خلا تئوریک ، آفت بزرگ دولت !

یازاکو، رضا منصوری – شب تحلیف رئیس جمهور، انفجاری دریک مرکز اقامتی نظامی، نه تنها شهید هنیه ،بلکه اتمسفر فکری پیشقراولان دولت جدید را نیز ترور میکند. صحنه سیاسی منطقه اگر تا قبل از حادثه هلیکوپتر رئیس جمهور سابق، تیره و تار بود ، اکنون به یک سیاهی مطلق بدل شده است. نه دیدی وجود دارد و نه حس و درکی از وضعیت موجود و نه ظاهرا سناریویی برای پیش رفتن.
در علم استراتژی، بازنده کسی است که انتخاب های او صرفا از میان گزینه های اجباری باشد، خلاقیت و ابداع راه حل از دست رفته باشد و .. گفتمان ذاتا اخلاقی دولت بعد از آن ترور دچار یک دستپاچگی شد. همه تخم مرغ ها که گوئی در سبدهمکاری و مفاهمه و ..تعبیه شده بودند بی رنگ شدند. چند ماه بعد نیز با تداوم همان وضعیت ، رهبری در برابر شوک ترامپ، شوکی وارد کرد تا داستان مذاکره و تعامل اقلا برای مدتی بیش از شش ماه اساسا بلامحل گردد. در حالیکه هشداررهبری ، طرف خارجی را نشانه رفته بود تا به تعدیل مواضع او منجر شود، اما تندروهای داخلی نیز از این آب گل آلود ماهی خود را گرفتند و از یک حرکت منطقی رهبری، بدون ادراک کلیت بازی به عنوان ابزار یا بهانه ای برای تسویه حساب داخلی استفاده کردند.
داستان اما متوقف به این رقابت داخلی نیست ، آنچه عیان است ، فقدان پلن های بی برای چنین روزهایی است. جالب تر اینکه دولت در شرایطی که ابهام در مورد شخص ترامپ و مکانیزم های اجرایی آتی او در اوج خود قرار داشت ، با یک پیش دستی عجیب ، قرارداد امنیتی خود با روس ها را امضا نمود . در واقع نه تنها بازی را یکطرفه نمود بلکه خود نیز به نوعی دست یکی از رقبای منطقه ای ایران را برای اعمال فشار بر ایران باز گذاشت. هرچند با وضعیت منطقه ای محور مقاومت ، همواره باید دست مان به دعا باشد که پوتین خیانتی مرتکب نشود، اما سئوال من این است که چرا قبل از اینکه دست ترامپ را بخوانیم دست خود را رو کردیم؟ . چرا توافق با روسیه را به روس ها نفروختیم ؟ افسوس جایی است که ایران بهترین کارت بازی خود در برابر اروپا –قطع حمایت از روسیه- را در بدترین زمان ممکن فروخت.
بنظرم ، ساده نگری های موجود از یک نوع ساده سازی پیچیدگی های سیاسی بر آمده است. اما حدس دومی هم دارم ، آن اینکه در دولت قوه عاقله متمرکزی وجود ندارد . این بدیهی است که برای هر حرکت مطمئن سیاسی پیشاپیش باید دهها سناریو را در نظر بگیرد. نفهمیدن این پیچیدگی ها و ساده نگری منجر به غافلگیری دائم و حتی ابزار رقیب شدن می شود. از این روست که میگویند سیاست، هنرممکن‌هاست. و این امکان ها باید در قالب سناریوهای عملیاتی از پیش موجود باشد. این متن نه برای انتقاد از دولت، بلکه برای یادآوری این خلا گفتمانی است. این متن به نظرم به یک وجه و با ذکر یک مثال عینی، میتواند شرحی باشد بر وضعیت تئوریک دولت ، جایی که علم استراتژی ،علوم سیاسی، فلسفه و جامعه شناسی باید میدان داری کند تا از دل مباحث آن یک شالوده فکری و نظری برای دولت پدید آید که در دل خود سنایوسازی را ممکن نماید . سناریوهایی که می توانند اقلا برای این شش ماه آشفته ملک داری ارائه طریق نمایند.
هرچند در حوزه های آزادی های اجتماعی و نیز تساهل فرهنگی شخص پزشکیان کارنامه قابل قبولی تا کنون از خود ارائه داده و امیدهایی را زنده کرده است ، اما همچنان اینگونه حس میشود که دولت بخاطر فقدان چارچوب تئوریک منطقی و جامع ، از اتخاذ تصمیم قاطع برای موضوعات مهمی چون نرخ ارز، ساماندهی بازار، مبارزه با فساد .. کم توان است. دولت ظرفیت های بی بدیلی دارد ، که عملیاتی کردن آنها به فهم صحیح صحنه، اراده و گفتمان منسجم و البته همراه نمودن جامعه بستگی دارد.
لذا معتقدم بهترین کمک به دولت ، یادآوری این خلا تئوریک و ارائه طریقی برای آن است.