یاز اکو؛ رحمان پوراکبر خیاوی (روشن خیاوی)_ معمولا اولین غزل در ترکی آذربایجانی را به «عزالدین حسن اوْغلو» نسبت می دهند. در حالیکه طبق آخرین تحقیقات و پژوهش های حوزه ی شعر و ادبیات آذربایجان، مدارک و مستنداتی به دست آمده که نشان می‌دهد، نخستین غزل ها به زبان ترکی آذربایجانی را «عزالدین حسن اوغلو» نسروده، بلکه نخستین غزلی که به زبان ترکی آذربایجانی سروده شده است، منصوب به «شمس الدین محمد ملک داد تبریزی»(۱۱۸۵-۱۲۴۸) است.
تا حدود سه-چهار سال قبل «نخستین غزل به زبان ترکی آذربایجانی نو-New Azərbaycanian Turkic»، را متعلق به عزالدین حسن اوغلو می‌دانستند، در حالیکه غزل منسوب به این شاعر، غزلی است که پنجاه(۵۰)سال زودتر از حسن اوغلو، و توسط «شمس تبریزی» سروده شده است.
طبق اعلام «سایت ادبی تنقید»(سایت نقد ادبی)، به تاریخ ۳۰ ژانویه ۲۰۱۸ و بنا به نوشته ی «دکتر اکبر.ن. نجف» محقق آذربایجانی، غزل مورد بحث در سال ۱۹۳۰ میلادی در میان آثار خطی متعلق به «مولوی» یافت شده است. این آثار خطی و دستنوشته ها در مخزن «دانشکده ی ادبیات دانشگاه استانبول» نگهداری می‌شود. غزل مزبور توسط « پروفسور م. شرف الدین» در لابلای آثار محفوظ در مخزن مربوط به حضرت مولانا یافت شده و به عالم ادبیات معرفی گردیده است.
اینک غزلی که تا کنون جزو آثار عزالدین حسن اوغلو معرفی می‌شد، اما در حقیقت متعلق به «شمس تبریزی» بوده را در ذیل می آوریم:
اوسون ۉارسا اێ عاقیل،
آلدانؽب قؽل زینهار مالا!
شوْل نسنه ێه کی سن قوْێول،
گئده سین اوْل بوندا قالا،
زحمه تینی گؤرۆبه نین
دۆره رسین دۆنێا مالؽنؽ!
…خارچ ائدیب سه نی،
آنماێا…زهی بلا
سه نۆ اونودوذ دوْسلارؽن
اوْغلون، قؽزؽن، آرۉاتلارؽن!
اوْل مالؽنؽ اۆلشسه لر
حئساب ائدۆب قؽلدان قؽلا
قؽلماێالار سانا ۉفا
بونلار باێ اوْلا، سن گدا
سه نین ایچۆن ۉئرمه ێه لر،
بیر پاره اتمک ێوْخسولو،
بیر دملیغا آغلاشالار!
آندان ۉاروپ باێراشالار،
سه نی چوخورا گؤمۆشۆب،
تئز دؤنه لر گۆله-گۆله!
اوْل کیم گئده اوزاق ێوْلا
گرک آزؽق آلا بیله،
آلماز ایسه ێوْلدا قالا،
ێئتمه ێه هرگیز منزیله!
ۉیدی سانا مالؽ چالؽب
تا خئێره قؽلاسان سبب،
خئێر ائێله! قؽل حاققؽ طلب!
ۉئرمه دن اوْل مالؽن ێئله!
بو گۆن سئۉینیرسین به نیم،
آلتونوم آخشام چوْخ ده ێۆ
آنمازمؽ سؽن اوْل گۆنۆ!
کیم مؤحتاج اوْلاسؽن بیر پولا.
اسسیتمه ێه مالؽن سه نین،
خوْش اوْلماێا حالؽن سه نین،
نسنه ر مه ێه الین سه نین!
گر سونمادؽنسا ال-اله
اوْل مال دیدۆگۆن مار اوْلا!
حاققا گیرون تار اوْلا
هرگیز مدد بولمتێاسؽن،
چئۉره باخوب ساغ و سوْلا.
ایلتدیم ایست آندا چاراق
اوْلا سانا اوْل خوْش توراق
بوندانه کیم قؽلدؽن ێاراق
آندا سانا قارشو گله!
مال سرماێه قؽلگیل آزؽق
حاققا اینانؽرسان باێؽق
ێاپ آخیرت دۆنێاێؽ ێؽق
تا ایره سین خوْش منزیله.
چۆن اوْلا الینده دیرم
گۆچ ێئتتیکچه قؽلغؽل کرم
اؤتۆب بودور کی بن دیرم
دؤۉلت آنؽن اؤێۆت آلا.
آێؽتما مالؽن اوْلا تلف،
حاق بیر بینین ۉئریر ۉئریر خلف
قؽلغؽل سلف قؽلمآ آلف
ۉئر نه قامو ضاێع اوْلا!
دیلرایسن عئێشی ابد،
دوت قؽل نه دئدیسه اوْل احد
آندان دیله هر دم مدد
تا ایریشه سین حاصؽلا.
بؤێله بوێوردو لم ێزل
بیلین به نی، قؽلؽن عمل
ترک ائێله نیز طول عمل
اوێماێؽز هر بیر باطیله
ێوْخسول ایسن صبرایله قؽل
گر باێ ایسن خئێر ایله قؽل
هر بیر حالا شۆکر ایله قؽل
حاق دؤندۆرۆر حالدان حالا!
دۆنێا آنؽن، آخیرت آنؽن
نعمت آنؽن، میحنت آنؽن
تامو آنؽن، جنت آنؽن
دؤۉلت آنؽن کانؽ بولا!
حاققا بانا نه مال گرک
نه قؽل گرک، نه قال گرک
دیله ێیم ێۆ حال گرک
کندۆزینی بیلن قولا!
بن بیر بیچاره ای ایلاه
ێاۉلاق چوْخ ائێله دیم گۆناه،
ێازؽقلارؽمدان آه، آه!
نه شرح ائدن گلمز دیله.
ای شمس دیله! حاقدان حاقؽ
بیز فانیێؽز اوْلدور باقی
کامولار آنؽن مۆتاقی(mütaki)
تا خوْد کی اوْل کیمین اوْلا!
