سرگرد “دنیس سیترینوویچ ” پژوهشگر ارشد در موسسه دیپلماسی بین المللی “ابا ایمان” اسراییل با نگارش مقاله ای که در وب سایت “المانیتور” منتشر شده، از جنگ نفوذ بین ایران و اسراییل در قاره آفریقا خبر داده و مدعی شده پس از منطقه غرب آسیا جنگ حوزه نفوذ بین ایران و اسراییل به قاره آفریقا هم تسری یافته است.
به گزارش پایگاه خبری یاز اکو به نقل از عصرایران، این پژوهشگر اسراییلی در مقاله خود نوشت:
“در ۲۴ آگوست امسال (یک هفته پیش) “رمطان لعمامره” وزیر خارجه الجزایر از قطع روابط دیپلماتیک کشورش با مراکش خبر داد. در نگاه اول به نظر می رسد که تصمیم الجزایر مستقل بوده و نتیجه مستقیم روابط مشکل ساز بین الجزایر و مراکش است که در طول این سالها بدتر شده است.
“رمطان لعمامره” اسراییل را نیز متهم به همکاری با مراکش علیه الجزایر کرده است. او به طور خاص از بیانیه سفر اخیر “یائیر لاپید” وزیر خارجه اسراییل به مراکش عصبانی شده است. لاپید در یک کنفرانس مطبوعاتی در “کازابلانکا” مراکش گفت که او با “ناصر بوریتا”همتای مراکشی خود “نگرانی هایی در مورد نزدیکی دولت الجزایر به ایران و نقش منفی دولت الجزایر علیه پذیرش اسراییل در اتحادیه آفریقا به عنوان عضو ناظر دارد.”
نشست خبری اخیر وزیر خارجه الجزایر در اعلام قطع روابط دیپلماتیک کشورش با مراکش/ ۲۴ آگوست ۲۰۲۱/ خبرگزاری فرانسه
بنابراین قطع روابط الجزایر و مراکش می تواند فراتر از مثلث اسراییل-مراکش-الجزایر بررسی شود. به طور سنتی ایران قاره آفریقا را عرصه مهمی در کارزار جهانی کسب نفوذ خود می داند. این کشور در قاره آفریقا برای نفوذ علیه عربستان سعودی و همچنین غرب رقابت می کند و از احساسات ضد استعماری در قاره به نفع خود استفاده می کند. ایران در طول این سال ها برای ایجاد نفوذ در آفریقا زیرساخت هایی چون مساجد، مراکز فرهنگی، شبکه های خیریه و موسسات آموزشی ایجاد کرده است.
البته، ایران تنها کشور مسلمان نیست که در تلاش است اسلام را به آفریقا صادر کند. ترکیه، عربستان سعودی، قطر، امارات متحده عربی و سایر کشورها نیز تقریبا مشابه عمل می کنند.
با این وجود تلاشهای ایران برای نفوذ به آفریقا مولفه های دیگری نیز دارد. کارشناسان بر این باورند که با بهره برداری از ساختارهای سیاسی شکننده در برخی از کشورهای آفریقایی و شاید حتی با حمایت لبنانی های مهاجر، ایران و وابستگان آن موفق به ایجاد شبکه های خود در قاره آفریقا شده اند و از طریق این شبکه ها، ایران عوامل محلی را استخدام می کند.
کارشناسان به شواهدی اشاره می کنند که نشان می دهد نیروی قدس ایران (از طریق واحد ۴۰۰) چندین گروه تجزیه طلب در آفریقا را آموزش، تأمین مالی و تجهیز می کند و به گروه های شیعه از جمله “جنبش اسلامی نیجریه” آموزش می دهد. ایران همچنین از روابط خود با برخی کشورهای آفریقایی برای دور زدن تحریم های اقتصادی که توسط واشنگتن اعمال شده است، استفاده می کند.
ایران دهه ها روابط خوبی با الجزایر داشته است و همچنان به روابط با الجزایر اولویت می دهد. هر دو کشور از “پولیساریو” برای خودمختاری در صحرای غربی (مراکش) حمایت کرده اند؛ اقدامی که مغایر با منافع مراکش است.
به موازات تلاش های ایران در قاره آفریقا، اسراییل نیز در سال های اخیر روابط دیپلماتیک، اقتصادی و همکاری های امنیتی خود را با کشورهای آفریقایی را عمیق تر کرده است. به عنوان مثال سال گذشته اسراییل رابطه خود را با سودان و مراکش عادی سازی کرد. در اقدام اخیر نیز در ۲۳ ژوئیه ۲۰۲۱ ، اتحادیه آفریقا اسراییل را به عنوان یک عضو ناظر پذیرفت.
همانطور که وزیر خارجه اسراییل نیز اشاره کرده، عضویت ناظر اسراییل در اتحادیه آفریقا به رغم مخالفت الجزایر انجام پذیرفت. آفریقای جنوبی و نیجریه نیز – دو کشور دیگر نیز که ایران در آنجا فعال است – به کمپین مخالفان پذیرش اسراییل به عنوان عضو ناظر اتحادیه آفریقا پیوسته بودند.
“ابراهیم رییسی ” رییس جمهوری جدید ایران اخیرا گفته بود “در دولت جدید ایران، تمام توانایی های ما به تعمیق همکاری با کشورهای آفریقایی اختصاص خواهد یافت.” برخلاف سیاست های “حسن روحانی” رییس جمهوری سابق ایران ، رییسی به احتمال زیاد تلاش خود را بر صادرات انقلاب ایران در آفریقا متمرکز خواهد کرد.
“حسین امیرعبداللهیان” وزیر خارجه جدید ایران، از نزدیک با سپاه پاسداران در ارتباط است و احتمالا از فعالیت های آنها در سراسر خاورمیانه و حتی فراتر حمایت خواهد کرد. این می تواند به معنای احتمال تشدید تنش بین اسراییل و ایران بر سر نفوذ در آفریقا باشد.
به طور طبیعی اولویت تلاش های اطلاعاتی اسراییل برای مهار فعالیت های ایران در منطقه خاورمیانه متمرکز است؛ اما برای مقابله با اهداف ایران در آفریقا، اسراییل باید اقدامات بیشتری انجام دهد. علاوه بر این اسراییل باید به کشورهای آفریقایی که از افزایش نفوذ ایران نگرانند، کمک های اطلاعاتی بیشتری ارایه دهد.
از این نظر تلاش های مشترک اسراییل و آفریقا نه تنها بر شناسایی هسته های تروریستی احتمالی در سراسر قاره بلکه باید بر مقابله با زیرساخت های ایدئولوژیکی ایران در آفریقا -از دانشگاه ها تا مساجد تا مراکز مذهبی- متمرکز شود. همچنین مقابله اقتصادی علیه دارایی های ایران و حزب الله در قاره آفریقا نیز لازم است.
نتیجه نهایی این که گسست دیپلماتیک اخیر بین مراکش و الجزایر تنها یک موضوع محلی نیست. بدیهی است که این موضوع نشان دهنده روند گسترده تری از رویارویی احتمالی دیپلماتیک بین اسراییل و ایران بر سر نفوذ در قاره آفریقا است.
