به گزارش پایگاه خبری یاز اکو به نقل از اتاق تهران، وبینار «ابتکار کمربند-جاده: مکانیزم سرمایه‌گذاری و پیامدهای اقتصادی و تجاری برای ایران» توسط مرکز خدمات سرمایه‌گذاری و موسسه آموزش و توسعه منابع انسانی اتاق بازرگانی تهران با هدف آگاهی‌بخشی در مورد این ابتکار و بررسی تاثیرات و پیامدهای آن برای ایران برگزار شد.
در این وبینار، فریال مستوفی، رئیس مرکز خدمات سرمایه‌گذاری اتاق تهران، فریدون وردی‌نژاد، سفیر اسبق ایران در چین و مشاور دبیرکل اتاق تهران در پروژه چین و آرش رئیسی‌نژاد، عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران حضور یافته و از مزایای یک دوره آموزشی که قرار است به زودی با هدف افزایش آگاهی دست‌اندرکاران دولتی، فعالان اقتصادی و جامعه علمی کشور از سازوکارهای سرمایه‌گذاری در پروژه کمربند-جاده برگزار شود، سخن گفتند.
رئیس مرکز خدمات سرمایه‌گذاری اتاق تهران، در آغاز وبینار ابتکار کمربند-جاده، با معرفی مرکز تحت مدیریت خود گفت: سرمایه‌گذاری خارجی به عنوان عاملی برای انتقال سرمایه، فناوری، تخصص و مدیریت نقش مهمی در رشد و توسعه کشورها ایفا می‌کند. کشورهای مختلف دنیا توانسته‌اند با بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری خارجی و پیوستن به زنجیره‌های ارزش جهانی (Global Value Chain)، خود را در ریل توسعه قرار دهند. چین، کره‌جنوبی، سنگاپور، مالزی، ترکیه و اخیراً ویتنام و اندونزی از نمونه کشورهایی هستند که از این استراتژی سود برده‌اند. البته عوامل دیگری نیز در رشد و توسعه دخیل بوده است اما نمی‌توان منکر نقش بی‌بدیل سرمایه‌گذاری خارجی و حضور در زنجیره‌های ارزش جهانی شد.
فریال مستوفی با بیان اینکه، چین زمانی کشور فقیری محسوب می‌شد اما اکنون مقصد بزرگی برای جذب سرمایه خارجی است، گفت: چین در سال ۲۰۲۰ بعد از آمریکا که با جذب ۱۵۶ میلیارد دلار رتبه اول جهانی را دارد، موفق به جذب ۱۴۹ میلیارد دلار سرمایه و کسب رتبه دوم شده است. همچنین سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی چین در سایر کشورها در سال ۲۰۲۰ در سطح ۱۳۳ میلیارد دلار بوده و چین را به بزرگترین سرمایه‌گذار جهان تبدیل کرده است، در حالی که آمریکا در این سال ۹۳ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی کرده است.
او استراتژی چین در جذب سرمایه‌گذاری و هم چنین سرمایه‌گذاری در دیگر کشورها را بسیار هوشمندانه و در جهت کمک به شرکت‌های چینی برای رقابت بیشتر در سطح بین‌المللی توصیف کرد و گفت: چین برای دستیابی به این اهداف، چارچوب مقرراتی برای سرمایه‌گذاری مستقیم در خارج را در یک بستر زمانی از محدود کردن به سمت تسهیل، حمایت و در نهایت تشویق تغییر داده است؛ به‌گونه‌ای که جریان سرمایه‌گذاری مستقیم چین در خارج از کمتر از ۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۰ به ۱۳۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ افزایش یافته است و اقتصاد دیجیتال سهم مهمی از کل این افزایش را تشکیل می‌دهد. این ارقام را می‌توانید مقایسه کنید با خروج حدود ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه ایرانی در دهه اخیر و نوع سرمایه‌گذاری‌های آن از جمله سرمایه‌گذاری در خرید املاک ترکیه و برخی دیگر کشورهای همجوار.
او با تاکید بر اینکه ایران از دیگر کشورهای جهان مستثنی نبوده و برای توسعه و رشد اقتصادی نیازمند همکاری با کشورهای دیگر و بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری خارجی است، گفت: برای موفقیت در جذب سرمایه‌های خارجی، باید بستر و زیرساخت مناسب آن را در کشور فراهم کرد. لذا مرکز خدمات سرمایه‌گذاری اتاق تهران با هدف مهیاسازی زیرساخت‌ها و بستر مناسب جذب سرمایه‌گذاری و آموزش و گسترش دانش در حوزه سرمایه‌گذاری خارجی و همچنین ساده‌سازی پروسه سرمایه‌گذاری و اصلاح موانع موجود، در سال ۱۳۹۴ شروع به کار کرد. به همین منظور تفاهم‌نامه‌های همکاری با سازمان‌های و شرکت‌هایی مانند سازمان سرمایه‌گذاری، Ey، Delloite، Roland Berger، Pcc-Uk و Ambrosetti منعقد شد تا بتوانیم از دانش و تجربه برترین شرکت‌های جهانی بهره‌مند شویم.
