به گزارش واحد ترجمه پایگاه خبری یازاکو به نقل از دیلی صباح در چارچوب یک چشم‌انداز استراتژیک مشترک، همبستگی بین دولتی و پروژه‌های مشترک انرژی از اهمیت حیاتی برخوردار شده‌اند. پس از درگیری روسیه و اوکراین، نقش بلغارستان به عنوان یک کشور ترانزیت گاز طبیعی برای اتحادیه اروپا به طور قابل توجهی گسترش یافته و این کشور را به عنوان یک بازیگر کلیدی در امنیت انرژی منطقه‌ای قرار داده است. بلغارستان از نظر تاریخی یکی از کشورهایی بوده است که بیشترین وابستگی را به گاز فسیلی روسیه داشته است. در آغاز سال ۲۰۲۲، قبل از حمله روسیه به اوکراین، تقریباً ۹۰ درصد از مصرف گاز طبیعی بلغارستان توسط روسیه تأمین می‌شد. اگرچه بلغارستان جزو اولین کشورهایی بود که در آوریل ۲۰۲۲ کاهش عرضه از سوی گازپروم را تجربه کرد، اما به طور مؤثر از موقعیت ژئوپلیتیکی خود برای شکل‌دهی به استراتژی انرژی فعلی خود استفاده کرده است.
بلغارستان به دلیل تولید محدود گاز طبیعی و تقاضای رو به رشد داخلی، به شدت به واردات انرژی وابسته است. با این حال، همکاری انرژی این کشور با ترکیه و توسعه مسیرهای جایگزین، بلغارستان را به شریکی ضروری در استراتژی اتحادیه اروپا برای کاهش وابستگی به گاز روسیه تبدیل کرده است . نکته قابل توجه، امضای تفاهم‌نامه بین شرکت خط لوله نفت ترکیه (BOTAŞ) و همتای بلغاری آن، بلغارگاز، در سال ۲۰۲۳، نقطه عطفی مهم در افزایش امنیت گاز طبیعی در سراسر منطقه بالکان بود. این توافق‌نامه که به مدت ۱۳ سال اعتبار دارد، امکان انتقال سالانه تقریباً ۱٫۵ میلیارد متر مکعب گاز را فراهم می‌کند که به طور قابل توجهی به امنیت تأمین گاز بلغارستان و اروپا کمک می‌کند.
زیرساخت‌های LNG ترکیه، به‌ویژه واحد شناور ذخیره گاز طبیعی ساروس به همراه چهار پایانه دیگر، نقش محوری در حمایت از این فرآیند ایفا کرده‌اند. ترکیه در حال حاضر از طریق هفت خط لوله و پایانه LNG، گاز را از ۱۵ کشور تأمین می‌کند. این تنوع‌بخشی همچنین گامی کلیدی در جهت جاه‌طلبی ترکیه برای تبدیل شدن به یک قطب گاز منطقه‌ای است. پس از حمله روسیه به اوکراین، ایالات متحده تحریم‌های شدیدتری را علیه گازپروم و گازپرومبانک اعمال کرد و فشار بر جریان انرژی از روسیه به اروپا را تشدید کرد. در این زمینه، گاز روسیه که از طریق ترک‌استریم منتقل می‌شود، توجه بیشتری را از سوی ایالات متحده و برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا به خود جلب کرده است. اگرچه ترک‌استریم از نظر فنی به امنیت تأمین انرژی اروپا کمک می‌کند، اما به دلیل افزایش وابستگی سیاسی به روسیه نیز مورد انتقاد قرار گرفته است. در این زمینه، کریدور گاز عمودی نه تنها به عنوان یک جایگزین فنی، بلکه به عنوان یک جایگزین ژئوپلیتیکی نیز ظهور کرده است.
کریدور گاز عمودی
هدف اصلی کریدور گاز عمودی، ایجاد یک زیرساخت انتقال گاز با جهت‌گیری شمال-جنوب است که یونان، بلغارستان، رومانی، مجارستان و اوکراین را به هم متصل می‌کند. این کریدور با هدف انتقال گاز طبیعی از کریدور گاز جنوبی (SGC)، شامل گاز آذربایجان ، گاز مایع طبیعی (LNG) از کشورهایی مانند ایالات متحده و مصر، و منابع بالقوه آینده از شرق مدیترانه و شرق اروپا، ایجاد شده است. برای اتحادیه اروپا، فعال کردن این کریدور گامی به سوی تنوع‌بخشی به منابع تأمین انرژی است. برای ترکیه، این کشور نقش خود را به عنوان یک کشور ترانزیت از طریق خط لوله گاز طبیعی ترانس آناتولی (TANAP) و خط لوله اتصال یونان-بلغارستان (IGB) تقویت می‌کند و ادعای خود را برای تبدیل شدن به یک قطب انرژی منطقه‌ای تقویت می‌کند.
اهمیت کریدور گاز عمودی فراتر از جنبه‌های فنی است. این کریدور تحت تأثیر تحریم‌های ایالات متحده، وابستگی انرژی اروپا به روسیه و اهداف استراتژیک سیاست انرژی اتحادیه اروپا قرار دارد. با افزایش حساسیت‌های سیاسی پیرامون خط لوله ترک‌استریم، اهمیت زیرساخت‌های چندمنبعی و چندجهتی بیش از پیش آشکار می‌شود. فرض اساسی در توسعه کریدور عمودی این است که همه کشورهای شرکت‌کننده – از جمله یونان، ترکیه، بلغارستان، مقدونیه شمالی، صربستان، رومانی و مجارستان – به سطح مطلوب قابلیت همکاری سیستم‌های گازی مطابق با آخرین اهداف سیاست اتحادیه اروپا دست خواهند یافت.
