند و انتظار می‌رود با رفع مشکلات موجود ، فرایند اداری مربوطه تکمیل شود تا اقدامات آتی و مکاتبه لازم با یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد) درباره ثبت جهانی سبلان انجام شود.
سرپرست معاونت سیاسی ، امنیتی و اجتماعی استاندار اردبیل هم در خصوص ضرورت ثبت جهانی سبلان گفت: کوه سبلان در جایگاه یک اثر فرهنگی و طبیعی قابلیت ثبت جهانی را دارد و مقدمات آن از سوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فراهم شده است.
ابراهیم امامی اظهار کرد: ثبت جهانی سبلان یکی از مطالبات مردم استان اردبیل است که در این زمینه اقدامات اساسی با جدیت پیگیری می‌شود.
وی افزود: سبلان با دارا بودن طبیعت خاص، معماری‌های تاریخی متفاوت، دره‌ها و رودها، عشایر و زندگی کوهستانی، فرهنگ و سبک زندگی خاص و جایگاه پررنگ معنوی در بین مردم باید در پرونده یونسکو مدنظر قرار بگیرد.
طبق اعلام اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل مطالعات سه‌گانه تاریخی، طبیعی و فرهنگی کوه سبلان برای تهیه پرونده ثبت جهانی با همکاری متخصصانی از دانشگاه‌های استان و دستگاه‌های اجرایی مرتبط در سال ۹۸ در دستور کار بوده است.
ثبت جهانی سبلان جزو مطالبه‌های رییس‌جمهور بوده و دکتر پزشکیان به جد پیگیر موضوع هستند و انتظار می‌رود فرایند اداری مربوطه تکمیل شود تا اقدامات آتی و مکاتبه لازم با یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد) درباره ثبت جهانی سبلان انجام شود
این مطالعات به صورت پایه‌ای و در بخش‌های مختلف بوده و در نتیجه آن، کوه سبلان از منظرهای متفاوت از جمله پوشش گیاهی و جانوری، مردم شناسی و عشایر مورد بررسی قرار گرفته است.
سبلان و دامنه‌های پربار آن از منظر حفاظت محیط زیست هم حائز اهمیت فراوان است ، علی حمیدی مدیرکل وقت حفاظت محیط زیست استان اردبیل در سال ۱۳۹۰ از نتیجه دادن پیگیری‌ها برای اخذ سند برای قله سبلان خبر داد.
وی اعلام کرد که صدور سند مالکیت قله سبلان به نام سازمان حفاظت محیط زیست کشور و به عنوان اثر طبیعی ملی صادر شده است و کوه سبلان که جزو زیباترین کوه‌های جهان است نیاز جدی به اجرای طرح‌های مستمر از جمله پاکسازی و ایجاد پاسگاه‌های محیط‌بانی دارد.
سبلان با تاریخ کهن و آبشارهای جاری در دامنه‌هایش از بدو خلقت طنازی می‌کند و چشم انتظار همت مسئولان برای ثبت جهانی است تا نوا و نغمه‌های جاودانه عاشیق‌ها و چوپانان در دامنه‌های گلبارانش تا دوردست‌ها برسد.
اته گی صلح و صفا ، آی باشی طوفان ساوالان / دامنه‌هایت صلح و صفا دارد ای سبلانی که سری طوفانی داری
بیرچگی آغ ، چمنی گوی ، لالاسی قان ساوالان / زلف سفید، چمنزار سرسبز و لاله‌های خونین داری ای سبلان
باشی قارلی ، اوره گی اودلو ، بولاغلاری سرین / سرت پوشیده از برف، قلبت مملو از آتش و چشمه سارهایت سرد و خنک است
توکولور گول نفسوندن سنین ، عرفان ساوالان / از نفس گلگون تو عرفان جاری می‌شود ای سبلان
استان اردبیل با ۱۲ شهرستان در شمال غرب ایران و مرز جمهوری آذربایجان واقع شده و با استان‌های آذربایجان شرقی، گیلان و زنجان همسایه است.