یاز اکو؛ پریسارضاپور – از گذشته‌های دور دفع نخاله‌های ساختمانی معضلی برای شهر تبریز بوده است.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری یاز اکو، راهکاری که در چند سال گذشته از طرف شهرداری تبریز برای حل این معضل به کار گرفته شده است، اختصاص محلی خاص برای دفع این نوع پسماندهاست، کاری که در همه جای دنیا مرسوم است. اما به دلایل متعدد این روش کارآمدی لازم را ندارد و اکنون تقریباً همه‌ی حومه‌ی تبریز و حتی حاشیه‌ی گذرگاه‌های اصلی در حال پر شدن از نخاله‌های ساختمانی است. به عنوان نمونه، حاشیه‌ی اتوبان تبریز سهند در یکی دو ماهه‌ی اخیر، کاملاً از نخاله‌های ساختمانی آکنده شده است. مشاهده‌های میدانی هر داور منصفی نشان می‌دهد که شهرداری تبریز در مدیریت نخاله‌های ساختمانی ناموفق بوده است. در این یادداشت تحلیلی، برخی علل اصلی ناکامی شهرداری در مدیریت نخاله‌های ساختمانی را مورد تحلیل قرار می‌دهیم.
فهرست
مشکلات فرهنگی ریشه‌دار
علت اصلی ناکامی شهرداری تبریز را باید در برخی مشکلات فرهنگی جستجو کرد، از جمله‌ی آنها تفکیک میان منافع فردی و جمعی، تفکیک بنیادی میان درون خانه و بیرون خانه، بی‌توجهی به سرنوشت بلندمدت جامعه و غیره.
ما ایرانیان نسبت به منافع بلندمدت زیست‌محیطی حساسیت بسیار اندکی داریم. در واقع افکار عمومی نه فقط این معضل مهم را اساساً معضل تلقی نمی‌کند، بلکه به طرق مختلف راه را برای افزایش آن تسهیل می‌کند. شهروندان نسبت به این موضوع مهم آگاهی کافی را ندارند که دفع اصولی زباله‌های تولیدی، از جمله نخاله‌های ساختمانی در درجه‌ی نخست جزو وظایف شهروندی است. بحرانی با این گستردگی جغرافیایی در درجه‌ی نخست با حساسیت زیست‌محیطی شهروندان قابل کنترل است. بنابراین، در صورتی که بحران‌های زیست‌محیطی بسیار مهم‌تر، چندان حساسیتی برنمی‌انگیزد، طبیعتاً این بحران نیز چندان حساسیت‌زا نخواهد بود. بنابراین باید نهادهای متولی به طور جدی و به‌سرعت نسبت به فرهنگ‌سازی در این گزینه اقدام بکنند. شهروندان باید بدانند که نخاله‌های ساختمانی از جنس خاک و سنگ طبیعی نیستند بلکه زباله‌هایی هستند که علاوه بر آلودگی بصری، مشکلات مروبط به سلامت نیز به دنبال دارند.
اخذ پول برای دفع نخاله‌های ساختمانی
دومین عامل مهمی است که باید بدان توجه داشت. اغلب رانندگان کامیون و نیسان که به انتقال نخاله‌های ساختمانی مشغول هستند، نسبت به اخذ وجه برای تخلیه‌ی نخاله‌های در محل تعیین شده توسط شهرداری تبریز شکایت دارند. حال این پرسش از شهرداری تبریز قابل طرح است که آیا آن مبلغی که از این بابت اخذ می‌کنند مهم‌تر است یا آلوده ساختن حومه‌ی شهر با نخاله‌های ساختمانی؟ حتی اگر اخذ وجه به اندازه‌ی ۳۰ درصد در کاهش رغبت شهروندان و رانندگان در تخلیه‌ی نخاله‌ها در محل تعیین شده نقش داشته باشد، سریعاً باید نسبت به حذف آن مبلغ اقدام شود.
عدم نصب تابلوهای روشنگر در حومه شهر نیز علتی است که نباید از چشم ما پنهان بماند. تابلوهای روشنگر اولاً به تعداد بسیار محدود و در مکان‌هایی معدود نصب شده‌اند؛ ثانیاً راهنمایی کافی در مورد دفع اصولی نخاله‌های ساختمانی ارائه نمی‌دهند.
عدم احساس مسئولیت پرسنل متولی
پرسنل متولی این امر به اندازه کافی نسبت به برخورد با متخلفان احساس مسئولیت نمی‌کنند. آیا تا کنون شما با صحنه‌ی برخورد نیروهای موسوم به برزن، با تخلیه‌ی غیرقانونی نخاله‌های ساختمانی بوده‌اید؟ البته از حق نگذریم که گستردگی حومه‌ی تبریز و کمبود کادر شهرداری در این موضوع بی‌تأثیر نیست.
ساخت و ساز بی‌رویه‌ی باغ و ویلا در حومه‌ی تبریز
پنجمین علت موثر در این بحران است. چنانکه می‌دانیم تبریز از شهرهایی است که میزان ساخت باغ و ویلا در حومه‌ی آن سیر بی‌رویه و کنترل‌ناپذیری به خود گرفته است. هرچند زمانی در این زمینه کنترل‌هایی وجود داشت، به نظر می‌رسد در چند سال اخیر این موضع تقریباً رها شده است. در مناطقی نظیر جاده اسپیران، نهند، امند، باسمنج، و سعیدآباد، این موضوع به وضعیتی بحرانی رسیده است. این ساخت و سازها طبیعتآً نخاله‌های ساختمانی ایجاد خواهند کرد. این نخاله‌ها اغلب در نزدیک‌ترین نقطه به محل ساخت و ساز به نحو غیر اصولی تخلیه می‌شوند. مطالعه‌ای ساده نشان می‌دهد که حجم نخاله‌های هر منطقه با میزان باغ و ویلاهای ساخته شده در آن‌جا نسبت مستقیم دارد.
افزایش بی‌رویه هزینه حمل و نقل حوزه‌‌های مختلفی را با بحران مواجه ساخته است. آخرین آن بحران افزایش قیمت گوجه فرنگی در چند روز اخیر است. هر چقدر هزینه‌ی باربری افزایش پیدا بکند، طبیعتاً نخاله‌ها در دم‌دست‌ترین مکان ممکن دفع خواهند شد.
نهایت اینکه در حال حاضر جاده اسپیران و جاده‌ی روستای امند بدترین وضعیت را دارند. البته شاید گفته شود که مثلاً جاده‌ی امند از محدوده‌ی شهرداری تبریز بیرون است. اما باید توجه داشت که در صورتی که نخاله‌های ساختمانی مناطق بیرون از محدوده‌ی شهرداری تبریز ولی نزدیک به آن، مدیریت نشوند، امکان مدیریت نخاله‌های داخل در محدوده نیز فراهم نخواهد بود. به بیان دیگر، همه‌ی نهادهای متولی از جمله اداره‌ی راه و شهرسازی، شهرداری‌ها، نیروی انتظامی، پلیس راهور و غیره باید برای کنترل این بحران بزرگ با یکدیگر بسیج شوند.
