به گزارش پایگاه خبری یاز اکو به نقل از ایسنا، کیومرث سفیدی با بیان اینکه رود خانه بالیقلوچای از رودخانه‌های دایمی استان اردبیل است که از گردنه بالقلی واقع در حدفاصل دو رشته بزقوش و سبلان سرچشمه می‌گیرد، ادامه داد: در مسیر این رودخانه، آب رودهای دیگری مانند سقزچی‌چای، آغلاغان، درویش‌چای، لاطران‌چای و چند رودخانه دیگر به این رودخانه پیوسته و پس از طی مسیر ۷۸ کیلومتری در نهایت به قره‌سو می‌پیوندد و همراه با آن به رود ارس می رسد.
وی افزود: بخشی از این رودخانه در محدوده شهر اردبیل قرار دارد که مهمترین مولفه‌های زیست‌بوم شهری اردبیل محسوب می شود.
رودخانه بالیقلو شرایط مطلوبی هم از لحاظ جریان آب و هم از لحاظ وضعیت زیستی و سلامت ندارد
سفیدی با اشاره به وضعیت این رودخانه، تصریح کرد: در مورد وضعیت فعلی مشخص است که این رودخانه شرایط مطلوبی هم از لحاظ جریان آب و هم از لحاظ وضعیت زیستی و سلامت برخوردار نیست. آنچه اهمیت دارد وضعیت بسیار نامطلوب این رودخانه در محدوده شهر اردبیل است که می‌تواند مخاطراتی برای سلامت عموم شهروندان به دنبال داشته باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی با بیان اینکه رودخانه یک بوم سازگان است و از اجزا و مولفه‌های متعددی مانند بخش‌های زنده و غیرزنده تشکیل شده است، خاطرنشان کرد: این به این معنا است که رودخانه‌ها مثل بوم سازگان‌های جنگلی بخش‌های متنوعی از جانداران، گیاهان و میکرو ارگانیسم‌ها را دربرمی‌گیرند.
سفیدی با بیان اینکه مدیران شهری باید نگاه سیستمی به این رودخانه داشته باشند، تاکید کرد: تغییر در هر یک از مولفه‌ها منجر به حذف زنجیره‌های غذایی در این بوم سازگان شده و به تدریج با حذف اغلب زیستمندان منجر به فساد در آن می‌شود.
آنچه بستر یک رودخانه را آلوده می کند
دانشیار گروه علوم و مهندسی جنگل دانشگاه محقق اردبیلی با تاکید بر اینکه نگاه مدیران شهری به رودخانه بایستی به عنوان یک عنصر طبیعی زنده باشد، گفت: هر گونه دخالت در این مجموعه زنده مانند تغییر فیزیکی در بستر و یا ابعاد رودخانه، تغییر شیمیایی مانند وارد کردن عناصر آلاینده و پساب ها (به ویژه بیمارستانی) یا حتی تغییرات زیستی مانند اضافه‌کردن ماهی‌ها و سایر جانداران که به شدت آشیان اکولوژیک گونه‌های بومی را به خطر می‌اندازد، می‌توان منجر به آسیب و در نهایت تبدیل یک رودخانه، آب راکد و حتی بسیار خطرناک شود.
وی اضافه کرد: در مواردی چنانچه غلظت آلاینده‌ها در این رودخانه‌ها بیشتر شود، بی‌شک سلامت شهروندان در معرض آسیب خواهد بود که برخی از این موارد در این رودخانه هم مشاهده می‌شود.
سفیدی افزود: اغلب مشاهده می‌شود در توسعه شهری، اصول توسعه پایدار در نظر گرفته نمی‌شود، امروزه توسعه فقط در یک بستر سالم از محیط‌زیست قابل دفاع است.
عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی و منابع‌طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی با بیان اینکه برای پایداری در توسعه در درجه نخست پایداری در محیط‌زیست باید لحاظ گردد، گفت: بی‌شک پایداری سرزمین در گرو پایداری در تمامی مولفه‌ها مانند زیست‌بوم‌های شهری و پایداری زیست‌بوم‌های شهری در گرو نگهداشت مولفه‌هایی مانند رودخانه‌ها و جنگل‌های دست‌کاشت در شهرها است.
وی ادامه داد: تغییر در بستر و حریم رودخانه، مانند شیب‌دار کردن بستر منجر به تغییر در سرعت جریان و میزان اکسیژن خواهد شد که با آسیب به زنجیره غذایی منجر به از بین رفتن جانداران در سطوح تغذیه‌ای مختلف مانند ماهی‌ها می‌شود.
چرایی مرگ ماهی‌های رودخانه بالیقلوچای اردبیل
سفیدی در خصوص چرایی مرگ ماهی‌های رودخانه بالیقلوچای اردبیل گفت: در این مورد خاص نیاز به بررسی‌های تکمیلی وجود دارد، اما اغلب تغییرات شیمیایی در آب رودخانه‌ها در نتیجه اضافه‌شدن عناصر آلاینده در کنار تغییرات فیزیکی موثر بر دبی و سرعت جریان آب مانند تغییر در بستر رودخانه منجر به تغییر در سرعت جریان و میزان اکسیژن می‌شود که با آسیب به زنجیره غذایی می‌تواند منجر به از بین رفتن جانداران در سطوح تغذیه‌ای مختلف شود.
عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی با بیان اینکه اگرچه دانشگاه وظیفه اجرایی ندارد، اما به عنوان بخشی از جامعه که دارای مقبولیت و صاحب دانش فنی در این زمینه است، انتظار می‌رود که به عنوان مغز متفکر جامعه تذکرات و هشدارهایی از سوی دانشگاه داده شود، گفت: اغلب هم این اتفاق می‌افتد ولی آنچه در ادامه رخ خواهد داد خارج از دسترس دانشگاهیان است مانند پروژه‌های عمرانی دیگری که در تضاد به اصول بوم‌شناسی سیمای سرزمین بودند و تذکر داده شد، اما پروژه‌ها هیچ گاه متوقف نشدند.
وی ادامه داد: در ارتباط با رودخانه هم در روز جهانی رودخانه به همت یکی از سازمان‌های مردم نهاد، جلسه‌ای برگزار شد و بنده به همراه دو نفر از همکاران دانشگاهی تذکرات لازم را دادیم، اگرچه شرایط رودخانه بالیقلو به حدی دچار تغییر و دخالت شده است که نیاز به تذکرات جدی‌تری هم از طرف نهاد دانشگاه وجود دارد.
سفیدی با اشاره به وظایف سازمان‌های مردم نهاد حوزه محیط زیست نیز گفت: در یک سازمان‌های مردم نهاد، به همت دبیر تشکل‌های زیست محیطی استان که از دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی است، جلسه‌ای برگزار شد و هشدارهای لازم داده شد، اما بی‌شک انتظارات بسیار بیشتر است و در حد چهارچوب‌های قانونی بایستی تذکرات جدی‌تری داده شود.
این استاد دانشگاه همکاری دستگاه‌های اجرایی متولی و واکنش‌ها نسبت به هشدارها را نیز لازم دانست و افزود: اغلب توجه کافی به محیط زیست به جهت آگاهی‌های اندک برخی از مدیران وجود ندارد. اگرچه باید متذکر شد که سازمان‌های مردم نهاد کاملا غیرانتفاعی و جوان هستند و نیاز به حمایت و آموزش بیشتری دارند.
برای پروژه های عمرانی باید پیوست های زیست محیطی تهیه شود
وی خاطرنشان کرد: در مورد اینکه چه باید کرد، بی‌شک باید هر گونه فعالیت عمرانی و پروژه مغایر با محیط زیست به شکل جدی بررسی شود و پیوست‌های زیست محیطی برای چنین طرح‌هایی تهیه گردد. در این مورد لازم است دستگاه‌های نظارتی مانند محیط زیست بررسی‌های فنی را انجام دهند و برای برون رفت از شرایط فعلی همکاری نهادهای شهرداری و سازمان آب منطقه‌ای و اداره کل منابع طبیعی الزامی است.
ورود هرگونه آلاینده به جریان رودخانه متوقف شود
سفیدی با بیان اینکه قبل از هرگونه اقدام، ورود هرگونه آلاینده به جریان این رودخانه باید متوقف شود، اضافه کرد: در ادامه بایستی به سرعت با استفاده از پشتوانه علمی دانشگاه برنامه‌های احیا و طرح بازگشت اکوسیستمی رودخانه بالیقلو تنظیم و اجرا گردد، در غیر اینصورت بایستی شاهد تخریب روزافزون این رودخانه باشیم. توانمند سازی شهروندان از طریق افزایش آگاهی های عمومی نسبت به حفظ زیست بوم شهری نیز بی‌شک اثرات مثبتی به دنبال خواهد داشت.
دانشیار گروه علوم و مهندسی جنگل دانشگاه محقق اردبیلی با بیان اینکه رودخانه بالیقلوچای مانند کوه سبلان که نماد فرهنگی و طبیعی منطقه است، یک نماد میراث طبیعی و فرهنگی است، گفت: آنچه از گذشتگان به میراث مانده بی‌شک بایستی حفظ شده و به نسل بعد انتقال یابد.
زیستمندان متعددی از جمله ماهی‌ها از رودخانه به تدریج حذف شده‌اند
وی با بیان اینکه بر اساس شنیده‌ها در گذشته زیستمندان متعددی از جمله ماهی‌ها در این رودخانه وجود داشته‌اند که به تدریج حذف شده‌اند، ادامه داد: انتظار می‌رود برخورد مسئولان و شهروندان با یک عنصر زنده محیط متفاوت از برخورد آنها با اجسام بی‌جان مانند سیمان و آهن باشد. رودخانه یک محیط زنده است و هر گونه دخالت در آن نیازمند احتیاط و دقت فراوان است. انتظار داریم در اولین فرصت برنامه و طرح احیای و بازگشت اکوسیستمی رودخانه تهیه گردد.
