یازاکو، جعفر ساعینیا_ جاده خوی–قطور–رازی به عنوان یکی از کلیدیترین مسیرهای ترانزیتی ایران به ترکیه و اروپا، در عمل یک نمونه تلخ از عقبماندگی زیرساختی استان آذربایجان غربی و کشور است. این جاده، که بخش بزرگی از بار صادرات غیرنفتی استان آذربایجان غربی را بر دوش دارد، به دلیل ضعفهای ساختاری و مدیریتی، سطح ایمنی و کیفیتی به مراتب پایینتر از جادههای روستایی دارد.
عرض کم مسیر، نبود شانههای اضطراری، فقدان گاردریلهای استاندارد، پیچهای تند و خطرناک و روسازی فرسوده، هر کدام به تنهایی کافی است که این جاده را به یکی از پرحادثهترین محورهای کشور تبدیل کند. در برخی نقاط، حتی ابتداییترین ملزومات ایمنی از جمله تابلوهای هشداردهنده و روشنایی مناسب نیز وجود ندارد.
استانداردهای بینالمللی حملونقل جادهای، آییننامههای وزارت راه، مسیرهای بینالمللی را ملزم به داشتن عرض کافی، مسیرهای مجزا برای عبور و سبقت، شانههای ایمنی، گاردریل مقاوم و تجهیزات هشداردهنده میکنند. جاده خوی–قطور–رازی نه تنها این استانداردها را ندارد، بلکه حتی از بسیاری جادههای فرعی و روستایی کشور از نظر ایمنی و کیفیت عقبتر است.
این ضعفهای ساختاری به آمار ناگواری منجر شدهاند؛ دهها تصادف فوتی سالانه در این محور رخ میدهد که بخش عمده آنها به دلیل کمبود زیرساختهای ایمنی و طراحی نامناسب جاده قابل پیشگیری هستند. تلفات جانی، گرچه قابل جبران نیست، تنها بخشی از بحران است. زمان سفر طولانیتر، مصرف سوخت بالاتر، و افزایش هزینههای حملونقل، خسارتهای اقتصادی مستقیم این جاده ناکارآمد را تشکیل میدهند.
از نظر اقتصادی، این مسیر دروازه صادرات استان آذربایجان غربی به ترکیه و بازارهای اروپاست. طی سالهای گذشته کالاهای بسیاری از گمرکهای خوی و رازی صادر شده است. با این حال، وضعیت نامناسب جاده باعث کاهش ظرفیت و سرعت ترانزیت شده و توان رقابتی این مرز حیاتی را کاهش داده است.
پروژه چهاربانده کردن جاده و توسعه زیرساختها که یکی از وعدههای چندین ساله است، با کندی بیسابقهای مواجه است. به گفته مسئولان استانی، بودجه قابل توجهی طی سالهای اخیر برای پروژه چهاربانده کردن جاده خوی–قطور–رازی تخصیص یافته، اما روند اجرایی پروژه کند و ناکافی است. این تأخیرها نه تنها هزینههای نهایی پروژه را افزایش میدهد، بلکه پیامدهای منفی جدی بر ایمنی جاده، توسعه اقتصادی منطقه و جایگاه ترانزیتی کشور در سطح بینالمللی دارد.
در نهایت، جاده خوی–قطور–رازی نمونهای روشن از بیتوجهی به استانداردهای ایمنی و توسعه زیرساختی است؛ مسیری که باید نمادی از پیشرفت و تعامل بینالمللی باشد، اما به جادهای تبدیل شده که به طور مکرر زندگی و سرمایه را به خطر میاندازد. این وضعیت، نه تنها یک مشکل محلی بلکه نشانهای از ضعف مدیریت راهبردی در سطح ملی است که بدون تغییر ساختاری، پیامدهای آن روز به روز گستردهتر خواهد شد.