فریال مستوفی در بخش دیگری از سخنانش به موضوع ابتکار کمربند-جاده پرداخت و گفت: چین اکنون بزرگترین شریک تجاری ایران است و در عین حال طرح «کمربند- جاده» یک برنامه بلندمدت سیاستگذاری و سرمایه‌گذاری بین‌قاره‌ای است. اگرچه کمربند-جاده یک ابتکار جهانی است اما تمرکز عمده آن بر کشورهای آسیا، شرق آفریقا، اروپای شرقی و خاورمیانه قرار گرفته.
رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق تهران افزود: بنا بر ادعای مقامات چینی، حجم سرمایه‌گذاری مستقیم شرکت‌های چینی در اقتصاد کشورهای شرکت‌کننده در کمربند جاده ابریشم، بالغ بر ۱۳۰ میلیارد دلار بوده است. داده‌های مربوط به سرمایه‌گذاری‌های چینی در ۱۴۰ کشور ابتکار کمربند-جاده نشان می‌دهد که میزان کل سرمایه‌گذاری در طرح کمربند و جاده در شش ماهه اول سال ۲۰۲۱ حدود ۱۹٫۳ میلیارد دلار آمریکا بوده است. حال آنکه ایران با برخورداری از موقعیت بالقوه استراتژیک در صورتی که بتواند از این پروژه بهره‌برداری کند، می¬تواند نقش و جایگاه مناسبی در این ابتکار داشته باشد و از آن در جهت منافع ملی بهره گرفته و جایگاه اقتصادی خود را در سطوح منطقه‌ای و جهانی ارتقا دهد. از این رو، ما باید بر اساس دانش و آگاهی و هم چنین با فراست و هوشمندی و در نظر گرفتن جوانب مختلف و این اصل که کشورهای مختلف از جمله چین به دنبال بیشینه‌سازی منافع ملی خود هستند، برای به دست آوردن بیشترین منافع برای ایران تلاش کنیم.
او با اشاره به تحولات منطقه و مناقشات میان چین و آمریکا و برنامه همکاری جامع ۲۵ ساله ایران و چین و آثار و پیامدهای کرونا و تغییرات زنجیره‌های ارزش جهانی گفت: ظرف چند سال آتی، صحنه جهانی دگرگون خواهد شد و بنابراین لازم است تا از قبل برای آن آماده شویم و دانش و شناخت خود را به‌روز و عمیق کنیم تا بتوانیم تصممیات بهتری بگیریم. در رابطه با طرح کمربند-جاده نیز سوالات بسیار زیادی وجود دارد که نیازمند پاسخ دقیق و عمیق است. اگرچه اطلاعات گسترده و پراکنده‌ای در سطح رسانه‌ها و اینترنت منتشر شده است اما عموماً دانش عمیقی و دقیقی ایجاد نمی‌کند. برای این منظور ما نیازمند آن هستیم که از دانش و تجربه افراد داخل کشور که در حوزه کمربند-جاده پژوهش داشته‌اند، بهره‌مند شویم. همچنین لازم است از تجربه و دانش خود چینی‌ها و کشورهای درگیر در این پروژه بهره ببریم و از تجارب آنها بیاموزیم. به همین منظور ما با همکاری «مرکز تحقیقات توسعه اقتصادی راه ابریشم» در هنگ‌کنگ برگزاری یک دوره آموزشی در این زمینه را تدارک دیده‌ایم تا از دانش و تجربه غنی این موسسه که در زمینه ابتکارات این طرح کار کرده است، بهره کسب کرده و به شناختی دست اول از این طرح و فرصت‌ها و تهدیدهای آن دست یابیم.
اولویت دوازدهم ایران در پروژه کمربند-جاده
در ادامه این جلسه، مشاور دبیرکل اتاق تهران در پروژه چین نیز به ارائه توضیحاتی در مورد این پروژه پرداخت و گفت: چینی‌ها در خصوص کمربند اقتصادی جاده ابریشم و دکترین یک پهنه- یک راه که هدف آن تقویت نقش و حضور اقتصاد چین و هژمون پکن در آسیا، آفریقا و بخشی از اروپاست، کمتر سخن گفته‌اند. در واقع، حضور سیاسی چین در آسیا، پیگیری‌کننده یک ایده با عنوان هویت نوین آسیایی با محوریت چین است.
