یازاکو، دکتر توحید ملک زاده_ در طول تاريخ، اعداد به انحاى مختلف انسان ها را به خود مشغول داشته و در اين باره انسان ها نيز به تخيل و سمبوليزه کردن آنها پرداختنداند. اعدادى مانند 2 ، 3 ، 4، 7، 9 ، 12 ، 13 ، 40 از جمله اين اعداد هستند. در اين ميان عدد 9 در ميان تركان باستان و تركان معاصر از اهميت فراوان برخوردار بوده و اصولاً زندگى تركان بر مدار نه بوده است. دقيقاً علت تقدس عدد نه در ميان تركان مشخص نيست شايد زاده شدن انسان پس از نه ماه و نه روز پس از انعقاد نطقه علت اين امر باشد.با مطالعه ى تاريخ تمدن تركان از تركان باستان تا همين اواخر در مى يابيم اهميت عدد 9 همچنان در طول تاريخ پابرجا بوده است.
اولين تمدن شناخته شده جهان از آن سومريان پروتورك مى باشد. طبيعى است عدد مقدس 9 نيز در ميان تركان سومرى رايج باشد. مثلاً در ميان سومرى ها در هر برج دروازه ايشتر (الهه ى عشق از مصدر ايسته مك ) 9 رديف حيوان نقش گرديده بود. شامل گاوهاى زرد طلايى با يال ها و منگوله هاى آبى و شاخهاى سبز ، شيرهاى زرد رنگ با خال هاى سفيد كه همه در زمينه اى آبى نقاشى شده بودند. مى دانيم شاخ از مظاهر قدرت آسمانى تركان و رنگ آبى رنگ تقدس در ميان جوامع ترك محسوب مى شود.
۱ _ در ميان قبايل ترك ساكن تركستان به قبیله دوققوز اوغوز نيز برمى خوريم. قبايل اوغوز مركب از ۲۴ قبیله از دوققوز اوغوز ها منشعب شده اند. در كتيبه هاى اورخون در ميان دوققوز اوغوزان از مراسم يوغ (عزادارى) به مناسبت مرگ آلپ ارتونقا كه در شاهنامه افراسياب خوانده شده ياد شده است.
۳ _ در كتاب وزين دده قورقود شاهكار ادبى تركان نيز عدد ۹ به نحو بارزى ديده مى شود.
۴ _ در اعتقاد شامانيسمى تركان باستان « باى اولگن » بر بلند ترين نقطه ى آسمان نهم بر قله كوه قرار گرفته است.
۵ _ در كتاب وزين ديوان لغات الترك نوشته محمود كاشغرى اولين توركولوژ جهان در ماده ى توققوز توغلوق خان چنين آمده است: « خاقان و ملك داراى توققوز توغ يعنى داراى نه درفش و بر نه درفش چيزى نمى افزايند و هر چند كه ولايت و مقام بيشتر شود به همان نه فال نيك گيرند و شگون دارند. و اين علم ها و درفش هاى نه گانه را از ديبا يا حرير نارنجى رنگ سازند نيكو فالى را».
۶ _ امير تيمور كه به حق وارث امپراطورى فرهنگى _ سياسى تركان بود نيز به رسم اجدادش عدد نه را مقدس مى شمرد. وى پس از فتح دمشق از مردم تحف و هدايايى جمع كرد و اين تحف را « دو قوزات » يعنى نه تا از هر جنس مى ناميد.
۷_ امپراطورى ايلخانى نيز كه تمام آسيا را تحت تسلط خود گرفته بود نيز عدد نه را عددى مقدس مى شمرد مثلاً قوبيلاى تمام هدايا را با مضربى از عدد ۹ دريافت مى كرد. ماركوپولو سياح ونيزى كه به اين مساله اشاره كرده است همچنين مى نويسد: « سارق در ميان تركان اگر مستحق مرگ نباشد جزايش چوپ و فلك مى باشد مى تواند مجازات خود را بازخريد كند. در اين صورت بايد نه برابر قيمت شى مسروقه را بپردازد.».
۸ _ در ميان تركان تركمن نيز همين رسم ديده مى شود مثلاً مهريه دختران تركان بر مدار نه بود « دو نه طلا، سه نه طلاو…» دخترخان و طورها و ساير اعيان تا نود دوقوز طلا بر قرار مى شد.
۹_ در كتاب نفيس « سنگلاخ » كه در عهد نامه نادر شاه نوشته شده داريم: « بعضى از مورخين هم عدد اولاد يافت را نيز كه ابوالترك است نه شمرده اند. هديه و پيشكش را از هر جنس كه باشد نه نه ترتيب مى دهند لهذا هديه و پيشكش را نيز بالمجاز «توقوز» نامند. و موافق شرع نبوى نيز مزيت عدد نه عدد ديگر وضوح دارد زيرا كه عدد اسماء حسنى الهى نود و نه است» در همانجا ذيل لغت توقوز اتابك داريم:« كنايه است از آبا علوى كه عبارت از نه فلك باشد».
۱۰_ طرخان از جمله القاب مهم در سيستم اجتماعى تركان بوده كه دارنده اين لقب از «نه» امتياز برخوردار بود. نام پدر معلم ثانى افتخار فلسفه ترك حكيم ابونصر فارابى ، محمد طرخان بوده است.
۱۱_ در پرچم رسمى تركان چچن نيز گرگى با نه ستاره در اطرافش ديده مى شود.
۱۲ _ در ميان درياچه اورميه جزيره اى به نام « دوققوزلار » ديده مى شود و در خود شهر اورميه يخ خانه اى به نام دوققوز پله وجود دارد.
۱۳ _ در ميان تركان قاجار نيز عدد ۹از اهميت برخوردار بود بطوريكه به مناسبت ورود مظفرالدينشاه از اروپا به سرحد نه طاق نصرت به افتخار وى برپا داشتند.