در یک زمینه وسیع‌تر، کریدور عمودی به عنوان یک ابتکار جامع اتصال گاز در نظر گرفته می‌شود که کل منطقه جنوب شرقی اروپا را در بر می‌گیرد. این کریدور حمل و نقل LNG گازسازی شده مجدد را از بنادر یونان مانند ترمینال Revithoussa به کشورهای شمالی، از جمله اوکراین، رومانی، مجارستان، اسلواکی و مولداوی، تسهیل خواهد کرد.
Revithoussa با ظرفیت سالانه ۷٫۵ میلیارد متر مکعب، از سال ۲۰۱۹ گاز را به بلغارستان تأمین می‌کند و به عنوان یک گره حیاتی در این شبکه انرژی فراملی عمل خواهد کرد.
دولت بلغارستان اعلام کرده است که انتظار می‌رود کل این کریدور تا پایان سال ۲۰۲۶ عملیاتی شود و امکان انتقال سالانه تا ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز را فراهم کند. کریدور گاز عمودی که در ابتدا در سال ۲۰۱۶ پیشنهاد و رسماً در سال ۲۰۲۳ اعلام شد، خط لوله ترانس بالکان موجود را که در ابتدا برای انتقال گاز روسیه به سمت جنوب استفاده می‌شد، تغییر کاربری می‌دهد. این سیستم بازطراحی‌شده اکنون امکان جریان معکوس گاز از ترکیه، یونان و فراتر از آن را به کشورهای شمالی، از جمله اوکراین، در اروپای مرکزی و شرقی فراهم می‌کند.
برای تضمین عرضه پایدار، دولت بلغارستان به طور فعال در حال مذاکره برای قراردادهای بلندمدت LNG است. مذاکرات با مجارستان، مولداوی و اوکراین برای هماهنگی مناقصه‌های مشترک خرید LNG و تضمین توافق‌نامه‌های عرضه با قیمت ثابت، که برای ثبات انرژی منطقه‌ای حیاتی تلقی می‌شوند، ادامه دارد. کریدور گاز عمودی همچنین بخشی از یک استراتژی گسترده‌تر است که شامل افزایش انتقال گاز مرزی بین بلغارستان و ترکیه می‌شود. ظرفیت فعلی بین دو کشور ۳٫۵ میلیارد متر مکعب در سال است و با ارتقاء زیرساخت‌ها، انتظار می‌رود این رقم دو برابر شود. در حالی که این ظرفیت توسعه‌یافته ممکن است جریان گاز افزایش‌یافته روسیه از طریق ترک‌استریم را نیز در خود جای دهد، بلغارستان و ترکیه هر دو تعهد آشکاری برای تنوع‌بخشی به منابع انرژی خود ابراز کرده‌اند.
همچنین انتظار می‌رود توسعه این کریدور، امکان افزایش واردات گاز از آذربایجان و آسیای مرکزی را فراهم کند و از چشم‌انداز ترکیه برای تبدیل شدن به یک قطب انرژی قاره‌ای حمایت کند. بلغارستان برای از بین بردن تنگناهای انتقال موجود، پروژه‌هایی را برای گسترش ظرفیت به سمت یونان و رومانی از طریق ساخت دو خط لوله اتصال، از جمله خطوط لوله موازی در امتداد مسیرهای کولاتا-سیدیروکاسترو و نگرو وودا-کاردام، انجام داده است. علاوه بر این، خط لوله اتصال یونان-بلغارستان (IGB) به طول ۱۸۲.۶ کیلومتر (۱۱۳.۴۶ مایل) که در سال ۲۰۲۲ تکمیل شد، اکنون به عنوان یک مجرای اصلی برای گاز آذربایجان که از طریق کریدور گاز جنوبی جریان دارد، عمل می‌کند. انتظار می‌رود خط لوله ترانس آدریاتیک (TAP) که در حال حاضر سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز آذربایجان را به اروپا منتقل می‌کند، تا سال ۲۰۲۷ ظرفیت خود را به ۲۰ میلیارد متر مکعب دو برابر کند و زنجیره تأمین را از طریق کریدور گاز عمودی بیشتر تقویت کند.
این تحولات، نقطه عطفی استراتژیک در چشم‌انداز انرژی اروپا محسوب می‌شود، چرا که جنوب شرقی اروپا به عنوان یک کریدور حیاتی برای جریان‌های گاز طبیعی مایع (LNG) و غیر روسی ظهور می‌کند. کریدور گاز عمودی، که توسط ابتکار عمل هاب ترکیه هدایت می‌شود و با همکاری‌های زیرساختی بین یونان، بلغارستان و آذربایجان پشتیبانی می‌شود، در حال شکل‌دهی به معماری جدید انرژی برای این قاره است. در منطقه‌ای که زمانی به یک تأمین‌کننده واحد وابسته بود، همکاری مبتنی بر یک چشم‌انداز استراتژیک مشترک به نیروی محرکه امنیت انرژی، انعطاف‌پذیری و تنوع بازار تبدیل شده است.