فریدون وردی‌نژاد در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به قدرت مانور بالای چین در شرق آسیا و قدرت مانور محدود این کشور در غرب آسیا گفت: چین برای محقق ساختن راهبرد خود در غرب آسیا، چاره‌ای جز تقویت روابطش با ایران ندارد. ایران از چند جنبه برای چین حائز اهمیت است؛ ذخایر نفت و گاز، منابع کانی و غیرفلزی، نیروی انسانی، بازار پر کشش داخلی، بازارهای تحت نفوذ ایران در غرب آسیا و موقعیت ترانزیتی از جمله دلایل جذابیت ایران برای کشور چین است. یکی دیگر از جذابیت‌هایی که ایران برای چین دارد، استقلال رای و مواضع سیاسی ایران در عرصه بین‌المللی است.
سفیر اسبق ایران در چین افزود: بر اساس طرح چینی‌ها و اعلام سیاست دولت جمهوری خلق چین در خصوص فعال‌سازی جاده ابریشم، این طرح در دو مسیر زمینی و دریایی ۶۵ کشور را در آسیا، خاورمیانه، اروپا و شمال آفریقا در بر‌می‌گیرد. از میان این ۶۵ کشور، ۲۰ کشور جزو کشورهای اصلی قرار گرفته‌اند و ایران اولویت دوازدهم را به خود اختصاص داده است. اینکه ایران به‌رغم ظرفیت‌هایی که دارد در اولویت‌های نخست قرار نگرفته، به دلیل فقدان گردش روان اطلاعات میان دو کشور و مسایلی مانند عدم عضویت ایران در FATF است. بدیهی است که به دلیل قرار گرفتن ایران در اولویت دوازدهم، سرمایه اندکی از این مشارکت اقتصادی را کسب خواهد کرد.
او در بخش دیگری از سخنانش گفت: از بعد امنیتی، حکومت چین معتقد است که در قالب جاده ابریشم باید سرمایه‌های خود را در آسیا پهن کند. بر اساس آمارهای رسمی، فقط ۱۲ درصد از امکانات چین در خارج قرار گرفته و باید تا سال ۲۰۳۵ این رقم باید به ۴۰ تا ۵۰ درصد برسد.
به گفته این استاد دانشگاه برای ارتقای جایگاه ایران در این پروژه، الزاماتی از دید چینی‌ها وجود دارد که اصلاح نظام بانکداری و اعتبارات و بورس، مقابله جدی و سراسری علیه پولشویی، همکاری‌های آموزشی و سفرهای تخصصی میان دو طرف، انتخاب یک مدل توسعه و وفاداری به آن، اصلاح قوانین و مقررات برای تسهیل تجارت دوجانبه و چندجانبه از جمله این الزامات است.
آسیا پاسفیک، کانون اجرای پروژه جاده ابریشم
سخنران بعدی این وبینار، آرش رئیسی‌نژاد، عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران بود که در باب سازوکار سرمایه‌گذاری و پیامدهای اقتصادی آن سخن گفت. او با اشاره به اینکه نقطه آغاز این پروژه در چین و نقطه پایان آن در اروپای جنوبی است، گفت: اگر این کلان‌پروژه به طور کامل اجرایی شود، ۶۵ درصد جمعیت جهان، معادل ۴٫۴ میلیارد نفر را پوشش می‌دهد. همچنین، برآورد تخمینی هزینه‌های کمربند- جاده تا سال ۲۰۳۰ حدود یک یا ۸ تریلیون دلار است.
او در ادامه به اهداف چین در پروژه کمربند-جاده پرداخت و گفت: هماهنگی سیاست‌های بین دولتی در سطح کلان، تسهیل پیوندها و ارتباطات، آزادسازی تجاری، همگرایی مالی و پیوندهای فرهنگی از جمله این اهداف است اما به طور کلی، کلان پروژه راه ابریشم، بهترین ابزار چین برای اعمال قدرت، ورای مرزهایش است.
رئیسی‌نژاد برآورد اولیه تعداد پروژه‌ها در این طرح را ۹ هزار پروژه عنوان کرد و گفت که آسیا-پاسفیک در اجرای این پروژه‌ها در صدر قرار گرفته و به طور کلی کانون مرکزی راه ابریشم، منطقه پاسفیک، خاورمیانه و آسیای مرکزی است.
