به گزارش پایگاه خبری یازاکو، مرتضی صفری با اشاره به جلسه شورای ثبت برگزار شده در وزارت‌خانه افزود: پس از ارائه گزارش هر یک از این آثار تاریخی، از طرف شورای ثبت واجد شرایط ثبت در فهرست آثار ملی کشور تشخیص داده شد و پس از طی مراحل قانونی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی اظهارکرد: تعداد چهار بنای تاریخی استان شامل کاروانسرا_قلعه جمال آباد ارومیه متعلق به دوره قاجار، خانه تاریخی سیف قاضی میاندوآب متعلق به دوره قاجار، اثر معماری دستکند زیرزمینی قوشچی ارومیه مربوط به دوره اسلامی و اتاقک صخره‌ای روستای هلج مرگور ارومیه مربوط به هزاره اول قبل از میلاد و متعلق به دوره اورارتوها از جمله چهار بنای تاریخی ثبت ملی شده هستند.
وی گفت: همچنین چهار محوطه باستان‌شناختی استان شامل محوطه تپه اسکندر بوکان، تپه عزت‌آباد شوط، تپه گردمقدم پیرانشهر و کانی سپی ۲ در اشنویه در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و الواح آنها پس از طی تشریفات قانونی از طرف وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به استاندار آذربایجان غربی ابلاغ شد.
بر اساس این گزارش، جمال‌آباد نام روستایی است از توابع بخش انزل که در حدود ۵۰ کیلومتری شمال ارومیه و سه کیلومتری جنوب غرب مرکز بخش انزل(قوشچی) واقع شده است، این روستا دارای آثار تاریخی ارزشمندی است که کاروانسرای تاریخی جمال‌آباد یکی از آنهاست و علی‌رغم اینکه عمدتاً از مصالح خشتی و گلی ساخته شده بخش‌های قابل توجهی از آن سالم برجای مانده است.
اهمیت این کاروانسرا علاوه بر جنبه تاریخی آن، به‌خاطر قرار گرفتن در مسیر سوق‌الجیشی سلماس- ارومیه و بروز جریانات سیاسی و کشمکش‌های متعددی بوده که در دو قرن گذشته در این منطقه رخ داده است.
کاروانسرا در حدود ۷۰۰ متری ضلع غربی روستا بر روی بلندی کم‌ارتفاعی مشرف به رودخانه و روستای جمال‌آباد قرار گرفته است، تاریخ دقیق ساخت کاروانسرا به درستی معلوم نیست ولی از اواخر دوران قاجار در متونی که به این برهه تاریخی مربوط می‌شود به روستای جمال‌آباد و اهمیت آن در مسیر سوق‌الجیشی ارومیه_سلماس اشاره شده است.
مصالح اصلی کاروانسرا از چینه، خشت، ماسه و قلوه سنگ است، پی دیوارهای حصار با استفاده از لاشه و قلوه ساخته شده و به روی آن لایه چینی گلی و چینه‌ای انجام شده است.
در برخی جاها مقطع دیوارها را با خشت ساخته و به روی آن لایه‌ای از کاه‌گل کشیده‌اند، این بنا به فرم مستطیلی به ابعاد ۶۵ در ۷۵ متر و مساحت کلی ۴۸۷۵ متر است دیوارها و حجرات اضلاع شرقی و جنوبی به شدت آسیب‌دیده و بخش عمده و اصلی ان از بین رفته است.
این کاروانسرا در زمان صلح پذیرای مسافران و مهمانان بوده و در زمان جنگ مکانی مناسبی برای دفاع و حفاظت از کاروانیان و اموال آنها به شمار می‌رفته است.
این بنا یکی از حلقه‌های گم‌شده مسیر فرعی جاده ابریشم در شمال غرب کشور است که به همراه کاروانسرای سیمون مهاباد، کاروانسرای شرکت نفت، کاروانسرای جاده سرو و کاروانسرای شهر خوی، اقامتگاه‌های احتمالی بین‌راهی محور فرعی جاده ابریشم در شمال غرب و آذربایجان غربی است که از شهر مراغه شروع و پس از طی شهرهای میاندوآب، مهاباد، ارومیه و سلماس به شهر خوی متصل و از آنجا یا از طریق محور خوی_ماکو به سمت نخجوان و پایتخت ارمنستان رفته و یا از طریق مسیر خوی_جاده قطور به سمت وان و قسطنطنیه امتداد داشته است.
